(Bài viết được tiếp nhận trước khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp)
Mục tiêu xây dựng nông thôn mới trong thời gian tới đã được tỉnh Quảng Ninh xác định là xây dựng nông thôn hiện đại, văn minh, giàu bản sắc và bền vững. Từ đó, tỉnh Quảng Ninh cũng đã đặt ra hệ thống mục tiêu cụ thể cho giai đoạn đến năm 2030, bao gồm các mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể, làm căn cứ để triển khai đồng bộ các chương trình, dự án và chính sách có liên quan. Các mục tiêu cụ thể được xác định toàn diện trên các tiêu chí: 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó ít nhất 80% xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 40% đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; 100% huyện, thị xã, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; về kinh tế nông thôn: Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản đạt bình quân trên 3,5%/ năm; thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt từ 90 triệu đồng/năm trở lên; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều ở nông thôn giảm còn dưới 1%; về hạ tầng: Hệ thống giao thông, thủy lợi, điện, trường học, trạm y tế, cơ sở văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng ở các xã cơ bản hoàn thiện, đạt chuẩn theo quy định; đảm bảo 100% hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và nước sạch hợp vệ sinh; về văn hóa - xã hội: 100% xã duy trì và nâng cao chất lượng đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt trên 95%; các thiết chế văn hóa, thể thao được đầu tư đồng bộ và khai thác hiệu quả; hệ thống giáo dục phổ thông đạt chuẩn về cơ sở vật chất và chất lượng giảng dạy; về môi trường: 100% chất thải rắn sinh hoạt khu dân cư được thu gom và xử lý hợp vệ sinh; 100% xã có mô hình phân loại, xử lý rác tại nguồn; đẩy mạnh trồng cây xanh, bảo vệ cảnh quan nông thôn và ứng phó với biến đổi khí hậu; về tổ chức sản xuất và quản lý và an ninh nông thôn…
Trong thời gian tới, để đạt được mục tiêu đề ra, cần chú trọng xây dựng nông thôn mới theo chiều sâu, bền vững và chất lượng, trong đó, việc phát huy vai trò trung tâm của chính quyền các cấp trong công tác quản lý Nhà nước, công tác chỉ đạo, điều hành và hoàn thiện cơ chế chính sách được xác định là nhóm giải pháp căn cơ quyết định đến hiệu quả công tác xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Quảng Ninh.
Thứ nhất, cần tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, bảo đảm tính thống nhất và phối hợp chặt chẽ giữa Đảng, chính quyền và các đoàn thể. Tổ chức Đảng ở cơ sở phải thực sự giữ vai trò hạt nhân lãnh đạo trong xây dựng nông thôn mới, trong khi chính quyền đóng vai trò điều hành, thực thi chính sách. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể cần phát huy vai trò tuyên truyền, vận động hội viên đảm nhận thực hiện các tiêu chí cụ thể, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao. Đồng thời, phải khắc phục triệt để những hạn chế trong công tác cán bộ hiện nay, lựa chọn đội ngũ cán bộ có đủ năng lực, tâm huyết, trách nhiệm với công tác, gần dân, sát dân để đảm nhiệm vị trí then chốt trong công tác quản lý, hoạch định, triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn.
Thứ hai, trong công tác chỉ đạo cần chuyển đổi từ thực hiện một cách dàn trải sang trọng tâm, trọng điểm gắn với trách nhiệm của tổ chức, cá nhân được phân công, đúng người, đúng việc, đúng tiến độ, có kết quả rõ ràng, có kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, quy hoạch phát triển sản xuất và chuyển dịch cơ cấu lao động phải đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu, đóng vai trò then chốt trong việc tạo đột phá về tăng trưởng thu nhập, cải thiện sinh kế nông thôn. Quy hoạch phải đi trước một bước, căn cứ trên lợi thế đặc thù của từng địa phương, đảm bảo tính đồng bộ và liên kết vùng giữa xã - huyện - tỉnh. Từ đó làm cơ sở để thu hút doanh nghiệp đầu tư, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và thúc đẩy phát triển sản xuất theo hướng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá các dự án đầu tư vào nông nghiệp và nông thôn, đặc biệt là các dự án tư nhân đang triển khai trên địa bàn. Trên cơ sở đó, cần kiên quyết loại bỏ các dự án treo, kém hiệu quả, gây lãng phí tài nguyên đất đai và ảnh hưởng đến môi trường. Song song, chính quyền các cấp cần chủ động tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư, từ khâu tiếp cận nguồn đất đai, chính sách ưu đãi, đến hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm. Cần phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các cấp, ngành, địa phương và cộng đồng dân cư. Phân cấp cần đi đôi với phân quyền và tăng cường kiểm tra, giám sát trong quá trình hiện xây dựng nông thôn mới bảo đảm tiến độ và chất lượng.
Tiếp tục công khai, minh bạch thông tin về quy hoạch, thủ tục đầu tư, chính sách đất đai và tín dụng nông nghiệp nhằm tạo môi trường đầu tư thuận lợi. Đồng thời, phải chủ động rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện các cơ chế, chính sách đã ban hành nhưng không còn phù hợp với thực tiễn, qua đó tạo hành lang pháp lý thông suốt và ổn định cho doanh nghiệp và người dân. Bên cạnh đó, chú trọng thực hiện Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở. Mọi công trình sử dụng ngân sách nhà nước hoặc nguồn lực xã hội hóa đều phải được công khai, minh bạch và có sự giám sát chặt chẽ của nhân dân. Cán bộ lãnh đạo phải thường xuyên tiếp xúc, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân, qua đó tạo dựng niềm tin, sự đồng thuận và tinh thần chủ động tham gia vào công cuộc xây dựng nông thôn mới. Việc tiếp tục đổi mới công tác chỉ đạo và điều hành, hoàn thiện và thực thi đồng bộ chính sách không chỉ là đòi hỏi khách quan trong bối cảnh mới mà còn là điều kiện tiên quyết để Quảng Ninh thực hiện thành công mục tiêu xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2025-2030 theo hướng bền vững, văn minh, hiện đại.
Thứ ba, tiếp tục đa dạng hóa và nâng cao hiệu quả các công tác tuyên truyền, vận động các chủ thể tham gia xây dựng nông thôn mới. Bước sang giai đoạn xây dựng nông thôn mới nâng cao, việc đa dạng hóa, nâng cao hiệu quả tuyên truyền không chỉ đơn thuần là yêu cầu kỹ thuật mà còn là nhiệm vụ chiến lược nhằm huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và nhân dân. Khi công tác tuyên truyền thực sự “thấm sâu, lan rộng” thì các chủ trương, chính sách về nông thôn mới mới có thể đi vào cuộc sống một cách bền vững, hiệu quả và toàn diện. Công tác tuyên truyền phải tập trung làm rõ vai trò trung tâm của người dân trong xây dựng nông thôn mới. Người dân vừa là chủ thể của quá trình này, vừa là đối tượng trực tiếp thụ hưởng kết quả. Bên cạnh nội dung, hình thức tuyên truyền cũng cần được đổi mới, phong phú và phù hợp với từng nhóm đối tượng. Các thông điệp về mục tiêu, định hướng và tiêu chí của chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2025-2030 cần được truyền tải bằng nhiều phương tiện: từ hệ thống truyền thanh cấp xã, các bài viết chuyên đề, đến các hình thức trực quan như pano, băng rôn, biểu ngữ tại các khu vực trung tâm huyện, xã, thôn, bản. Các đơn vị chức năng cần chủ động xây dựng nội dung tuyên truyền sáng tạo, dễ tiếp cận, có tính gợi mở và định hướng hành động rõ ràng.
Thứ tư, tiếp tục rà soát, có chính sách quản lý chặt chẽ công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới. Quy hoạch là nền tảng cốt lõi định hướng toàn bộ quá trình xây dựng nông thôn mới, có vai trò quyết định đối với việc triển khai đồng bộ các tiêu chí và đảm bảo phát triển bền vững. Tuy nhiên, trong thực tiễn triển khai tại tỉnh Quảng Ninh, công tác quy hoạch ở một số địa phương vẫn còn tồn tại tình trạng thiếu đồng bộ, chồng chéo hoặc chưa phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội thực tế của từng xã. Do đó, một trong những giải pháp căn cơ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là tăng cường rà soát và quản lý chặt chẽ công tác quy hoạch. Công tác công bố, công khai quy hoạch phải được thực hiện một cách minh bạch, dễ tiếp cận. Việc sử dụng công nghệ thông tin như hệ thống thông tin địa lý (GIS), bản đồ quy hoạch trực tuyến và các kênh thông tin xã hội cần được đẩy mạnh nhằm tăng cường sự giám sát của cộng đồng, góp phần phòng ngừa sai phạm và nâng cao hiệu quả triển khai quy hoạch xây dựng nông thôn mới.
Thứ năm, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác xây dựng nông thôn mới; kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý và bộ máy giúp việc trong quản lý xây dựng nông thôn mới. Một trong những yếu tố quyết định đến hiệu quả của chương trình xây dựng nông thôn mới là chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức và những người trực tiếp tham gia vào công tác quản lý, điều hành chương trình. Trong bối cảnh yêu cầu mới ngày càng cao về năng lực quản trị, tổ chức thực thi và giám sát, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trở thành giải pháp then chốt nhằm đảm bảo sự chuyên nghiệp, hiệu quả và bền vững trong triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Quảng Ninh.
Thứ sáu, quy định trách nhiệm cụ thể trong việc quản lý thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Để phát huy hiệu quả quản lý, việc quy định trách nhiệm cũng cần song hành với chính sách khuyến khích, khen thưởng kịp thời. Những địa phương thực hiện tốt, có cách làm sáng tạo, hiệu quả cần được ghi nhận, nhân rộng và hỗ trợ về nguồn lực để tiếp tục nâng cao chất lượng tiêu chí theo hướng bền vững. Xác định và phân công trách nhiệm cụ thể trong việc quản lý thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới không chỉ tạo nền tảng cho việc vận hành hệ thống quản lý một cách thông suốt, hiệu quả mà còn là điều kiện tiên quyết để tăng cường kỷ cương, trách nhiệm và tính chuyên nghiệp trong toàn bộ hệ thống chính quyền các cấp ở tỉnh Quảng Ninh.
Thứ bảy, tiếp tục có chính sách thu hút, huy động và quản lý có hiệu quả các nguồn lực tham gia xây dựng nông thôn mới. Nguồn lực là yếu tố then chốt quyết định đến mức độ thành công và tính bền vững của chương trình xây dựng nông thôn mới. Trong bối cảnh nguồn ngân sách nhà nước còn hạn chế, đặc biệt khi nhiều địa phương đang thực hiện đồng thời nhiều mục tiêu phát triển, việc ban hành các chính sách phù hợp nhằm thu hút, huy động và quản lý hiệu quả các nguồn lực trở thành yêu cầu cấp thiết đối với công tác quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Quảng Ninh. Để xây dựng nông thôn mới đạt hiệu quả thiết thực và bền vững, tỉnh Quảng Ninh cần thực hiện đồng bộ các chính sách thu hút - huy động - sử dụng nguồn lực một cách khoa học, minh bạch và hiệu quả, phát huy tốt vai trò của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân trong mối quan hệ hợp tác công - tư - cộng đồng, từ đó tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ và thực chất trong diện mạo nông thôn hiện đại
ĐẶNG THỊ THANH HUYỀN
Học viên Cao học khóa 5 - Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam