Ảnh minh họa
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, trước đây khi thực hiện tinh gọn tổ chức ở cấp Trung ương, đã có khoảng hơn 100.000 cán bộ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, khi tiếp tục triển khai sáp nhập ở cấp tỉnh và xóa bỏ cấp huyện, con số này có thể còn lớn hơn gấp nhiều lần. Theo bà Thanh, việc này không chỉ tác động đến quy mô tổ chức mà còn liên quan trực tiếp đến công ăn việc làm và cuộc sống của hàng trăm nghìn cán bộ, công chức, viên chức.
Bà đề nghị cơ quan soạn thảo luật cần tiếp cận sâu hơn đến vấn đề sắp xếp tổ chức, đặc biệt là các chính sách liên quan đến phát triển kỹ năng nghề, tái bố trí việc làm, hỗ trợ người lao động sau khi nghỉ việc do sắp xếp. Bên cạnh đó, cũng cần thiết kế các cơ chế linh hoạt để hỗ trợ những người rời khu vực công chuyển sang làm việc tại khu vực tư nhân, thông qua đào tạo lại nghề, ưu tiên tuyển dụng và các chính sách bảo đảm an sinh xã hội.
Trong khi đó, quy định về bảo hiểm thất nghiệp cũng đang là nội dung được tranh luận. Theo dự thảo luật, thời gian người lao động đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng sẽ không được bảo lưu để tính trợ cấp thất nghiệp cho các lần tiếp theo. Nghĩa là người lao động dù đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp nhiều năm nhưng nếu chưa từng hoặc ít khi nhận trợ cấp thì phần vượt quá thời gian quy định sẽ bị mất, không được cộng dồn hay giữ lại. Theo đó, mức tối đa trợ cấp thất nghiệp mà người lao động được nhận vẫn là 12 tháng.
Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cho rằng quy định này có thể gây thiệt thòi cho người lao động gắn bó lâu dài với công việc, vì họ mất một phần quyền lợi đã đóng góp. Ngoài ra, điều này cũng có thể tạo ra những hệ lụy như làm giảm động lực duy trì việc làm chính thức hoặc thúc đẩy hành vi lợi dụng chính sách thất nghiệp. Một số doanh nghiệp và người lao động có thể phối hợp để người lao động nghỉ việc nhằm được hưởng trợ cấp, rồi sau đó quay lại làm việc theo hình thức không chính thức.
Tuy vậy, cũng có quan điểm ủng hộ quy định giới hạn mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa 12 tháng. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) cho rằng đây là khoảng thời gian hợp lý để người lao động tìm kiếm việc làm mới. Theo bà, việc giới hạn này còn giúp tránh sự ỷ lại vào chính sách bảo hiểm và thúc đẩy người lao động sớm quay trở lại thị trường.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Lê Văn Thanh cũng cho rằng quỹ bảo hiểm thất nghiệp cần đảm bảo sự chia sẻ và cân bằng như các quỹ an sinh khác. Theo ông, quy định hiện tại và dự thảo mới sẽ giúp duy trì kết dư quỹ, đảm bảo nguồn lực để tiếp tục hỗ trợ cả người lao động và người sử dụng lao động trong tương lai.
Một vấn đề khác được đề cập là việc yêu cầu người lao động phải trực tiếp đến trung tâm dịch vụ việc làm để thông báo tìm việc thay vì cho phép khai báo online. Một số ý kiến đề xuất hình thức thông báo trực tuyến nhằm tạo thuận tiện cho người lao động. Tuy nhiên, Thứ trưởng Lê Văn Thanh lý giải, việc làm phi chính thức ở Việt Nam còn rất phổ biến. Nếu không có biện pháp kiểm soát chặt chẽ, người lao động có thể vừa làm việc vừa nhận trợ cấp thất nghiệp, gây thất thoát quỹ. Do đó, yêu cầu người lao động trực tiếp đến thông báo sẽ giúp hạn chế trục lợi, đồng thời tạo cơ hội để được tư vấn và giới thiệu việc làm.
Tổng thể, các nội dung được thảo luận trong dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) không chỉ giới hạn ở phạm vi cải cách bảo hiểm thất nghiệp mà còn liên quan sâu rộng đến chính sách tổ chức bộ máy, quyền lợi người lao động và cân đối các nguồn lực an sinh xã hội. Việc sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và tinh gọn bộ máy nếu không có chính sách hỗ trợ hợp lý sẽ tạo ra những tác động lớn đến hàng trăm nghìn người.
Do đó, cần thiết có một cách tiếp cận toàn diện, nhân văn và linh hoạt trong việc xây dựng luật, để đảm bảo vừa thực hiện cải cách bộ máy hiệu quả, vừa bảo vệ quyền lợi và tạo cơ hội tái hòa nhập lao động cho những người bị ảnh hưởng.
Quỳnh Chi