Các sắc thuế quy mô lớn nhất của Tổng thống Donald Trump đang đối mặt với nhiều thách thức tại Tòa án Tối cao. Tuy nhiên, ông Trump vẫn có thể ban hành thêm nhiều loại thuế quan khác bất chấp điều đó. Ảnh: Bloomberg/Getty Images
Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh phiên điều trần lịch sử của Tòa án Tối cao hôm thứ Tư, nơi cả các thẩm phán bảo thủ lẫn tự do đều bày tỏ hoài nghi về tính hợp pháp của các biện pháp thuế quan mà chính quyền của ông Trump áp dụng.
Ông Trump thừa nhận, nếu phán quyết bất lợi, “chúng ta sẽ phải nghĩ ra kế hoạch B”.
Tuy nhiên, “kế hoạch B” này nhiều khả năng không khiến ông mất đi quyền áp thuế – bởi vẫn còn nhiều công cụ pháp lý khác cho phép ông tiếp tục tăng thuế nhập khẩu, dù phạm vi có thể thu hẹp hơn trên giấy tờ.
Luật khẩn cấp và “vũ khí” thuế quan của ông Trump
Khác với các đời tổng thống trước, ông Trump dựa chủ yếu vào Đạo luật Quyền lực Kinh tế trong Tình trạng Khẩn cấp Quốc tế (International Emergency Economic Powers Act) để tăng thuế nhập khẩu.
Dựa vào đạo luật này, ông đã áp dụng các mức thuế “có đi có lại” (reciprocal tariffs) – nâng thuế lên đến 50% đối với Ấn Độ và Brazil, và 145% với Trung Quốc hồi đầu năm nay.
Theo dữ liệu của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (US Customs and Border Protection), các sắc thuế này đã mang lại gần 90 tỷ USD tiền nộp thuế từ các nhà nhập khẩu Mỹ tính đến cuối tháng 9.
Ngay cả các luật sư phản đối chính quyền Trump tại Tòa án Tối cao cũng không tin rằng ông sẽ “từ bỏ” chính sách thuế – vốn là trụ cột trong chương trình kinh tế của ông.
Các chuyên gia kinh tế của Goldman Sachs nhận định trong một báo cáo tuần này: “Chúng tôi kỳ vọng chính quyền Trump sẽ tiếp tục sử dụng các đạo luật khác để áp dụng những mức thuế tương tự. Các đối tác thương mại lớn nhiều khả năng sẽ không thấy thay đổi đáng kể.”
Ông Trump có thể làm gì tiếp theo?
Nếu Tòa án Tối cao bác bỏ các sắc thuế hiện tại, Nhà Trắng vẫn còn nhiều lựa chọn hợp pháp khác:
1. Mục 122 của Đạo luật Thương mại năm 1974 (Trade Act of 1974)
Cho phép Tổng thống áp thuế tối đa 15% trong 150 ngày nhằm xử lý tình trạng thâm hụt cán cân thanh toán nghiêm trọng (khi giá trị nhập khẩu vượt xa xuất khẩu).
Sau 150 ngày, Quốc hội phải phê chuẩn nếu muốn tiếp tục.
Khác với nhiều đạo luật khác, mục 122 không yêu cầu điều tra trước, giúp ông Trump có thể nhanh chóng kích hoạt thuế mới.
2. Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962 (Trade Expansion Act of 1962)
Cho phép Tổng thống tăng thuế vì lý do an ninh quốc gia, nhưng chỉ áp dụng cho một số ngành cụ thể và phải có cuộc điều tra của Bộ Thương mại.
Các sắc thuế trên thép, nhôm, gỗ, đồng, ô tô và linh kiện mà Trump áp trong nhiệm kỳ hai đều dựa trên điều khoản này.
Ngoài ra, ông còn ra lệnh điều tra đối với khoáng sản chiến lược, chất bán dẫn, thiết bị y tế và robot.
3. Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974
Cho phép Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) điều tra các quốc gia vi phạm hoặc hạn chế bất công thương mại với Mỹ.
Tháng trước, Đại diện USTR Jamieson Greer đã khởi động điều tra về việc Trung Quốc có tuân thủ thỏa thuận thương mại mà ông Trump ký trong nhiệm kỳ đầu hay không.
Khác với mục 122, quy trình theo mục 301 có thể kéo dài nhiều tuần hoặc tháng vì phải lấy ý kiến công chúng – nhưng không giới hạn mức thuế hoặc thời gian áp dụng.
4. Mục 338 của Đạo luật Thuế quan năm 1930 (Tariff Act of 1930)
Một công cụ pháp lý chưa từng được sử dụng. Theo đó, Tổng thống có thể áp thuế đến 50% với hàng nhập khẩu từ các quốc gia có hành vi “phân biệt đối xử thương mại” với Mỹ.
Tuy nhiên, nếu áp dụng, điều này có thể vi phạm các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và dẫn đến trả đũa mạnh mẽ từ các nước bị ảnh hưởng.
Ngay cả khi Tòa án Tối cao bác bỏ các biện pháp thuế quan lớn nhất của ông Trump, điều đó không đồng nghĩa với việc ông mất đi quyền áp thuế.
Thay vào đó, Nhà Trắng có thể xoay sang các đạo luật thương mại khác – với những giới hạn khác nhau nhưng mục tiêu không đổi: bảo hộ sản xuất trong nước và gia tăng đòn bẩy thương mại của Mỹ.
Ông Trump từng nói: “Nếu họ bác bỏ, chúng ta sẽ có kế hoạch B và tin tôi đi, nó sẽ còn mạnh mẽ hơn”.
Anh Mai/CNN