Bưởi Đại Minh – “Bưởi tiến Vua” vào mùa Lễ hội

TNV - Vua ăn thử thấy ngon đã lệnh cho quan quân đi tìm ra nơi trồng được giống bưởi quí và lệnh cho quan cai trị địa phương hằng năm phải tiến vua những trái bưởi ngon. Từ đó, nhân dân xa gần gọi Khả Lĩnh Trang ngày xưa và Đại Minh ngày nay là vùng bưởi tiến vua.

Giống bưởi quí, thơm ngon nổi tiếng

Chuyện xưa kể rằng: Cách đây chừng hơn 3 thế kỷ, có một người tên là Ngô Vi Lã theo Chúa Bầu (Vũ Văn Uyên, Vũ Văn Mật) lên trấn giữ vùng Tuyên Quang chống lại triều đình mục nát, khi Chúa Bầu thất bại Ngô Vi Lã thay tên đổi họ đưa vợ con dạt vào vùng núi non cạnh dòng sông Chảy ẩn nấp. Tại đây ông dựng nhà cửa, khai khẩn ruộng đồng lập nên ngôi làng mới, đặt tên là Khả Lĩnh Trang thuộc phủ Đại Thân, tổng Đoan Hùng tỉnh Phú Thọ trước kia, nay là làng Khả Lĩnh thuộc xã Đại Minh huyện Yên Bình (Yên Bái) giáp ranh với huyện Đoan Hùng (Phú Thọ).

Ảnh: T. Hưng

Trong số loài cây ăn quả bản địa có những cây bưởi ngọt gốc to cả người ôm không xuể, quả sai trĩu cành, da mỏng, múi mọng ngọt mát có mùi thơm dịu. Vì nỗi nhớ quê hương, Ngô Vi Lã sai con cháu bứt những trái bưởi thả xuống dòng sông Chảy trôi về hạ lưu, như muốn nhắn nhủ về xuôi về một miền đất trù phú có giống quả ngọt thơm quí hiếm. Những người sinh sống ven sông đã vớt lên, bổ ra ăn thấy ngon bèn tâu trình lên nhà vua. Vua ăn thử thấy ngon đã lệnh cho quan quân đi tìm ra nơi trồng được giống bưởi quí và lệnh cho quan cai trị địa phương hằng năm phải tiến vua những trái bưởi ngon. Từ đó, nhân dân xa gần gọi Khả Lĩnh Trang ngày xưa và Đại Minh ngày nay là vùng bưởi tiến vua.

Kể về giống bưởi quí địa phương, ông Lã Tuấn Hưng (Trưởng phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Yên Bình) tự hào cho biết: Bưởi Đại Minh được các nhà khoa học đánh giá là 1 trong 7 giống bưởi quí, thơm ngon nổi tiếng, sánh với các giống bưởi quí như: Năm Roi, Phúc Trạch, bưởi Diễn, Thanh Trà…. Hiện, bưởi Đại Minh được xác định là cây ăn quả đặc sản và sản phẩm OCOP chủ lực của tỉnh, của huyện; năm 2019, bưởi Đại Minh được đưa vào Dự án liên kết phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm ở thị trường trong nước, và hướng tới xuất khẩu của huyện.

Ngày hội Bưởi Đại Minh. (Ảnh: Thanh Miền)

“Khoảng 10 xã trong huyện có khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp để trồng giống bưởi Đại Minh, nhưng bưởi Đại Minh được trồng chủ yếu ở xã Đại Minh và Hán Đà với diện tích 450 ha trên tổng số gần 700 ha toàn huyện. Mỗi năm, bưởi Đại Minh cho sản lượng chừng 120 ngàn tấn và doanh thu 180 tỷ đồng, tạo sinh kế và thu nhập ổn định cho hơn 3.000 hộ nông dân. Đến nay, bưởi Đại Minh đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước nhưng nhiều nhất là các thành phố: Hà Nội, Vĩnh Yên, Việt Trì, Lào Cai” – ông Hưng chia sẻ.

Cơ hội lớn cho thu hút đầu tư và kết nối du lịch

Thông tin từ Ban Tổ chức cho biết, Lễ hội Bưởi Đại Minh và khám phá Danh thắng Quốc gia hồ Thác Bà năm 2019 diễn ra từ ngày 01 đến ngày 03/11/2019. Đây là năm thứ 2 liên tiếp, UBND huyện Yên Bình tổ chức sự kiện này nhằm phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương.

Trĩu trịt quả ngọt trên cành, mang về thu nhập ổn định cho người nông dân. (Ảnh: Thanh Miền)

Với các hoạt động chính như: Lễ tế, dâng hương đình Khả Lĩnh, đền Quỳnh Hoa, đền Quế Hoa; từ 8h00 đến 10h00 ngày 01/11/2019. Hội chợ quê và Hội chợ thương mại quy mô từ 120 - 150 gian hàng tiêu chuẩn; trong đó, Hội chợ quê từ ngày 01/11 đến hết ngày 03/11/2019, Hội chợ thương mại từ ngày 01/11 đến hết ngày 08/11/2019.

Biểu diễn các tiết mục văn nghệ dân gian - Trình diễn trang phục các dân tộc huyện Yên Bình, do các diễn viên quần chúng đến từ 26 xã, thị trấn và 15 câu lạc bộ văn nghệ dân gian của các xã: Xuân Long, Bạch Hà, Tân Hương, Vũ Linh, Phúc An, Yên Thành, Xuân Lai, Mỹ Gia, Cảm Nhân, Vĩnh Kiên, Phúc Ninh, Ngọc Chấn, Yên Bình thể hiện; thời gian từ 7h30 đến 10h30 buổi sáng, từ 14h00 đến 16h30 buổi chiều các ngày 02-03/11/2019.

Ảnh: Thanh Miền)

Hội thi đánh giá mẫu mã, chất lượng, sản phẩm từ Bưởi Đại Minh; Thi cây Bưởi đẹp, vườn Bưởi đẹp tại các hộ gia đình trồng nhiều Bưởi tại các thôn của xã Đại Minh; Thi bóc Bưởi, trình bày Bưởi; Tổ chức thi đấu các môn thể thao: kéo co, nhảy bao bố, bóng chuyền hơi; Triển lãm ảnh có chủ đề: "Đất và người Yên Bình"; Tổ chức Giải đua thuyền nan.

Bên cạnh đó là các hoạt động tham quan vườn Bưởi, các di tích lịch sử và khám phá hồ Thác Bà; Tổ chức tour du lịch tham quan cây Bưởi Cổ, các mô hình trồng Bưởi của xã Đại Minh; Tổ chức các tour du lịch tâm linh trên địa bàn như Đình Khả Lĩnh, Chùa Nổi, Đền Cửa Ngòi, Đền Mẫu Thác Bà..; Tổ chức các tour du lịch khám phá hồ Thác Bà: Thủy điện Thác Bà, Động Thủy Tiên, Động Cẩu Quây, Ngòi Tu, Đát Ô Đồ.

Tham quan trải nghiệm vườn bưởi và cây bưởi cổ. (Ảnh: T. Giang)

Tâm điểm của sự kiện là đêm Khai mạc Lễ hội Bưởi Đại Minh và khám phá Danh thắng Quốc gia hồ Thác Bà năm 2019, diễn ra từ 19h30 đến 21h30, ngày 02/11/2019; trong đó, lãnh đạo UBND tỉnh Công bố Quyết định quy hoạch tổng thể khu du lịch Quốc gia hồ Thác Bà và đón nhận Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Cá hồ Thác Bà đặc sản Yên Bái”; mở ra cơ hội lớn cho thu hút đầu tư và kết nối du lịch khám phá danh thắng quốc gia hồ Thác Bà với du lịch trải nghiệm tới những vườn đồi vàng thơm hương bưởi ngọt nổi tiếng Đại Minh cùng phát triển.

Miền quê của nhiều sản vật nổi tiếng đi vào thơ ca

Là huyện cửa ngõ phía đông nam của tỉnh Yên Bái, một vùng đất trù phú gắn liền với truyền thuyết Thác Bà, Thác Ông cùng những hồi ức về chợ Ngọc, chợ Ngà và các sản vật nổi tiếng đã đi vào thơ ca như: Bưởi Đại Minh, cam An Thọ, cọ Đông Lý, cơm làng Má, cá Đào Kiều, lúa Bạch Hà, gà Linh Môn. Yên Bình còn là địa danh gắn với những chiến công hiển hách của Tướng quân Trần Nhật Duật và anh em Vũ Văn Mật, Vũ Văn Uyên.

Bưởi Đại Minh vỏ mỏng nhẵn, quả tròn dẹt như bát ăn cơm (nặng 0,6- 1,0 kg), hương thơm
mát, vị ngọt thanh – ông Nguyễn Trường Giang (HTX đặc sản Bưởi Đại Minh) cho biết.
(Ảnh: T. Giang)

Đặc biệt, Yên Bình còn được biết đến với công trình thủy điện đầu tiên của Việt Nam và hồ Thác Bà – một trong 3 biển hồ nhân tạo lớn nhất cả nước, có nhiều đảo lớn nhỏ, được ví như “vịnh Hạ Long trên núi” với các hang động, phong cảnh đẹp hữu tình. Nơi đây đã sản sinh, bồi tụ, lưu truyền và giao thoa các giá trị truyền thống văn hóa đặc sắc lâu đời của đồng bào các dân tộc Kinh, Tày, Nùng, Dao, Cao Lan…

Nơi những người dân quê tự bao đời nay vẫn thạo đắp phai, làm cọn đưa nước vào đồng, đào ao thả cá, phát nương trồng lúa, đan lát, dệt vải, làm vườn, đánh cá. Khi thì bồng bềnh bè mảng trên sông, chở thóc gạo, lâm sản, gia súc đến chợ Phủ, chợ Ngọc, chợ Ngà, lúc thì gồng gánh nặng vai đôi dậu với gói xôi nếp và túi đựng trầu cau, ngược xuôi các vùng sông Chảy đến làng Bạc, làng Múc, làng Nồi để thông thương sản vật.

Ảnh: Thanh Miền

Về hội Bưởi Đại Minh trong tiết trời se lạnh cuối thu đầu đông, du khách như được “cởi lòng, cởi dạ” thưởng ngoạn những vườn bưởi xum xuê, trĩu quả, vàng tươi, thoảng thoảng hương thơm vấn vương cả một miền quê yên bình; được nếm hương vị bưởi Đại Minh ngọt thơm, mát lành; để rồi chếnh choáng men say, nghiêng ngả cùng những làn điệu dân ca, dân vũ truyền thống như hát then, hắt khắp, hát cọi, múa khảm hải của dân tộc Tày; múa chim gâu, phát nương, chỉa bắp, giã cốm, xúc tép, hát sình ca của dân tộc Cao Lan; lễ cấp sắc của dân tộc Dao quần trắng và hát ru của dân tộc Nùng…/.

Đua thuyền trên hồ Thác Bà. (Ảnh: T. Hưng)

Hộ gia đình ông Nguyễn Văn Đông (thôn Khả Lĩnh, xã Đại Minh) được bình chọn có cây bưởi
đẹp nhất với khoảng 1.200 quả; mỗi năm vườn bưởi cho thu nhập 600 triệu đồng.
Ảnh: P. Quỳnh.

Tấp nập đóng gói chuyển bưởi Đại Minh về xuôi. Ảnh: P. Quỳnh.

Danh hiệu "Vườn bưởi đẹp nhất" thuộc về gia đình ông Nguyễn Văn Định (thôn Minh Thân,
xã Đại Minh). Với 120 gốc bưởi quí Đại Minh có tuổi đời trên 30 tuổi, mỗi năm mang lại
nguồn thu hơn 300 triệu đồng cho gia đình. Ảnh: P. Quỳnh.

10 hộ nông dân có "Cây bưởi đẹp, vườn bưởi đẹp" và chất lượng bưởi thơm ngon
nhất đoạt giải hội thi. Ảnh: P. Quỳnh.

Cuối thu đầu đông, du khách từ các đô thị Hà Nội, Việt Trì, Lào Cai,... lại tìm về
chiêm ngưỡng vùng bưởi Đại Minh vào mùa chín vàng đu đưa trong gió.

Phạm Quỳnh