Trong những năm qua, tầm nhìn về một tương lai bền vững và phát triển ngày càng quan trọng trong việc xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách thúc đẩy phát triển thị trường năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 20/8/2025 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã xác định rõ: bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia là mục tiêu xuyên suốt; Phát triển năng lượng được ưu tiên cao nhất để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng liên tục trên 10% trong giai đoạn tới.
Quang cảnh Diễn đàn.
Điều này đặt ra yêu cầu cải cách, xây dựng thị trường năng lượng theo hướng cạnh tranh, minh bạch và bền vững, đa dạng hóa hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh. Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng; bảo đảm kinh tế tư nhân cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong phát triển các dự án năng lượng.
Phát biểu tại Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, năng lượng được ví như "hạ tầng của hạ tầng", bởi không chỉ phải đi trước một bước để mở đường mà còn giữ vai trò duy trì vận hành cho toàn bộ nền kinh tế và đời sống xã hội.
Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức cao, trên 8% năm 2025, tăng trưởng hai con số từ năm 2026 và hướng tới trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, nhu cầu năng lượng được dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh, với tốc độ tăng trưởng điện năng bình quân có thể đạt hai con số trong nhiều năm tới.
Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, để đảm bảo an ninh năng lượng cung cấp đầy đủ năng lượng phục vụ phát triển kinh tế xã hội có mức tăng trưởng cao, cần thực hiện nhiều cơ chế tháo gỡ, giải pháp đồng bộ, với sự nỗ lực tham gia các ngành, các cấp, các địa phương. Trên cơ sở đó, kiến nghị Bộ Công Thương trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch năng lượng quốc gia với các nội dung chính được nêu tại Đề án để làm cơ sở tổ chức triển khai thực hiện
"Từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, VCCI nhận thấy, một thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch không chỉ là yêu cầu của quá trình cải cách thể chế, mà còn là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.
Đối với các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực năng lượng, một thị trường cạnh tranh và minh bạch sẽ tạo ra môi trường đầu tư ổn định, dự đoán được, giảm thiểu rủi ro chính sách và chi phí tuân thủ. Khi khung khổ thể chế rõ ràng, cơ chế giá minh bạch và thông tin thị trường được công bố đầy đủ, nhà đầu tư sẽ có cơ sở vững chắc hơn để ra quyết định, qua đó góp phần huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội cho phát triển năng lượng.
Chính vì vậy, Diễn đàn hôm nay được tổ chức với mong muốn tạo ra một không gian đối thoại cởi mở, thẳng thắn giữa cơ quan quản lý Nhà nước, các chuyên gia, nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp", Phó Chủ tịch Hoàng Quang Phòng bày tỏ.
Đồng thời kỳ vọng, Diễn đàn sẽ tập trung làm rõ những vấn đề cốt lõi của quá trình xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh tại Việt Nam: từ hoàn thiện thể chế, chính sách; minh bạch hóa thông tin; xây dựng cơ chế giá điện theo tín hiệu thị trường; phát triển hạ tầng lưới điện và thị trường điện; đến việc ứng dụng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành năng lượng.
Phát biểu tại Diễn đàn, ĐBQH Nguyễn Quang Huân, Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Halcom Việt Nam cho biết: xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh minh bạch là yếu tố quan trọng trong bối cảnh ngành năng lượng Việt Nam đang đứng trước yêu cầu chưa từng có về chuyển dịch xanh, đảm bảo an ninh năng lượng.
Để thị trường năng lượng hấp dẫn và bền vững, ông Huân cho rằng, cần kêu gọi mạnh mẽ sự tham gia của khu vực tư nhân trong và ngoài nước. Điều này chỉ có thể đạt được khi môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và ổn định, từ đó đảm bảo quyền tiếp cận bình đẳng vào lưới điện, hạ tầng truyền tải và các dịch vụ năng lượng, qua đó khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào thị trường.
Nhà nước cần mở rộng không gian cho khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào hệ thống năng lượng, giảm gánh nặng ngân sách và thúc đẩy đổi mới công nghệ theo đúng tinh thần Nghị quyết 57/TW và Nghị quyết 68/TW của Bộ Chính trị đã đề ra. "Việc hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao giám sát không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan quản lý mà là trách nhiệm chung của toàn bộ hệ thống chính trị, doanh nghiệp và xã hội", ông Huân nhấn mạnh.
Tại diễn đàn, các ý kiến cũng tập trung thảo luận nhiều vấn đề mang tính nền tảng đối với quá trình xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, như: xây dựng cơ chế giá điện – yếu tố cốt lõi của thị trường điện cạnh tranh; đầu tư và nâng cấp hạ tầng hệ thống điện và thị trường điện; phát triển lưới điện thông minh; cơ chế quản lý và điều tiết việc sử dụng nhiên liệu sơ cấp cho phát điện, đặc biệt là khí và giá khí trộn nhằm bảo đảm hiệu quả kinh tế và an ninh năng lượng; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong toàn ngành năng lượng…
PV