Dòng sông mang linh hồn rừng U Minh
Sông Trẹm, hay còn được gọi thân thuộc là sông Tràm Trẹm, là một nhánh nhỏ của dòng Ông Đốc, uốn lượn qua kênh Chắc Băng rồi miệt mài chảy về phía Tây Nam. Không hùng vĩ, rộng lớn như sông Tiền, sông Hậu, dòng sông Trẹm mang vẻ đẹp bình dị, chân chất, đúng như tính cách người dân miền Tây Nam Bộ.
Điểm đặc biệt của dòng sông này là nó trở thành ranh giới tự nhiên chia rừng U Minh thành hai vùng: U Minh Thượng (nay thuộc tỉnh An Giang) và U Minh Hạ (thuộc tỉnh Cà Mau). Trải qua hàng trăm năm, Sông Trẹm âm thầm chảy giữa những cánh rừng tràm rậm rạp, nuôi dưỡng cho hệ sinh thái nơi đây phát triển phong phú.
Với người dân địa phương, dòng sông không chỉ là nguồn nước, là tuyến giao thương, mà còn là mạch sống nuôi lớn từng rặng tràm, từng mảng rừng, từng đàn cá, tôm, chim, thú. Từ bao đời nay, họ gắn bó với Sông Trẹm như gắn bó với máu thịt quê hương – nơi bến nước, con thuyền, câu hò vẫn ngân nga trong buổi chiều chạng vạng.
Dấu ấn trong văn chương
Nhắc đến Sông Trẹm, không thể không nhắc đến tiểu thuyết "Bên dòng sông Trẹm" của nhà văn Dương Hà, tác phẩm nổi tiếng được xuất bản từ thập niên 1950. Với ngòi bút mộc mạc nhưng sâu lắng, tác giả đã đưa người đọc trở về với khung cảnh U Minh Hạ, nơi dòng sông Trẹm hiện diện như một nhân chứng lịch sử, một bức tranh thiên nhiên sống động.
Trong tác phẩm, dòng sông không chỉ là bối cảnh mà còn mang dáng dấp của một nhân vật – âm thầm chứng kiến bao thăng trầm của cuộc sống, bao đổi thay của con người vùng đất rừng phương Nam. Nhờ văn chương, Sông Trẹm trở nên gần gũi, quen thuộc hơn trong lòng nhiều thế hệ bạn đọc cả nước, trở thành một biểu tượng văn hóa của Cà Mau.
Ngày nay, nhiều du khách khi về U Minh Hạ không chỉ muốn ngắm cảnh sông nước mà còn muốn "tìm về" dòng sông từng đi vào văn học ấy, để cảm nhận rõ hơn cái tình đất, tình người nơi miền sông rừng.
Khu Du lịch sinh thái Sông Trẹm – viên ngọc xanh của U Minh Hạ
Cũng nhờ lợi thế cảnh quan tự nhiên, trên lưu vực dòng sông, chính quyền Cà Mau đã hình thành Khu Du lịch sinh thái Sông Trẹm với diện tích khoảng 110 ha, trong đó phần lớn là rừng tràm nguyên sinh đã có hàng chục năm tuổi. Nhìn từ trên cao, nơi đây như một tấm thảm xanh mướt trải dài bất tận, vừa huyền bí, vừa đầy sức sống.
Bước vào khu du lịch, du khách sẽ ngay lập tức bị cuốn hút bởi con đường xuyên rừng rợp bóng tràm. Hai hàng cây cao vút, gió thổi lao xao trên tán lá tạo nên âm thanh như tiếng rừng thì thầm kể chuyện. Không khí mát rượi, trong lành khiến bao mệt nhọc dường như tan biến.
Hệ sinh thái tại đây vô cùng phong phú với hơn 300 loài động, thực vật khác nhau. Du khách có thể bắt gặp từng đàn chim bay lượn, lắng nghe tiếng chim cuốc, chim khách gọi bầy. Đặc biệt, những đàn khỉ tinh nghịch 3–4 con dạn dĩ bước ra đường như muốn "chào hỏi" khách phương xa.
Khác với nhiều khu du lịch hiện đại, Sông Trẹm giữ cho mình vẻ nguyên sơ, tĩnh lặng. Không có trò chơi ồn ào, không ánh đèn rực rỡ, chỉ có sự bình yên của thiên nhiên. Chính điều đó khiến nơi đây trở thành lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn "trốn phố thị", tìm về sự an nhiên.
Ngoài tham quan rừng, du khách còn có thể trải nghiệm các hoạt động gần gũi đời sống cư dân miền Tây: đi xuồng ba lá len lỏi kênh rạch, câu cá, giăng lưới, thưởng thức cá rô kho tộ, lẩu mắm cá lóc, ong rừng U Minh… Tất cả đều mang đậm bản sắc vùng sông nước.
Nơi con người và thiên nhiên hòa nhịp
Sông Trẹm không chỉ đơn thuần là một thắng cảnh. Nó còn là minh chứng cho sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Người dân sống nhờ rừng, nhờ sông, nhưng cũng gìn giữ, bảo tồn để rừng mãi xanh, sông mãi trong.
Trong những năm gần đây, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm đến việc phát triển du lịch bền vững tại Sông Trẹm. Các tuyến tham quan đều được thiết kế hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Du khách được khuyến khích giữ gìn vệ sinh, không xả rác, không làm ảnh hưởng đến đời sống tự nhiên của chim, thú.
Nhờ vậy, khu du lịch không chỉ mang lại nguồn thu cho địa phương mà còn góp phần nâng cao ý thức bảo tồn môi trường, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ giá trị của thiên nhiên rừng U Minh.
Lưu luyến một khúc mơ đất rừng
Dẫu thời gian có đổi thay, dẫu nhịp sống hiện đại cuốn con người đi xa, Sông Trẹm vẫn giữ cho mình nét hiền hòa, đậm chất quê. Với những ai yêu thiên nhiên, đây là nơi để thả hồn vào cỏ cây, sông nước. Với những người nhiều ưu tư, đây lại là chốn tìm về sự tĩnh tại, nơi mỗi tiếng gió, mỗi làn sóng đều như lời ru vỗ về.
Có lẽ chính vì vậy, không ít du khách sau khi đến đây đều thừa nhận: khi rời Cà Mau, họ mang theo trong lòng một niềm thương nhớ khó gọi thành tên. Nhớ dòng sông Trẹm êm đềm, nhớ rừng tràm xanh ngút ngàn, nhớ tiếng chim hót vang giữa buổi chiều lộng gió.
Và cũng như tiểu thuyết Bên dòng sông Trẹm từng gieo vào lòng bạn đọc một giấc mơ, hôm nay, dòng sông ấy vẫn đang viết tiếp câu chuyện của mình – câu chuyện về sự gắn kết giữa thiên nhiên và con người, giữa quá khứ và hiện tại.
Lời mời gọi từ đất phương Nam
Nếu một ngày bạn đặt chân đến Cà Mau – vùng đất tận cùng Tổ quốc, hãy dành thời gian ghé thăm Sông Trẹm. Để tận mắt nhìn thấy dòng sông từng đi vào văn chương, để lắng nghe tiếng rừng thì thầm, để cảm nhận rõ nhịp thở an lành của thiên nhiên.
Ở đó, bạn sẽ tìm thấy sự kết hợp tuyệt vời giữa sông – rừng – chim muông – đời sống con người trong một bản giao hưởng trầm mặc mà êm đềm. Để rồi, khi rời đi, lòng bạn sẽ vương lại chút gì thân thương, như vừa bước qua một giấc mơ – giấc mơ mang tên đất rừng phương Nam.
Tấn Tài