Nhập viện trong tình trạng nguy kịch
Bệnh nhân T.H.T.-T. nhập Bệnh viện Thống Nhất trong tình trạng đau bụng kéo dài, bụng chướng, nôn ói nhiều, gần như không dung nạp được thức ăn. Khi vào viện, thể trạng bệnh nhân suy kiệt rõ rệt, cân nặng giảm nhiều, dấu hiệu mất nước và rối loạn điện giải, tiềm ẩn nguy cơ suy đa cơ quan nếu không được xử trí khẩn trương.
Khai thác bệnh sử cho thấy, bệnh nhân được chẩn đoán xơ cứng bì toàn thân khoảng 5 năm trước nhưng việc điều trị không đều đặn. Đáng chú ý hơn, bệnh nhân mắc cường giáp từ khi mới 11 tuổi và đã tự ý ngưng thuốc hơn 2 năm. Việc không kiểm soát tình trạng cường giáp trong thời gian dài khiến cơ thể luôn ở trạng thái tăng chuyển hóa, sụt cân nhanh, dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khi xảy ra bệnh lý cấp tính.
Phát hiện hội chứng hiếm gây tắc tá tràng
Trước tình trạng nôn ói kéo dài, đau bụng tăng dần và không cải thiện với điều trị ban đầu, bệnh nhân được chỉ định chụp CT-Scan bụng – chậu. Kết quả cho thấy khoảng cách giữa động mạch chủ bụng và động mạch mạc treo tràng trên giảm nghiêm trọng, góc giữa hai mạch máu nhỏ hơn ngưỡng bình thường, gây chèn ép đoạn tá tràng D3. Đây là hình ảnh điển hình của hội chứng động mạch mạc treo tràng trên (SMAS) – một bệnh lý hiếm gặp, trong đó tá tràng bị “kẹp” giữa hai mạch máu lớn, khiến thức ăn không thể lưu thông xuống ruột non.
Theo BSCK2. Nguyễn Thanh Phong – Khoa Ngoại Tiêu hóa, Bệnh viện Thống Nhất, SMAS thường gặp ở những người suy dinh dưỡng, sụt cân nhanh, bệnh nhân nằm lâu hoặc mắc các bệnh mạn tính kéo dài. Ở trường hợp này, xơ cứng bì toàn thân gây teo cơ, suy mòn, làm mất lớp mỡ đệm quanh tá tràng – yếu tố quan trọng giúp duy trì khoảng cách sinh lý giữa các mạch máu. Cùng lúc đó, cường giáp không được kiểm soát làm tăng chuyển hóa mạnh, khiến bệnh nhân sụt cân nhanh hơn, khiến tình trạng chèn ép trở nên trầm trọng. Nếu không được can thiệp kịp thời, người bệnh có thể rơi vào vòng xoắn bệnh lý: tắc ruột – suy kiệt – rối loạn điện giải – nhiễm trùng, với nguy cơ tử vong rất cao.
Nguy cơ chồng chất khi phải phẫu thuật
Các bác sĩ đánh giá đây là một ca bệnh có nguy cơ rất lớn, không chỉ vì bản thân hội chứng SMAS hiếm gặp, mà còn do bệnh nhân đồng thời mắc cường giáp chưa kiểm soát. Việc gây mê và phẫu thuật trong bối cảnh này có thể kích hoạt “cơn bão giáp” – một biến chứng nội tiết tối cấp, đặc trưng bởi sốt cao, rối loạn nhịp tim, suy tim, rối loạn ý thức và tỷ lệ tử vong cao nếu không xử trí kịp thời.
Trước tình huống đó, bệnh nhân được chuyển sang điều trị nội khoa tích cực tại Khoa Nội tiết nhằm nhanh chóng đưa tình trạng tuyến giáp về trạng thái bình giáp tương đối an toàn cho phẫu thuật. Song song, bệnh nhân được tăng cường dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch, điều chỉnh rối loạn điện giải, bù dịch và theo dõi sát các chỉ số sinh tồn.
Hội chẩn đa chuyên khoa, chuẩn bị kỹ lưỡng từng khâu
Nhận định đây là ca bệnh phức tạp, Bệnh viện Thống Nhất đã tổ chức hội chẩn đa chuyên khoa với sự tham gia của Ngoại Tiêu hóa, Nội tiết, Dinh dưỡng lâm sàng, Da liễu – Miễn dịch Dị ứng, Nội Hô hấp và Tai Mũi Họng. Mục tiêu là đánh giá toàn diện các nguy cơ trước, trong và sau phẫu thuật, xây dựng phương án điều trị tối ưu và an toàn nhất cho người bệnh.
Một thách thức lớn khác là vấn đề gây mê – kiểm soát đường thở. Xơ cứng bì toàn thân khiến vùng da mặt, cổ của bệnh nhân căng cứng, hạn chế há miệng và vận động khớp hàm, làm tăng nguy cơ khó đặt nội khí quản. Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, ê-kíp gây mê quyết định mở khí quản chủ động để đảm bảo an toàn đường thở trong suốt quá trình phẫu thuật.
Phẫu thuật giải phóng tắc nghẽn, mở ra cơ hội sống
Sau khi các yếu tố nguy cơ được kiểm soát ở mức chấp nhận được, bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật nối tá tràng – hỗng tràng, nhằm tạo đường lưu thông mới cho thức ăn, giải phóng hoàn toàn tình trạng tắc nghẽn do chèn ép mạch máu. Ca phẫu thuật diễn ra trong điều kiện kiểm soát nghiêm ngặt, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa.
Ca mổ thành công, không ghi nhận biến chứng trong mổ. Sau phẫu thuật, bệnh nhân được theo dõi sát tại khoa hồi sức, tiếp tục kiểm soát nội tiết, dinh dưỡng và phòng ngừa nhiễm trùng. Chỉ sau 5 ngày hậu phẫu, bệnh nhân tỉnh táo, có thể ăn uống trở lại, không còn nôn ói, các chỉ số sinh tồn ổn định, sức khỏe cải thiện rõ rệt.
Bài học từ một ca bệnh hiếm
Theo các bác sĩ, trường hợp của bệnh nhân T.H.T.-T. là minh chứng điển hình cho sự nguy hiểm của việc không tuân thủ điều trị ở các bệnh lý mạn tính. Xơ cứng bì và cường giáp đều là những bệnh cần được theo dõi, điều trị lâu dài. Việc tự ý ngưng thuốc hoặc chủ quan với các triệu chứng kéo dài có thể dẫn đến những biến chứng phức tạp, thậm chí đe dọa tính mạng khi các bệnh lý hiếm gặp hoặc cấp tính xuất hiện đồng thời.
Các bác sĩ khuyến cáo, người mắc các bệnh mạn tính cần tái khám định kỳ, tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, đồng thời chú trọng chế độ dinh dưỡng, theo dõi cân nặng và các dấu hiệu bất thường của hệ tiêu hóa. Khi xuất hiện các triệu chứng như nôn ói kéo dài, đau bụng, sụt cân nhanh, cần đến cơ sở y tế chuyên sâu để được chẩn đoán và xử trí kịp thời.
Ca cứu sống bệnh nhân 19 tuổi mắc hội chứng hiếm tại Bệnh viện Thống Nhất không chỉ thể hiện năng lực chuyên môn, sự phối hợp đa chuyên khoa hiệu quả, mà còn cho thấy vai trò then chốt của việc quản lý bệnh mạn tính đúng cách trong phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm, góp phần bảo vệ tính mạng người bệnh.
Tấn Tài