Trong suốt nhiều thập kỷ, Bigfoot vẫn là sinh vật chiếm vị trí đặc biệt trong trí tưởng tượng của nhân loại. Hàng ngàn ghi nhận nhìn thấy, những cuộc thảo luận miệt mài và vô số giả thuyết đã biến nó thành biểu tượng của sự bí ẩn.
Nhưng điều khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn chính là khả năng rằng truyền thuyết ấy có thể dựa trên một sinh vật có thật. Viễn cảnh Bigfoot tồn tại không chỉ làm say mê cộng đồng yêu thích sinh vật bí ẩn, mà còn gợi mở những câu hỏi khoa học sâu sắc về tiến hóa, sinh học và lịch sử tự nhiên của Trái Đất.
Sự thật vẫn đang ở đâu đó ngoài kia. Với hàng ngàn báo cáo nhìn thấy, vô số giả thuyết và những cộng đồng tin vào sự tồn tại của nó, sinh vật được gọi là Bigfoot từ lâu đã trở thành huyền thoại.
Đoạn phim Patterson-Gimlin, được quay tại quận Humboldt, California, từng làm chấn động dư luận. Dù chỉ kéo dài vài giây, cảnh tượng một sinh vật lớn, hai chân, bước đi trong rừng đã thắp lên trí tò mò của hàng nghìn người.
Song, lịch sử của Bigfoot không bắt đầu từ thước phim ấy. Từ trước đó rất lâu, những câu chuyện về sinh vật khổng lồ, có hình dáng giống người, sống biệt lập trong rừng núi đã len lỏi vào các nền văn hóa.
Tùy từng nơi, nó mang những cái tên khác nhau: sasquatch ở Bắc Mỹ, yeti trên dãy Himalaya, skunk ape ở Florida hay yowie tại Australia. Dù khác tên gọi, điểm chung là tất cả đều miêu tả một sinh vật cao lớn, rậm lông và né tránh con người.
Một trong những giả thuyết khoa học đáng chú ý nhất đặt Bigfoot bên cạnh loài Gigantopithecus, một loài linh trưởng khổng lồ từng sinh sống tại Đông Nam Á. Gigantopithecus cao trên 3 mét và nặng tới 270 kg, khiến hình dung về Bigfoot đột nhiên trở nên hợp lý hơn.
Mặc dù sự hiểu biết về Gigantopithecus còn rất hạn chế, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy răng và hàm của nó, cho thấy một chế độ ăn gồm trái cây, lá và rễ cây. Sự bí ẩn bao quanh loài linh trưởng tuyệt chủng này chỉ càng đẩy người ta đến câu hỏi: liệu một nhánh của Gigantopithecus có thể đã sống sót bằng cách di cư đến những vùng đất xa hơn, thậm chí vượt qua cầu băng cổ đại để đến Bắc Mỹ?
Dù cái tên “Bigfoot” khá thu hút, sinh vật này sẽ cần một dạng phân loại khoa học nghiêm túc hơn. Một giả thuyết phổ biến cho rằng Bigfoot có họ hàng gần với loài Gigantopithecus, một họ hàng xa của đười ươi từng sinh sống tại Đông Nam Á và đã tuyệt chủng từ lâu.
Bên cạnh giả thuyết về vượn khổng lồ, một hướng tiếp cận khác lại gợi ý rằng Bigfoot có thể liên quan đến tiến hóa của chính loài người. Dù con người sở hữu trí tuệ và những khả năng vượt trội, chúng ta vẫn là một phần của cây tiến hóa chung với các loài linh trưởng.
Để tiến hóa từ tổ tiên chung đến con người hiện đại, khoa học vẫn đang truy tìm “mắt xích còn thiếu” - một dạng tổ tiên trung gian mà đến nay chưa thể xác định rõ. Trong thập niên 1990, sự phát triển của “đồng hồ phân tử” giúp các nhà nghiên cứu xác định thời điểm tách nhánh tiến hóa dựa trên sự thay đổi di truyền. Mẫu máu của người và gorilla cho thấy cả hai từng có tổ tiên chung khoảng 11 triệu năm trước. Nếu Bigfoot tồn tại, liệu nó có thể là một nhánh tiến hóa tách ra từ tổ tiên chung đó, hay thậm chí chính là tổ tiên mà khoa học đang tìm kiếm?
Dù các giả thuyết phong phú, cuộc tìm kiếm Bigfoot chưa từng dễ dàng. Nhiều nhà khoa học thậm chí lo ngại rằng ngay cả khi tìm thấy tổ tiên chung cuối cùng, chúng ta có thể không nhận ra vì các đặc điểm tiến hóa liên tục thay đổi qua hàng triệu năm.
Tuy vậy, việc đặt câu hỏi về khả năng Bigfoot tồn tại hoàn toàn không vô lý. Riêng trong năm 2019, các nhà khoa học đã phát hiện 71 loài mới, minh chứng rằng Trái Đất vẫn còn vô vàn sinh vật chưa được ghi nhận. Lịch sử cũng cho thấy nhiều loài nổi tiếng ngày nay, như gấu trúc lớn, rồng Komodo hay khỉ đột núi, từng được biết đến qua truyền thuyết dân gian trước khi khoa học chính thức xác nhận.
Cuộc truy tìm “mắt xích còn thiếu” vẫn chưa có hồi kết, và nhiều nhà khoa học lo rằng ngay cả khi tìm thấy, chúng ta có thể cũng chẳng nhận ra nó.
Nếu Bigfoot thật sự đang ẩn mình đâu đó trong những khu rừng rộng lớn, sinh vật này có thể tiếp tục giữ danh hiệu “nhà vô địch trốn tìm” của tự nhiên. Nhưng ngay cả khi các cuộc truy tìm chưa đưa ra bằng chứng rõ ràng, chúng vẫn đem lại giá trị quan trọng.
Việc tiếp tục quan sát, khảo sát và khám phá có thể giúp làm sáng tỏ những loài chưa được biết đến, hoặc mang lại hiểu biết sâu hơn về quá trình tiến hóa của loài người. Khoa học luôn hướng đến việc mở rộng tri thức, và những câu hỏi như Bigfoot có tồn tại hay không chính là động lực thúc đẩy các nhà nghiên cứu không ngừng tìm kiếm điều mới.
Và nếu một ngày Bigfoot thật sự được tìm thấy, phát hiện ấy sẽ mở ra hàng loạt câu hỏi khác. Nếu Bigfoot không chỉ là huyền thoại mà là một loài sinh vật có thật, vậy còn bao nhiêu sinh vật khác, từng tồn tại trong truyền thuyết, cũng đang âm thầm sống giữa chúng ta?
Dù câu trả lời vẫn còn ở phía trước, có lẽ lời khuyên phù hợp nhất lúc này là: hãy tiếp tục tin vào khả năng ấy, bởi mỗi khám phá mới đều bắt đầu từ những câu hỏi tưởng như không thể.
Đức Khương