Từ khóa: Tự diễn biến, tự chuyển hóa; quân nhân chuyên nghiệp; Học viện Chính trị; phòng chống, giáo dục chính trị tư tưởng.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, cùng với những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường và sự gia tăng mức độ tinh vi, nguy hiểm của các âm mưu "diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ từ các thế lực thù địch, công tác phòng, chống TDB, TCH trong nội bộ quân đội nói chung và đội ngũ QNCN nói riêng đã trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đặc biệt, đối với QNCN ở HVCT - lực lượng chuyên trách về kỹ thuật, nghiệp vụ và đảm bảo cho hoạt động giáo dục, đào tạo - đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các hoạt động của Nhà trường. Do đó, việc phòng, chống TDB, TCH cần được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định vai trò quyết định của công tác xây dựng Đảng đối với sự thành công của sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Đảng ta thẳng thắn nhận định: "Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"" (1). Trong Quân đội, Quân ủy Trung ương đã ban hành Nghị quyết 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 về việc phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" và kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới. Những văn kiện này tạo nền tảng lý luận quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống TDB, TCH cho đội ngũ QNCN ở HVCT hiện nay.
2. Thực trạng công tác phòng, chống TDB, TCH cho đội ngũ QNCN ở HVCT hiện nay
Công tác phòng, chống TDB, TCH cho đội ngũ QNCN ở HVCT là quá trình tổ chức thực hiện các hoạt động tổng hợp, có mục tiêu, có tổ chức và theo kế hoạch nhằm phát hiện, ngăn chặn, khắc phục và từng bước loại bỏ các biểu hiện TDB, TCH từ giai đoạn sơ khai. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng đội ngũ QNCN có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng và năng lực công tác cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Thực tiễn cho thấy, phòng và chống TDB, TCH là hai mặt thống nhất, có mối quan hệ biện chứng với nhau. Trong đó, phòng là cơ bản, lâu dài, mang tính chủ động; chống là cấp thiết, trực diện, mang tính kiên quyết. Do đó, trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, cần kết hợp chặt chẽ hai nội dung này trên nguyên tắc ưu tiên phát huy vai trò chủ động của phòng ngừa, đồng thời không xem nhẹ hay tuyệt đối hóa giải pháp đấu tranh trực diện.
Nhận rõ điều đó, những năm gần đây, các cấp ủy, tổ chức đảng và chỉ huy ở HVCT đã có nhiều nỗ lực trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống TDB, TCH cho đội ngũ QNCN. Công tác giáo dục đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước cho QNCN luôn được quan tâm thường xuyên, góp phần giữ vững bản lĩnh chính trị, lập trường, quan điểm, phẩm chất đạo đức, lối sống và phong cách lãnh đạo, chỉ huy của đội ngũ này, tạo ra những chuyển biến tích cực trong công tác lãnh đạo, quản lý và chỉ huy đơn vị. Tuy nhiên, so với yêu cầu đề ra, công tác đấu tranh phòng, chống TDB, TCH cho QNCN ở HVCT vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định: Một bộ phận cấp ủy, cán bộ chủ trì và người đứng đầu đơn vị chưa thực sự quyết liệt, chưa phát huy đầy đủ vai trò nêu gương và tính chiến đấu trong đấu tranh phòng, chống TDB, TCH. Nhận thức và trách nhiệm của một số QNCN còn mơ hồ, biểu hiện dao động tư tưởng, thiếu trách nhiệm trong nhiệm vụ, thậm chí vi phạm kỷ luật và phải chịu xử lý. Nguy cơ TDB, TCH vẫn tiềm ẩn và diễn biến phức tạp dưới nhiều hình thức, đặc biệt chịu tác động mạnh mẽ từ không gian mạng, mặt trái của kinh tế thị trường, và các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch liên quan đến cải cách tổ chức bộ máy và xây dựng quân đội.
3. Một số giải pháp cơ bản phòng, chống TDB, TCH cho đội ngũ QNCN ở HVCT hiện nay
Một là, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho QNCN
Giáo dục chính trị tư tưởng là giải pháp nền tảng, góp phần củng cố "sức đề kháng" tư tưởng cho QNCN. Hoạt động này cần được gắn kết chặt chẽ với việc quán triệt sâu sắc các quan điểm trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, đặc biệt là yêu cầu "Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội" (2). Nội dung giáo dục chính trị, tư tưởng cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, Hiến pháp, đường lối, chủ trương của Đảng, đặc biệt là tư duy mới của Đảng về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục về truyền thống dân tộc và quân đội cho QNCN; quán triệt và triển khai hiệu quả Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, Trung ương 4 khóa XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; Chỉ thị 855-CT/QUTW và Nghị quyết 847-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương. Nội dung về phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" và kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân cần được cụ thể hóa trong giáo dục thường xuyên.
Bên cạnh đó, giáo dục phải đi vào chiều sâu, phù hợp với từng đối tượng QNCN tại các cơ quan, đơn vị. Đặc biệt, cần trang bị cho mỗi QNCN khả năng nhận diện rõ ràng các âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch thông qua mạng xã hội và các hình thức phi vũ trang hiện đại.
Hai là, phát huy vai trò tự rèn luyện, tự tu dưỡng của QNCN, nâng cao năng lực tự đề kháng và miễn dịch trước các biểu hiện TDB, TCH
Quá trình tự rèn luyện, tự tu dưỡng không chỉ đơn thuần là sự tiếp nhận thụ động mà là sự chuyển hóa chủ động giữa nhận thức - hành vi - kết quả. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Muốn rèn luyện đạo đức cách mạng, thì chúng ta phải ra sức học tập, tu dưỡng, tự cải tạo để tiến bộ mãi" (3). Mỗi QNCN cần chủ động xây dựng kế hoạch tu dưỡng, tự rèn luyện toàn diện về tư tưởng, đạo đức, lối sống và năng lực công tác. Đây là giải pháp mang tính tự thân, tạo nền tảng vững chắc để ngăn ngừa những biểu hiện TDB, TCH từ bên trong.
QNCN cần chuyển hóa yêu cầu chính trị thành hành động cụ thể; tự giác học tập lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, phát triển năng lực tư duy phản biện và giữ vững thế giới quan cách mạng.
Ba là, nâng cao hiệu quả công tác xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, "Mẫu mực, tiêu biểu"
Xây dựng hệ thống Đảng và hệ thống chỉ huy vững mạnh toàn diện trong đơn vị là yếu tố then chốt tạo ra một môi trường lành mạnh, thống nhất để "Kịp thời phát hiện và kiên quyết đấu tranh ngăn chặn biểu hiện suy thoái TDB, TCH" (4), cũng như các âm mưu chống phá và tệ nạn xã hội xâm nhập vào cơ quan, đơn vị. Theo đó, cần "phải đặc biệt coi trọng và đưa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng lên tầm cao mới, gắn liền với xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn vong của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta" (5). Bên cạnh đó, cấp ủy và tổ chức đảng cần đẩy mạnh công tác giáo dục, quản lý, rèn luyện QNCN, thường xuyên kiểm tra chặt chẽ việc thực hiện quy định của Đảng về những điều đảng viên không được làm; hướng dẫn QNCN thực hiện tốt việc đăng ký phấn đấu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Cần thường xuyên củng cố, kiện toàn các tổ chức quần chúng cả về số lượng và chất lượng. Việc phát huy dân chủ trong quá trình hoạt động là cần thiết để đảm bảo các tổ chức quần chúng thực sự là nơi tập hợp, giáo dục, rèn luyện QNCN. Các tổ chức đoàn, hội đồng quân nhân cần tạo ra những sân chơi bổ ích, lôi cuốn QNCN tham gia. Tăng cường tổ chức các hoạt động sinh hoạt văn hóa - tinh thần, thể dục, thể thao cho QNCN. Trong các hoạt động này, QNCN vừa là người thụ hưởng các giá trị văn hóa, vừa là người thiết kế và tổ chức; qua đó, rèn luyện và củng cố đạo đức, lối sống lành mạnh của họ. Nghị quyết Đại hội XIII đã xác định: "Xây dựng môi trường văn hóa một cách toàn diện ở gia đình, nhà trường, cộng đồng dân cư, trong các cơ quan đảng, nhà nước, đoàn thể, doanh nghiệp để văn hóa thực sự là động lực (6), cho sự phát triển toàn diện của con người. Điều này có ý nghĩa thiết thực trong công tác phòng, chống TDB, TCH.
Các hoạt động này phải thường xuyên đổi mới về nội dung và hình thức, hướng tới việc nâng cao ý thức thực hiện nhiệm vụ và rèn luyện toàn diện QNCN. Nội dung phòng, chống TDB, TCH cần được tích hợp vào quá trình quản lý, giáo dục, rèn luyện QNCN. Kiên quyết đấu tranh, phê phán và loại bỏ những yếu tố tiêu cực, lệch lạc trong công tác và lối sống của QNCN. Đồng thời, cần thường xuyên theo dõi, kịp thời biểu dương các gương người tốt, việc tốt, đơn vị tốt; đánh giá mức độ tiến bộ của từng QNCN.
Bốn là, kiên quyết đấu tranh với chủ nghĩa cá nhân, tham nhũng, tiêu cực và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng ở tổ chức cơ sở Đảng
Đây là một trong những giải pháp quan trọng trong đấu tranh phòng, chống TDB, TCH; là một công việc khó khăn, phức tạp và lâu dài. Chủ nghĩa cá nhân được xác định là "gốc rễ" của TDB, TCH. Các cấp ủy Đảng, người chỉ huy, đặc biệt là người đứng đầu, phải phát huy tốt vai trò, trách nhiệm, gương mẫu, đi đầu trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí theo phương châm "chức vụ càng cao càng phải gương mẫu", nói đi đôi với làm, công tâm, không vụ lợi cá nhân, và thực hiện nghiêm nguyên tắc trong sinh hoạt đảng. Cần triển khai nghiêm túc việc tự phê bình và phê bình, kiểm điểm tập thể và cá nhân theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, XIII. Đồng thời, cần đảm bảo tính thường xuyên và chất lượng; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm những biểu hiện sai phạm, góp phần xây dựng môi trường đơn vị trong sạch, vững mạnh.
Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, giám sát phải trở thành công cụ hữu hiệu để ngăn ngừa TDB, TCH ngay từ trong tư tưởng. Cần tăng cường giáo dục nhằm nâng cao nhận thức cho cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp, cán bộ, đảng viên và QNCN về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng ở tổ chức cơ sở đảng. Coi trọng công tác kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng, đảng viên, QNCN có dấu hiệu vi phạm kỷ luật, phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm ngay từ khi mới manh nha. Thực hiện nghiêm Quy chế dân chủ ở cơ sở, công khai, minh bạch các chế độ, chính sách và phát huy vai trò giám sát của quần chúng đối với hoạt động của tổ chức đảng, đảng viên và QNCN. Kiên quyết xử lý nghiêm minh những người suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; xử lý những vi phạm về nguyên tắc tập trung dân chủ, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, vi phạm kỷ luật đảng, pháp luật Nhà nước. Đồng thời, việc thi hành kỷ luật Đảng cần nghiêm minh, đúng quy trình, đảm bảo tính giáo dục và răn đe, góp phần tạo môi trường kỷ cương, nền nếp, xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh.
4. Kết luận
Phòng, chống TDB, TCH cho đội ngũ QNCN ở HVCT hiện nay cần được thực hiện một cách toàn diện và đồng bộ, kết hợp hài hòa giữa "xây" và "chống", giữa "phòng ngừa" và "đấu tranh", gắn liền với việc xây dựng tổ chức đảng trong sạch, đơn vị vững mạnh và con người phát triển toàn diện. Việc cụ thể hóa các giải pháp phải căn cứ vào đặc điểm tình hình và nhiệm vụ của từng cơ quan, khoa, đơn vị; tuyệt đối tránh tư tưởng chủ quan, hình thức hoặc cào bằng trong tổ chức thực hiện. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể góp phần xây dựng đội ngũ QNCN vững vàng về tư tưởng chính trị, trong sáng về đạo đức, lành mạnh về lối sống, thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong mọi tình huống.
Thiếu tá, CN Nguyễn Xuân Thuyên
Tổ quân y cơ quan Văn Phòng, Học viện Chính trị
Chú thích:
(1), (2), (6) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 92, 109, 262.
(3) Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 60.
(4), (5) Ban Tuyên giáo Trung ương, Tài liệu học tập các văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (dùng cho cán bộ, đảng viên cơ sở), Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr. 68, 66.
Tài liệu tham khảo
1. Đảng bộ Học viện Chính trị, Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị lần thứ XVI, tháng 10 năm 2020.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2021.
3. Ban Tuyên giáo Trung ương, Tài liệu học tập các văn kiện Hội nghị lầm thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (dùng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở), Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022.
4. Quân ủy Trung ương, Nghị quyết 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ", kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, Hà Nội.
5. Hà Sơn Thái, "Phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong đội ngũ cán bộ lý luận hiện nay, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 5/12/2022.