Theo ông Evans, hiện tượng này là kết quả của hai xu hướng trái chiều nhưng song hành: tuổi thọ con người ngày càng tăng nhờ tiến bộ y tế và tỷ lệ sinh giảm mạnh tại hầu hết các quốc gia trên thế giới. “Sự kết hợp này tạo nên áp lực nặng nề lên các hệ thống kinh tế – xã hội vốn được xây dựng cho một dân số trẻ, tăng trưởng nhanh chóng”, ông nhận định.
Già hóa không còn là câu chuyện của riêng các nước giàu
Từ châu Âu đến Đông Bắc Á, tốc độ già hóa đang diễn ra chóng mặt. Tại châu Âu, hiện 20% dân số đã trên 65 tuổi và con số này có thể đạt 30% trước năm 2050, gây sức ép lớn lên ngân sách công, hệ thống hưu trí và y tế quốc gia.
Hàn Quốc là ví dụ điển hình nhất ở châu Á với tỷ lệ sinh dưới 1 con/phụ nữ – mức thấp nhất thế giới. Theo kịch bản của Liên Hợp Quốc, 42% dân số Hàn Quốc sẽ trên 65 tuổi vào năm 2050.
Trung Quốc cũng đang đối mặt tình huống tương tự, khi dân số già hóa trước khi đạt mức thu nhập cao.
Trong khi đó, Nhật Bản – nơi gần 30% dân số đã ngoài 65 tuổi – vẫn duy trì được cân đối tài khóa nhờ hệ thống tiết kiệm cá nhân và chính sách hưu trí đặc thù.
“Bài học rút ra là không nền kinh tế nào có thể tăng trưởng bền vững nếu không có chiến lược thích ứng với dân số già”, ông Evans nhấn mạnh.
Theo Bộ Y tế, Việt Nam sẽ chính thức trở thành xã hội già hóa vào năm 2038, đánh dấu kết thúc của thời kỳ “cơ cấu dân số vàng” – giai đoạn lực lượng lao động dồi dào đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế...
Giải pháp: Sức khỏe dự phòng, khuyến khích sinh con và “già hóa chủ động”
Để ứng phó với thách thức dân số già hóa, ông Tim Evans đề xuất ba nhóm giải pháp trọng tâm. Thứ nhất, cần ưu tiên sức khỏe dự phòng và mở rộng bảo hiểm chăm sóc dài hạn nhằm kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh, đồng thời giảm gánh nặng chi phí y tế công.
Thứ hai, khuyến khích sinh con và lập gia đình thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính như trợ cấp, giảm thuế, phát triển hệ thống nhà trẻ và áp dụng chế độ nghỉ thai sản linh hoạt hơn.
Cuối cùng, ông nhấn mạnh việc thúc đẩy “già hóa chủ động”, tức là kéo dài độ tuổi làm việc, đào tạo lại kỹ năng và tạo cơ hội việc làm linh hoạt cho người cao tuổi, qua đó biến “gánh nặng dân số” thành “nguồn lực kinh nghiệm” cho nền kinh tế.
“Để ứng phó với thách thức dân số phức tạp này, cần sớm triển khai các chính sách chủ động và toàn diện, tập trung vào tuổi thọ, lực lượng lao động và hỗ trợ gia đình”, ông Evans kết luận.
Anh Mai