Đau thắt ngực vì thiếu oxy

Sức khỏe, Tư vấn | 09:08:03 25/10/2018

TNV - Đau thắt ngực là bệnh cảnh đau ở giữa ngực, sau xương ức hay vùng trước tim. Bệnh nhân có cảm giác bó chặt, thắt nghẹt, đè ép hay đôi khi chỉ là cảm giác khó chịu trong ngực, có thể kèm theo khó thở. Đau có thể lan lên cổ, ra hàm, ra cánh tay, thường  lan ra bên trái. Đôi khi đau ở vùng thượng vị , có trường hợp đau lan ra sau lưng. Cơn đau có thể sẩy ra ở người mắc bệnh tim ở thể loại và ở mức độ nặng nhẹ khác nhau: thiểu năng vành, loạn nhịp tim, suy tim,..Bệnh thường gặp ở người nhiều tuổi. Nhưng cũng như một số bệnh khác (ung thư, tiểu đường,…) hiện nay đau thắt ngực đang có xu hướng trẻ hóa ở nhóm người dùng rượu bia, thuốc là nhiều. Có hai loại đau thắt ngực: Đau thắt ngực ổn định thường xảy ra khi gắng sức và giảm đi khi bệnh nhân được nghỉ ngơi. Cơn đau thường tự hết sau khi ngừng gắng sức từ 1 đến 5 phút. Cơn đau có thể điển hình cũng có thể diễn tiến thầm lặng. Đau thắt ngực không ổn định  thường xảy ra trong những hoàn cảnh không định trước, có thể xuất hiện bất cứ lúc nào ngay cả khi bệnh nhân đang nghỉ ngơi, khi ngủ. Đau có thể kéo dài 15 – 20 phút, trội lên hay thuyên giảm đi từng lúc.

Đau thắt ngực không chỉ làm bệnh nhân phải chịu những cơn đau nhiều khi giữ giội, gây lo lắng, giảm khả năng lao động, chất lượng cuộc sống mà về tiên lượng nhiều trường hợp cũng dè dặt như nhồi máu cơ tim nhất là những bệnh nhân có cơn đau dạng không ổn định.

Bệnh nhân đau thắt ngực đang được điều trị Oxy cao áp

Nguyên nhân thường gặp nhất của bệnh nhân là do rối loạn chuyển hóa mỡ gây xơ vữa làm hẹp lòng động mạch vành. Bệnh dễ phát sinh khi gặp các điều kiện như: gắng sức, stress, xúc cảm mạnh, lạnh, cơn nhịp nhanh,…

Nguyên nhân trực tiếp của các cơn đau thắt ngực là do thiếu oxy trong tế bào cơ tim, mất thăng bằng giữa cung và cầu oxy trong quá trình chuyển hóa chất tạo năng lượng để tim hoạt động. Tim là cơ quan rất quan trọng với cuộc sống, lại làm việc liên tục cả lúc ngủ nên luôn luôn cẩn được cung cấp đủ năng lượng. Các mô khác của cơ thể khi thiếu oxy, chuyển hóa chất bị rối loạn, năng lượng thiếu hụt có thể được bù bằng dị hóa glycogen theo con đường yếm khí. Còn mô tim không có khả năng phân hủy glycogen, phải phân hủy adenonucletid tạo ra năng lượng bổ sung. Nhưng cũng từ đó sinh ra adenosin. Adenosin tăng cao tạo ra các cơn đau. Trong bệnh thiếu máy cơ tim có những vùng đo thấy hàm lượng oxy thiếu hụt so với nhu cầu tới 40%. Khi đó để tim tồn tại và làm tròn chức năng, việc cung cấp đủ oxy cho cơ tim rất quan trọng và cấp thiết. Hai yếu tố cơ bản đảm bảo đủ oxy cho tim là dòng máu qua tim bình thường thông suốt và độ bão hòa oxy trong máu ở giới hạn sinh lý (SpO2 ở trong khoảng tử 95% đến 100%). Ngược ại máu tới tim sẽ giảm thiểu khi mạch vành bi sơ vữa, long mạch hẹp, mạch máu tim bị co thắt hoặc tim đập quá nhanh do cường giao cảm, stress hay rối loạn vận mạch, nhồi máu cơ tim,…Hàm lượng oxy trong máu tới tim thiếu hụt thường do không khí hít vào bị ô nhiễm hoặc do hút thuốc lá . Không khí hít vào khi đó không chỉ giảm thiểu oxy mà còn chứa nhiều chất độc đặc biệt oxyt carbon – được coi là kẻ thù thầm lặng đối nghịch về mặt dinh dưỡng với oxy.

Như vậy đau thắt ngực thường hình thành trên nền tảng mạch vành bị xơ vữa, cơ tim thiếu máu mà thực chất là thiếu oxy dạng mãn. Trong điều kiện đó nếu không khí hít vào bị ô nhiễm, hàm lượng oxy giảm thiểu đặt biệt bị ngộ độc oxyt carbon, đau thắt ngực càng dẽ xẩy ra. Thiếu oxy trở thành vừa là nguyên nhân sâu xa vừa là nguyên nhân trực tiếp của cơn đau thắt ngực. Sống trong môi trương ô nhiễm cơ thể dễ thiếu oxy đôi khi thiếu trầm trọng. Không những thế ngay cả khi hàm lượng oxy trong không khí chưa bị thay đổi nhưng nếu có chứa  khí độc dù hàm lượng nhỏ nhưng  vẫn gây tác hại lớn do cạnh tranh lấn át oxy. Đó là trường hợp cơ thể bị ngộ độc các chất gây methemoglobin . Đặc biệt là oxyt carbon. Oxyt carbon (CO) là chất khí không màu, không mùi, không kích thích đường hô hấp nên dễ vượt qua hàng rào bảo vệ mũi, họng của cơ thể. Khí CO có trong khí sinh ra khí đốt cháy không hoàn toàn các chất hữu cơ như: khí thoát ra từ máy nổ, đám cháy, khói bếp, khí mỏ than, khói thuốc lá,… Khí CO rất độc và nguy hiểm vì CO và oxy cùng gắn với hemoglobin (Hb) – chất vận chuyển oxy trong máu - ở cùng vị trí nhưng ái lực của CO với Hb mạnh hơn  250 lần. Do đó dù chỉ hít phải lượng nhỏ CO thì đã có lượng lớn Hb bị chiếm chỗ không còn khả năng vận chuyển oxy. Chẳng hạn không khí hít vào chứa 0,1% CO thỉ  một nữa lượng Hb trong máu mất khả năng vận chuyển oxy. Không những thế HbCO còn làm cho lượng HbO2 đã hình thành được, tới mô khó phân ly giải phóng oxy cung cấp cho hoạt động tế bào. Khí CO còn gây độc trực tiếp cho hàng loạt men hô hấp gây khó khăn cho quá trình sử dụng oxy vốn đã bị giảm thiểu ở tế bào. Người bình thường sống trong các thành phố lớn bị ô nhiễm hàm lượng HbCO trong máu có thể tới 4%. Lượng HbCO trong máu từ 5% trở lên được coi là bị nhiễm độc CO. Khí CO được coi là kẻ thù thầm lặng vì bên cạnh thể ngộ độc cấp có thể ngộ độc mãn mà ngay thể cấp, bán cấp biểu hiện cũng không rầm rộ; mặc dù có khi đã tối giới hạn nguy hiểm. Người hút thuốc là nhiều có khi hàm lượng HbCO trong máu tới 10% vẫn không có triệu chứng gì rõ ràng, chỉ đôi khi thấy thở nhanh hơn người khác lúc vận động cơ bắp. Người bị ngộ độc HbCO tới 30% cũng chỉ thấy hay cáu gắt, nhức đầu ,mệt mỏi trong. Nhưng nếu HbCO tới 60-70% bệnh nhân có thể bất tỉnh, ngừng thở tử vong. Hút thuốc lá gây ngộ độc oxyt carbon mãn, theo nhiều nghiên cứu làm tăng khả năng mắc bệnh mạch vành nói chung, cơn đau thắt ngực nói riêng lên 2 lần.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Từ cơ chế bệnh sinh để phòng chống đau thắt ngực cần thực hiện  những biện pháp có tính lâu dài cũng như thường nhật: Phòng chống xơ vữa động mạch qua chế độ dinh dưỡng thích hợp, thể dục thể thao hợp lý, dung thuốc và các biện pháp ngoại khoa khi cần thiết. Một số biện pháp “dễ” hơn, cần thực hiện thường xuyên là: sống trong bầu không khí trong lành; đặc biệt tránh hút thuốc là kể cả hút thuốc thụ động. Oxy cao áp (OXCA) là phương pháp có nhiều hứa hẹn trong điều trị bệnh mạch vành nói chung, cơn đau thắt ngực nói riêng. OXCA cung cấp đủ oxy kịp thời cho tế bào cơ tim ngay cả khi lượng máu tới cơ tim giảm thiểu do lòng mạch bị hẹp, hàm lượng hemoglobin trong máu giảm về số lượng hay chất lượng (giảm khả năng vận chuyển oxy). OXCA giải quyết hiệu quả tình trạng ngộ độc oxyt carbon của cơ thể , của tim do ở áp suất khí quyển CO cạnh tranh với oxy khi liên kết với Hb. Ở áp suất cao oxy lại có thể đẩy CO ra khỏi phức hợp HbCO.

Mặt khác động mạch vành còn bị chit hẹp do co thắt, viêm nội mạc, huyết khối, tiểu cầu lắng động,… Nhiều bệnh nhân hoạt tính tiêu sợi huyết bị ức chế mạnh mẽ. Trong quá trình điều trị OXCA trương lực mạch máu được điều hòa, hoạt tính chống đông máu được hoạt hóa trở lại có tác dụng làm tan các cục máu đông góp phần làm “sạch:, thông, giảm chít hẹp mạch vành. Như vậy OXCA  điều trị bệnh thiếu máu cơ tim nói chung, đau thắt ngực nói riêng dựa trên cơ sở bệnh sinh, là phương pháp điều trị tích cực.

Trong số bệnh nhân bị bệnh mạch vành điều trị tại Trung tâm điều trị oxy cao áp TP HCM  nhiều người đã có thời gian mắc bệnh lâu năm, một số đã quen với thuốc giãn mạch. Sau khi điều trị OXCA 10 – 15 ngày, đa số bệnh nhân thấy bệnh giảm nhiều, hết hoặc giảm cảm giác nặng nề ở ngực, giảm cơn đau thắt ngực, ăn ngủ được, sức khỏe chung được tăng cường.

Bs. Nguyễn Kim Phong

 TP Hồ Chí Minh

Thời tiết

 

 



 

 

   Liên kết hữu ích

 
-  
Vattuminhanh.vn cung cấp vật tư quảng cáo

 - Mialock Việt Nam