Theo dữ liệu cập nhật, sau hợp nhất diện tích tỉnh đạt khoảng 7.942,39 km² và tổng dân số khoảng 2.606.672 người, chiếm khoảng 2,3 % dân số cả nước, mật độ dân số 328 người/km². Từ trên không trung nhìn xuống, dải đất này giống như cánh tay vươn ra biển lớn – mở rộng không gian phát triển kinh tế, xã hội. Hơn "2,6 triệu hạt phù sa" – như cách gọi ví von – đang bồi đắp cho tương lai của vùng đất cuối trời Tổ quốc.
Một miền đất – hai bản sắc hòa quyện thành sức mạnh chung
Trước khi hợp nhất, Cà Mau và Bạc Liêu là hai tỉnh láng giềng với nhiều điểm chung nhưng cũng có sự khác biệt tạo nên sức hấp dẫn riêng. Cả hai cùng nằm trên bán đảo Cà Mau với hệ thống sông ngòi kênh rạch chằng chịt, địa hình thấp trũng, chịu tác động mạnh của thủy triều. Tuy nhiên, diễn biến sinh kế và cảnh quan lại mang sắc thái riêng biệt.
Cà Mau được biết đến với rừng ngập mặn rộng lớn – điểm nhấn là Vườn quốc gia Mũi Cà Mau và Vườn quốc gia U Minh Hạ – nơi thiên nhiên hoang sơ và giá trị sinh thái cao. Trong khi đó, Bạc Liêu nổi bật với những cánh đồng muối trắng ngút dưới nắng và gió biển cùng với thương hiệu "Công tử Bạc Liêu" trong văn hóa dân gian. Khi hợp nhất, vùng đất mới vừa giữ được nét đặc trưng vừa tạo nên bức tranh đa dạng sinh kế: nuôi tôm, muối, rừng ngập mặn, năng lượng gió.
Về văn hóa, cả hai vùng là cái nôi của Đờn ca tài tử Nam Bộ – di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận. Hồn quê, hơi nước, tiếng đờn kìm – tất cả hoà cùng nhịp sống biển – rừng phương Nam. Sự giao thoa này chính là sức mạnh mềm, góp phần tạo nét riêng cho tỉnh mới.
Kinh tế biển, thủy sản và năng lượng – ba trụ cột tăng trưởng
Kinh tế thủy sản giữ vai trò trung tâm. Dữ liệu năm 2024 cho thấy: GRDP giá thực tế đạt khoảng 87.535 tỷ đồng, tăng 9,9 % so với năm trước. Trong đó, ngành nông–lâm–ngư nghiệp đạt 27.887 tỷ đồng (+5,8 %); công nghiệp – xây dựng đạt 25.191 tỷ đồng (+10,8 %); dịch vụ 30.914 tỷ đồng (+13,0 %). Cơ cấu kinh tế: nông–lâm–ngư nghiệp chiếm 31,9 %; công nghiệp–xây dựng 28,8 %; dịch vụ 35,3 %. Xuất khẩu đạt ~1,26 tỷ USD, tăng 5,3 %. Tổng mức bán lẻ – dịch vụ tiêu dùng đạt 110.176 tỷ đồng (+20,5 %). Sản lượng thủy sản năm 2024 đạt 646.839 tấn, trong đó khai thác 237.171 tấn (+0,7 %), nuôi trồng 409.668 tấn (+2,7 %). Diện tích nuôi tôm thâm canh 6.650 ha (+8,0 %), nuôi tôm quảng canh cải tiến 187.672 ha (+2,5 %).
Bên cạnh đó, Cà Mau mới sở hữu bờ biển dài ~310 km với vùng biển rộng lên tới ~120.000 km². Đây là nền tảng để tỉnh phát triển như một "cửa ngõ xuất khẩu thủy sản vươn ra biển lớn". Việc đầu tư cảng biển lớn như Cảng Hòn Khoai, Cảng Sông Đốc, Gành Hào, Khánh Hội… cùng với logistics nghề cá sẽ tạo chuỗi giá trị mới. Ngoài ra, dịch vụ dầu khí và năng lượng tái tạo là mũi nhọn phát triển: khu vực Bạc Liêu cũ đã là điển hình với trang trại điện gió quy mô lớn.
Du lịch rừng – biển: một hướng phát triển trọng tâm. Năm 2024, tổng lượt khách đến Cà Mau đạt 2,15 triệu lượt, trong đó khách quốc tế đạt 15.075 lượt (+32,2 %). Doanh thu đạt 3.148 tỷ đồng (+8,3 %). Trong 6 tháng đầu 2025, tổng lượt khách của hai tỉnh (Cà Mau và Bạc Liêu) đạt 5,12 triệu lượt, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024. Với sản phẩm đặc sắc như "Đêm U Minh huyền thoại", du lịch trải nghiệm vùng rừng ngập mặn – biển – văn hóa đang trở thành điểm nhấn thu hút quốc tế.
Thách thức & giải pháp định hình tương lai phát triển bền vững
Mặc dù tiềm năng lớn, nhưng Cà Mau mới cũng đối diện nhiều thách thức: Biến đổi khí hậu – thiên tai. Trong những tháng đầu 2025, vùng đất này đã chịu 2 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới, cùng 3 đợt triều cường khiến nhiều khu vực ven biển ngập sâu. Thiệt hại ước tính hơn 15,3 tỷ đồng – tương đương chi phí xây mới gần 300 căn nhà kiên cố (~50 triệu đồng/căn). Bờ biển và ven sông bị sạt lở nghiêm trọng: hơn 105 km bờ biển Tây và Đông bị sạt, trong đó 43 km ở mức đặc biệt nguy hiểm. Nhiều tuyến kênh rạch và đê biển cấp IV bị triều cường và sóng lớn uy hiếp. Tổng kinh phí cho các dự án kè khẩn cấp đã lên tới 2.476 tỷ đồng – ảnh hưởng hơn 1.100 hộ dân và doanh nghiệp.
Hạ tầng môi trường – rác thải sinh hoạt. Từ ngày 16/6/2025, nhà máy xử lý rác duy nhất tại phường An Xuyên (TP Cà Mau) buộc phải ngừng tiếp nhận, gây ra hơn 220 tấn rác mỗi ngày không có nơi xử lý. Mức đơn giá xử lý 350.000 đồng/tấn khiến doanh nghiệp lỗ hơn 200 tỷ đồng trong 10 năm qua. Chính sách hỗ trợ chưa tương xứng với thực tiễn vận hành.
Xung đột lợi ích phát triển. Với tiềm năng lớn về nuôi trồng thủy sản, năng lượng tái tạo, du lịch – Cà Mau mới đối diện với bài toán: phát triển nhanh hay phát triển bền vững? Công nghiệp ven biển nếu phát triển nóng mà thiếu bảo vệ môi trường sẽ tạo ra hệ lụy: ô nhiễm biển, phá vỡ hệ sinh thái rừng ngập mặn, mất cân đối giữa sản xuất và bảo tồn.
Các nhóm giải pháp đã được tỉnh chủ động triển khai:
- Hạ tầng môi trường: đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác hiện đại, áp dụng công nghệ đốt phát điện, tăng cường phân loại rác tại nguồn.
- Ứng phó thiên tai: lắp đặt hệ thống giám sát sạt lở, bản đồ nguy cơ thiên tai, xây dựng kè chắn sóng tại các điểm trọng yếu.
- Quy hoạch phát triển: cụ thể hóa quy hoạch công nghiệp ven biển đi đôi với bảo vệ môi trường, ưu tiên phát triển kinh tế xanh, du lịch sinh thái và nông nghiệp tuần hoàn.
- Tổ chức bộ máy hành chính sau hợp nhất: tinh gọn bộ máy, ổn định cán bộ; ưu tiên kết nối hạ tầng – cụ thể như dự án Cầu Bạc Liêu 5 trị giá ~1.000 tỷ đồng để cải thiện kết nối giao thông – logistics.
Khát vọng hóa rồng từ cực Nam Tổ quốc
Sau hợp nhất, Cà Mau không chỉ lớn hơn về diện tích – dân số, mà mạnh hơn nhờ sự cộng hưởng nguồn lực và lợi thế tự nhiên hiếm có. Các con số—tổng sản phẩm tỉnh, sản lượng thủy sản, xuất khẩu, lượt khách du lịch—không chỉ minh chứng cho khả năng mà còn là lời cam kết của vùng đất này với tương lai.
Cơ hội đang hiện hữu: vị trí chiến lược trên tuyến đường hàng hải quốc tế, bờ biển dài, nguồn năng lượng tái tạo dồi dào, văn hóa sông nước độc đáo. Nhưng cơ hội ấy sẽ chỉ biến thành hiện thực nếu sự hoạch định, hành động và đồng hành của cộng đồng người dân được đặt lên hàng đầu.
Con tàu mang tên Cà Mau đã rời bến. Trước mũi là sóng dữ – biến đổi khí hậu, sạt lở, áp lực phát triển – nhưng phía sau là niềm tin và khát vọng của hơn 2,6 triệu người đang hướng về một tương lai rạng rỡ.
Cà Mau – từ vùng đất cuối trời Tổ quốc – đang viết tiếp hành trình trở thành đầu tàu phát triển mới của Việt Nam.
Tấn Tài