Ảnh minh họa. Nguồn: Trang thông tin điện tử Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong quý II năm 2024, cả nước có khoảng 1,3 triệu thanh niên từ 15-24 tuổi không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo, chiếm 10,2% tổng số thanh niên. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên trong độ tuổi này là 8,01%, cao gấp hơn 3 lần so với tỷ lệ thất nghiệp chung trong độ tuổi lao động .
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này bao gồm:
Thiếu kỹ năng nghề nghiệp: Nhiều thanh niên chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng cần thiết để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động hiện đại.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Sự thay đổi nhanh chóng trong cơ cấu ngành nghề khiến một số ngành truyền thống giảm nhu cầu lao động, trong khi các ngành mới yêu cầu kỹ năng chuyên môn cao hơn.
Thiếu thông tin thị trường lao động: Thanh niên, đặc biệt ở khu vực nông thôn, gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin về cơ hội việc làm và đào tạo nghề.
Trước áp lực ngày càng lớn của thị trường lao động, nhiều chương trình hỗ trợ thanh niên có việc làm đã được các bộ, ngành, địa phương chủ động triển khai. Không chỉ dừng lại ở những mô hình truyền thống như giới thiệu việc làm hay đào tạo nghề, các chính sách mới đang dần bắt nhịp với xu thế chuyển đổi số và nhu cầu thực tế của người trẻ.
Tại nhiều tỉnh, thành phố, Ngày hội việc làm dành cho thanh niên được tổ chức thường xuyên với sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Mô hình này không chỉ mang đến cơ hội tiếp cận việc làm thực tế mà còn là dịp để thanh niên được tư vấn, định hướng nghề nghiệp ngay tại chỗ. Đơn cử, tại Quảng Bình, sự kiện Ngày hội việc làm năm 2024 đã thu hút hơn 1.500 thanh niên, kết nối thành công gần 500 vị trí tuyển dụng phù hợp.
Song song đó, các chương trình khởi nghiệp dành cho thanh niên nông thôn đang phát huy hiệu quả tích cực. Nhiều địa phương triển khai gói vay vốn ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật sản xuất, xây dựng chuỗi liên kết và thương hiệu sản phẩm do thanh niên làm chủ. Đặc biệt, phong trào thanh niên lập nghiệp với ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, thương mại điện tử và du lịch cộng đồng đã tạo điểm nhấn trong phát triển kinh tế địa phương.
Ngoài ra, các Trung tâm Dịch vụ việc làm – đơn vị được Nhà nước giao nhiệm vụ kết nối lao động – cũng đã có bước chuyển mình đáng kể trong tiếp cận người trẻ. Thay vì chỉ tiếp nhận hồ sơ, nhiều trung tâm đã phát triển nền tảng số, tổ chức tư vấn trực tuyến, và liên kết với các doanh nghiệp lớn để tăng cơ hội tuyển dụng.
Theo Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), trong năm 2023 – 2024, ưu tiên hàng đầu là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trẻ, gắn đào tạo nghề với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và xu hướng hội nhập quốc tế. Các chính sách hỗ trợ việc làm cũng sẽ tập trung nhiều hơn vào nhóm lao động trẻ bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế và dịch chuyển nghề nghiệp.
Những nỗ lực này đang góp phần xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ việc làm toàn diện, nơi thanh niên không chỉ được kết nối việc làm, mà còn được hỗ trợ phát triển kỹ năng, khởi nghiệp và vững vàng trong thị trường lao động đầy biến động.
BHTN không chỉ là chính sách bảo vệ thu nhập tạm thời khi người lao động mất việc mà còn là công cụ quan trọng giúp thanh niên nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và tăng cơ hội tìm kiếm việc làm mới. Để được hưởng BHTN, người lao động cần đóng bảo hiểm đầy đủ từ đủ 12 tháng trong vòng 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động không do lỗi của bản thân. Mức trợ cấp thất nghiệp hằng tháng sẽ được tính bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tuy nhiên không vượt quá 5 lần mức lương cơ sở.
Đặc biệt, một điểm quan trọng trong chính sách này là hỗ trợ đào tạo nghề, nhằm giúp thanh niên nâng cao tay nghề và tăng cơ hội tái hòa nhập với thị trường lao động. Người lao động có thể được hỗ trợ học nghề với mức tối đa 1 triệu đồng/tháng trong thời gian tối đa 6 tháng. Chính sách này không chỉ bảo vệ quyền lợi tài chính trong thời gian thất nghiệp mà còn tạo cơ hội để thanh niên cải thiện năng lực cá nhân, từ đó gia tăng khả năng tìm được công việc mới.
BHTN và các chương trình hỗ trợ việc làm dành cho thanh niên phát huy hiệu quả tối đa, cần thực hiện các giải pháp đồng bộ. Trước tiên, công tác tuyên truyền về chính sách BHTN cần được tăng cường, đặc biệt tại các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa, nơi thanh niên chưa tiếp cận đầy đủ thông tin về quyền lợi của mình. Việc làm này sẽ giúp thanh niên hiểu rõ hơn về cách thức tham gia và hưởng lợi từ các chính sách, từ đó đảm bảo họ không bỏ lỡ cơ hội.
Bên cạnh đó, chất lượng đào tạo nghề cần được nâng cao, với sự gắn kết chặt chẽ giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Thanh niên cần được đào tạo các kỹ năng số và kỹ năng mềm để đáp ứng yêu cầu công việc hiện đại. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp cần được chú trọng, bao gồm việc cung cấp vốn vay ưu đãi và đào tạo kỹ năng kinh doanh, đặc biệt cho thanh niên tại các khu vực còn khó khăn. Điều này sẽ mở ra cơ hội cho thanh niên tự tạo dựng sự nghiệp, góp phần phát triển kinh tế địa phương.