Vịt bầu Lâm Thượng – món ngon của đất Lục Yên

Xã Lâm Thượng nằm cách thị trấn Yên Thế của huyện Lục Yên (tỉnh Yên Bái) 15 km, tiếp giáp xã Tiên Yên và Xuân Giang của huyện Quang Bình (Hà Giang); cư dân đông nhất là người Tày và Dao. Nơi nổi tiếng với bánh cốm, vịt bầu, măng mai và cũng là vùng đất của gạo trắng, nước trong, con gái đẹp.

Món ngon dùng để thiết đãi khách quý

Có lẽ do được chăn thả tự nhiên giữa những dòng suối mát lành chảy ra từ dãy núi đá có nhiều hang động tuyệt đẹp còn hoang sơ, ít dấu chân người biết đến, cùng những đồng ruộng tốt tươi màu mỡ, nên bởi vậy, vịt bầu Lâm Thượng có ưu điểm thơm, ngọt, da mỏng; được người dân trong huyện coi là món ngon dùng để thiết đãi khách quý, được khách phương xa luôn tìm thưởng thức mỗi khi có dịp về với đất Lục Yên và trở thành một trong mười sản phẩm đặc sản nổi tiếng của tỉnh.

Vịt bầu Lâm Thượng chủ yếu được chăn thả tự nhiên giữa những dòng suối mát lành chảy
ra từ dãy núi đá có nhiều hang động tuyệt đẹp còn hoang sơ, ít dấu chân người biết đến…; 
Ảnh: P. Quỳnh.

Vịt bầu Lâm Thượng có đặc điểm rất dễ nhận biết, đó là lông vằn, mình tròn, chân ngắn, cổ ngắn. Con đực đầu xanh biếc, nặng từ 2 – 2,5 kg, con mái nặng từ 1,8 – 2kg. Da vịt bầu mỏng, vàng như da gà, thịt vịt chắc, thơm ngon, vị ngọt đậm đà. Hiện nay, giống vịt bầu vẫn được người dân duy trì nuôi rải rác với phương thức nhỏ lẻ để phục vụ đời sống hàng ngày, nên chưa đem lại hiệu quả kinh tế, đang bị mai một và số lượng đàn đã giảm đi đáng kể.

Trước thực trạng đó, để giữ lại nguồn giống vịt quý của địa phương gắn với khai thác lợi thế về tiềm năng đất đai, nguồn nước, giúp bà con phát triển kinh tế và phục vụ nhu cầu tiêu dùng cũng như phát triển du lịch; Khuyến nông Lục Yên đã xây dựng dự án: “Xây dựng mô hình nuôi Vịt bầu” tại xã Lâm Thượng và Khánh Thiện, huyện Lục yên từ năm 2013 với quy mô 2.000 con tại 20 hộ.

…có đặc điểm là lông vằn, mình tròn, chân ngắn, cổ ngắn. Con đực đầu xanh biếc, nặng
từ 2 – 2,5 kg, con mái nặng từ 1,8 – 2kg. Ảnh: P. Quỳnh.

Từ tín hiệu khả quan của mô hình, bà con nhiều xã đã mở rộng quy mô chăm nuôi theo hình thức bán quảng canh, do vậy, tổng đàn vịt luôn đạt tốc độ tăng trưởng ổn định qua các năm, trung bình đạt khoảng 3%/năm. Năm 2017, đàn vịt đạt 103,9 nghìn con, tăng 16,1 nghìn con so với năm 2015; sản lượng thịt vịt hơi xuất chuồng năm đạt 135,1 tấn, tăng 58,3 tấn so với năm 2015. Trong đó, giống vịt địa phương (chủ yếu là giống vịt Lâm Thượng) chiếm 60%.

Cần có phương án liên kết chăn nuôi theo chuỗi giá trị

Hiện, trên địa bàn huyện đã phát triển hệ thống lò ấp nở vịt, với quy mô vừa và nhỏ, phục vụ cho việc ấp nở vịt giống chủ yếu từ nguồn trứng tự sản xuất trong dân. Bước đầu đã hình thành 01 sơ sở chăn nuôi vịt bầu ta (Lâm Thượng) bố mẹ có quy mô từ 1.000 mái trở lên.

Da vịt bầu mỏng, vàng như da gà, thịt vịt chắc, thơm ngon, vị ngọt đậm đà. Ảnh: P. Quỳnh.

Theo ông Trần Văn Hoan (chuyên viên Phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Lục Yên), việc liên kết trong sản xuất chưa được chặt chẽ, giao dịch giữa người chăn nuôi và tư thương thu gom không có hợp đồng thỏa thuận bằng văn bản, nên thiếu tính bền vững, đôi khi xảy ra tình trạng tranh mua, tranh bán, cạnh tranh trong mua bán không lành mạnh, gây ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người chăn nuôi. Do vậy, rất cần có phương án liên kết chăn nuôi theo chuỗi giá trị “chăn nuôi - tiêu thụ”, để bảo tồn, phát triển giống vịt bầu Lâm Thượng tại huyện Lục Yên theo hướng bền vững, bảo vệ hài hòa lợi ích liên kết giữa người chăn nuôi vịt và tiêu thụ sản phẩm.

Để bảo tồn giống vịt quý đã có từ lâu đời của địa phương, chính quyền xã đang hoàn tất thủ tục hồ sơ thành lập HTX nuôi vịt bầu Lâm Thượng, nhằm khuyến khích các hộ chăn nuôi tham gia mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, đưa con vịt thành sản phẩm hàng hóa đặc sản mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con nông dân, góp phần tích cực xây dựng nông thôn mới. Ông Hoàng Kim Thành (Phó Chủ tịch UBND xã Lâm Thượng) cho biết.

Ở giữa mâm là món chấm thịt vịt luộc đặc trưng của đồng bào Tày huyện Lục Yên.
Nguyên liệu để làm gồm: Lá cây mạt cày, tỏi, ớt, lá chanh, hạt dổi…giã nhỏ trộn với mẻ chưng.
Ảnh: P. Quỳnh.

Tận dụng hệ thống cung ứng – sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm chế biến từ thỏ, HTX Thanh niên Lâm Thượng đang bước đầu thử nghiệm đưa giống vịt bầu quý của xã vào liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Đây là tín hiệu tích cực, cần sự hỗ trợ có hiệu quả của chính quyền huyện Lục Yên để mô hình được thành công, để vịt bầu Lâm Thượng – món ngon của đất Lục Yên - được vươn xa và khẳng định chỗ đứng trong lòng thực khách./.

Vịt bầu Lâm Thượng được chế biến thành nhiều món ăn ngon như: Luộc, nướng rút xương,
nộm, canh măng… Ảnh: P. Quỳnh.

Phạm Quỳnh