Ảnh minh họa. Chinhphu.vn
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tinh thần yêu nước, một giá trị truyền thống cốt lõi của dân tộc Việt Nam, không chỉ được thể hiện qua những chiến công lịch sử mà còn cần được duy trì và phát huy trong thời bình thông qua các hành động cụ thể. Tại Trà Vinh - Vùng đất giàu truyền thống cách mạng ở Đồng bằng sông Cửu Long, phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa đã nổi lên như một biểu hiện sinh động của tinh thần này. Liệu phong trào này có thể trở thành động lực để cải thiện đời sống người dân, đồng thời khẳng định sức mạnh đoàn kết cộng đồng trong bối cảnh hiện nay? Với mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát vào năm 2025, bài viết đặt ra vấn đề phân tích thực trạng, ý nghĩa và thách thức của phong trào, từ đó đề xuất giải pháp nhằm phát huy tinh thần yêu nước một cách hiệu quả và bền vững.
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở chính sách và mục tiêu của phong trào
Phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa tại Trà Vinh không phải là một sáng kiến tự phát mà được triển khai dựa trên các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, ngày 15/10/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 39/CT-TTg về việc “Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước chào mừng Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI”. Thủ tướng nhấn mạnh việc khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước thông qua các phong trào thi đua cụ thể, trong đó có việc hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng chính sách và hộ nghèo.
Tại Trà Vinh, phong trào này được cụ thể hóa qua các kế hoạch của Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân tỉnh. Theo báo cáo từ Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Trà Vinh tại cuộc họp ngày 25/10/2024 do Thường trực Tỉnh ủy tổ chức, mục tiêu của Tỉnh là đến năm 2025 hoàn thành xây dựng và sửa chữa 367 căn nhà cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ, đồng thời rà soát và hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo khó khăn. Đây là một phần của Phong trào thi đua "Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025" theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Ngoài ra, phong trào còn gắn liền với các nghị quyết lớn của Đảng, như Nghị quyết số 43-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”. Nghị quyết này nhấn mạnh vai trò của tinh thần đoàn kết trong việc hỗ trợ các nhóm yếu thế, coi đó là biểu hiện của lòng yêu nước trong thời kỳ đổi mới.
2. Kết quả triển khai phong trào tại Trà Vinh
2.1. Kết quả vận động nguồn lực
Từ năm 2021 đến tháng 10/2024, Ban Quản lý Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” tỉnh Trà Vinh đã vận động được 38,19 tỷ đồng, vượt 159,13% chỉ tiêu được giao (24 tỷ đồng). Trong đó: Quỹ cấp tỉnh vận động được 11,24 tỷ đồng, đạt 187,33% kế hoạch (6 tỷ đồng); Quỹ cấp huyện vận động được 26,95 tỷ đồng, đạt 149,72% kế hoạch (18 tỷ đồng).
Nguồn kinh phí này đến từ sự đóng góp của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài tỉnh, thể hiện rõ tinh thần đoàn kết và trách nhiệm xã hội. Đây là một con số ấn tượng, cho thấy sự hưởng ứng mạnh mẽ của cộng đồng đối với phong trào thi đua yêu nước tại Trà Vinh.
2.2. Kết quả xây dựng và sửa chữa nhà ở
Từ nguồn kinh phí vận động được, tỉnh Trà Vinh đã triển khai hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà ở cho các đối tượng thụ hưởng. Theo thống kê từ 10 địa phương trong tỉnh, tính đến tháng 10/2024, số nhà ở cần xây mới và sửa chữa cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ trong năm 2024-2025 là 367 căn. Mức hỗ trợ tối thiểu cho một căn nhà xây mới là 50 triệu đồng, sửa chữa là 25 triệu đồng.
Ngoài ra, các địa phương đang tiếp tục rà soát số lượng hộ nghèo khó khăn về nhà ở để đưa vào danh sách hỗ trợ, với mục tiêu xóa hoàn toàn nhà tạm, nhà dột nát vào cuối năm 2025. Ví dụ, tại thành phố Trà Vinh, theo báo cáo tại hội nghị Thành ủy lần thứ 18 ngày 14/10/2024, công tác hỗ trợ nhà ở là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm hoàn thành các chỉ tiêu Nghị quyết nhiệm kỳ 2020 - 2025.
2.3. Vai trò của các tổ chức và cá nhân
Phong trào không chỉ là nỗ lực của chính quyền mà còn có sự tham gia tích cực của các tổ chức chính trị - xã hội như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Trà Vinh, Hội Chữ thập đỏ và các doanh nghiệp địa phương. Đặc biệt, tinh thần “lá lành đùm lá rách” được thể hiện qua sự đóng góp của người dân, từ những khoản tiền nhỏ đến các hiện vật như vật liệu xây dựng, ngày công lao động. Điều này khẳng định rằng tinh thần yêu nước tại Trà Vinh không chỉ nằm ở lời nói mà đã trở thành hành động cụ thể, thiết thực.
3. Ý nghĩa của phong trào đối với tinh thần yêu nước
3. 1. Thể hiện tinh thần đoàn kết và trách nhiệm cộng đồng
Phong trào xây dựng nhà tình nghĩa tại Trà Vinh là minh chứng sống động cho sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc - một giá trị cốt lõi của tinh thần yêu nước Việt Nam. Việc hàng ngàn cá nhân, tổ chức cùng chung tay hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn không chỉ giúp cải thiện đời sống vật chất mà còn tạo nên sự gắn kết chặt chẽ trong cộng đồng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Thi đua là yêu nước, yêu nước phải thi đua”, phong trào này đã biến lời dạy của Bác thành hiện thực, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường và lòng nhân ái trong mỗi người dân Trà Vinh.
3.2. Góp phần bảo tồn và phát huy truyền thống cách mạng
Trà Vinh là một trong những địa phương có bề dày lịch sử cách mạng, với nhiều đóng góp trong các cuộc kháng chiến chống thực dân và đế quốc. Việc hỗ trợ nhà ở cho người có công và thân nhân liệt sĩ không chỉ là hành động “đền ơn đáp nghĩa” mà còn là cách để thế hệ hôm nay tri ân những hy sinh của cha ông, qua đó bảo tồn và phát huy truyền thống yêu nước. Theo thống kê, trong tổng số 367 căn nhà cần hỗ trợ, phần lớn là dành cho các gia đình chính sách - những người đã cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
3.3. Động lực phát triển kinh tế - xã hội
Một ngôi nhà kiên cố không chỉ mang lại chỗ ở an toàn mà còn là nền tảng để các hộ gia đình ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế và vươn lên thoát nghèo. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Trà Vinh đang nỗ lực thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025, với mục tiêu đưa GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 66 triệu đồng vào năm 2025. Phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa đã góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều, từ đó tạo động lực cho sự phát triển bền vững của tỉnh.
4. Thách thức và giải pháp trong phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa tại Trà Vinh
4.1. Thách thức
Phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa tại Trà Vinh mặc dù đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận nhưng vẫn đối mặt với nhiều khó khăn mang tính hệ thống và thực tiễn. Những thách thức này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện mà còn đặt ra yêu cầu cấp bách về việc tìm kiếm các giải pháp bền vững.
Nguồn lực tài chính hạn chế và sự phụ thuộc vào vận động xã hội hóa
Dù đã huy động được 38,19 tỷ đồng từ năm 2021 đến tháng 10/2024, vượt 159,13% chỉ tiêu đề ra (24 tỷ đồng), nhu cầu thực tế tại Trà Vinh vẫn vượt xa con số này. Tỉnh Trà Vinh, chỉ riêng việc xây mới và sửa chữa 367 căn nhà cho người có công và thân nhân liệt sĩ đã đòi hỏi nguồn kinh phí tối thiểu là 14,675 tỷ đồng (tính theo mức hỗ trợ 50 triệu đồng/căn xây mới và 25 triệu đồng/căn sửa chữa). Tuy nhiên, đây mới chỉ là con số dành cho đối tượng chính sách, chưa tính đến hàng trăm hộ nghèo khác đang sống trong nhà tạm, nhà dột nát cần hỗ trợ. Thách thức lớn nhất nằm ở chỗ nguồn kinh phí chủ yếu phụ thuộc vào vận động xã hội hóa, trong khi ngân sách nhà nước cấp cho chương trình này còn hạn chế. Sự phụ thuộc này dẫn đến tính không ổn định: trong những năm kinh tế khó khăn hoặc khi các doanh nghiệp, cá nhân giảm đóng góp, phong trào có nguy cơ bị gián đoạn. Chẳng hạn, trong bối cảnh lạm phát toàn cầu và giá vật liệu xây dựng tăng cao từ năm 2023, một số nhà tài trợ đã giảm mức hỗ trợ so với các năm trước, khiến nhiều địa phương gặp khó khăn trong việc hoàn thành chỉ tiêu.
Tiến độ triển khai chậm và sự chênh lệch giữa các địa phương
Mặc dù mục tiêu của tỉnh là xóa nhà tạm, nhà dột nát vào cuối năm 2025, tiến độ thực hiện tại một số địa phương còn chậm. Tính đến tháng 10/2024, mới chỉ có 5/10 huyện, thị xã và thành phố hoàn thành trên 70% kế hoạch xây dựng và sửa chữa nhà ở cho người có công.
Tính bền vững sau khi hỗ trợ
Một thách thức dài hạn là làm sao để các hộ gia đình sau khi nhận nhà tình nghĩa có thể duy trì cuộc sống ổn định và thoát nghèo bền vững. Theo thống kê từ chương trình giảm nghèo đa chiều của tỉnh Trà Vinh năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh vẫn ở mức 4,5% (khoảng 12.000 hộ), trong đó phần lớn là các hộ dân tộc thiểu số Khmer. Nhiều gia đình, dù đã được hỗ trợ nhà ở, vẫn đối mặt với khó khăn về sinh kế do thiếu việc làm ổn định, không có vốn sản xuất hoặc kỹ năng lao động thấp.
Thiếu sự tham gia đồng đều của cộng đồng
Dù phong trào đã khơi dậy được tinh thần yêu nước và đoàn kết, nhưng mức độ tham gia của các tầng lớp nhân dân chưa đồng đều. Các doanh nghiệp lớn và cán bộ, công chức đóng góp phần lớn kinh phí, trong khi người dân ở khu vực nông thôn, đặc biệt là hộ nghèo, ít có điều kiện tham gia do hạn chế về tài chính và nhận thức. Điều này làm giảm tính lan tỏa của phong trào, khiến tinh thần “lá lành đùm lá rách” chưa thực sự thấm sâu vào mọi ngóc ngách của cộng đồng Trà Vinh.
4.2. Giải pháp
Để vượt qua những thách thức trên và đảm bảo phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa đạt được mục tiêu đề ra vào năm 2025, tỉnh Trà Vinh cần triển khai đồng bộ các giải pháp mang tính chiến lược và thực tiễn. Dưới đây là các giải pháp cụ thể:
Thứ nhất, đa dạng hóa và tăng cường vận động nguồn lực
Mở rộng đối tượng vận động. Ngoài các doanh nghiệp trong tỉnh, cần kêu gọi sự hỗ trợ từ các tập đoàn lớn trong nước, vốn đã có kinh nghiệm hỗ trợ nhà ở tại Việt Nam. Đồng thời, huy động đóng góp từ cộng đồng kiều bào Trà Vinh tại nước ngoài, nơi có hàng chục nghìn người đang sinh sống và làm việc. Đa dạng hóa hình thức đóng góp. Ngoài tiền mặt, khuyến khích các nhà tài trợ đóng góp vật liệu xây dựng (xi măng, gạch, tôn), thiết bị nội thất hoặc hỗ trợ kỹ thuật (thiết kế, giám sát thi công). Tăng cường nguồn ngân sách nhà nước. Đề xuất bổ sung kinh phí từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 (theo Quyết định số 90/QĐ- TTg ngày 18/1/2022) để hỗ trợ trực tiếp cho phong trào tại Trà Vinh.
Thứ hai, nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh
Ban Chỉ đạo cần họp định kỳ hàng tháng để đánh giá tình hình và điều chỉnh kế hoạch. Ứng dụng công nghệ trong rà soát. Sử dụng phần mềm quản lý dữ liệu để cập nhật danh sách hộ cần hỗ trợ theo thời gian thực, tránh tình trạng trùng lặp hoặc bỏ sót đối tượng. Tăng cường nhân lực và kỹ thuật. Hợp tác với các trường nghề trong tỉnh như Trường Cao đẳng Nghề Trà Vinh để đào tạo đội ngũ thợ xây dựng tại chỗ, đặc biệt ở các huyện vùng sâu. Đồng thời, huy động lực lượng thanh niên tình nguyện tham gia ngày công xây dựng, vừa giảm chi phí vừa lan tỏa tinh thần yêu nước.
Thứ ba, đảm bảo tính bền vững sau hỗ trợ
Kết hợp với chương trình sinh kế. Lồng ghép phong trào xây dựng nhà tình nghĩa với các chương trình hỗ trợ sinh kế như dạy nghề, cấp vốn vay ưu đãi hoặc giới thiệu việc làm. Sau khi bàn giao nhà, chính quyền địa phương có thể phối hợp với Hội Nông dân tổ chức lớp tập huấn chăn nuôi, trồng trọt cho các hộ thụ hưởng. Giám sát và hỗ trợ dài hạn. Thành lập các tổ giám sát cộng đồng tại xã, phường để theo dõi tình hình đời sống của các hộ sau khi nhận nhà, kịp thời đề xuất hỗ trợ nếu họ gặp khó khăn. Theo kinh nghiệm từ Chương trình 135 giai đoạn trước, việc giám sát dài hạn đã giúp giảm tỷ lệ tái nghèo xuống dưới 2% tại một số địa phương. Khuyến khích tự lực. Tuyên truyền để các hộ gia đình hiểu rằng nhà tình nghĩa là điểm tựa ban đầu, từ đó khuyến khích họ nỗ lực lao động, sản xuất để thoát nghèo bền vững.
Thứ tư, tăng cường tuyên truyền và lan tỏa tinh thần yêu nước
Đẩy mạnh truyền thông: Sử dụng các kênh như Đài
Phát thanh - Truyền hình Trà Vinh, báo Trà Vinh và mạng xã hội để lan tỏa các câu chuyện điển hình về những cá nhân, tổ chức đóng góp cho phong trào. Tổ chức các sự kiện thi đua. Phát động các cuộc thi như “Gia đình tiêu biểu chung tay xây dựng nhà tình nghĩa” hoặc “Doanh nghiệp vì cộng đồng” để khích lệ sự tham gia rộng rãi hơn. Các sự kiện này cần gắn với các ngày lễ lớn như Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7) để khơi dậy tinh thần yêu nước. Giáo dục ý thức cộng đồng. Đưa nội dung về phong trào vào các buổi sinh hoạt Đoàn, Hội tại cơ sở, đặc biệt là ở vùng nông thôn và khu vực dân tộc thiểu số, nhằm nâng cao nhận thức về trách nhiệm xã hội và tinh thần đoàn kết.
III. KẾT LUẬN
Phong trào thi đua xây dựng nhà tình nghĩa tại tỉnh Trà Vinh giai đoạn 2021 -2025 không chỉ là một hoạt động nhân đạo mà còn là biểu hiện rõ nét của tinh thần yêu nước trong thời bình. Với sự tham gia tích cực của chính quyền, tổ chức và người dân, phong trào đã mang lại những kết quả ấn tượng, góp phần cải thiện đời sống cho hàng trăm hộ gia đình, đồng thời khẳng định sức mạnh đoàn kết của cộng đồng. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát vào cuối năm 2025, Trà Vinh cần tiếp tục nỗ lực vượt qua thách thức, huy động tối đa nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý. Tinh thần yêu nước được thể hiện từ những hành động nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa trong cuộc sống thường nhật. Phong trào xây dựng nhà tình nghĩa tại Trà Vinh là một minh chứng sống động cho điều đó, xứng đáng được ghi nhận và lan tỏa như một điển hình tiên tiến trong công cuộc xây dựng đất nước hôm nay.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Thủ tướng Chính phủ (2024), Chỉ thị số 39/CT-TTg ngày 15/10/2024 về việc “Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước chào mừng Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI”.
2. Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Trà Vinh (2024), Báo cáo tình hình xây dựng, sửa chữa nhà tình nghĩa, nhà tình thương tại Trà Vinh.
3. Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (2023), Nghị quyết số 43-NQ/TW ngày 24/11/2023 về “Tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”.
4. Thành ủy thành phố Trà Vinh (2024), Báo cáo tại Hội nghị Thành ủy lần thứ 18 ngày 14/10/2024 về tình hình thực hiện nghị quyết 9 tháng năm 2024.
5. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước (2020), Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
6. Đảng bộ tỉnh Trà Vinh (2020), Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Trà Vinh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, ban hành ngày 15/10/2020.
ThS. NGUYỄN THANH THANH - ThS. PHAN HỮU TÀI
Khoa Lý luận Chính trị - Trường Đại học Trà Vinh