Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy việc phát huy vai trò của cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số vẫn còn những hạn chế nhất định. Bài viết làm rõ một số giải pháp chủ yếu nhằm phát huy tốt hơn vai trò của cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số ở các học viện, nhà trường Quân đội hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.
1. Đặt vấn đề
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số đang tạo ra những biến đổi sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Đối với các học viện, nhà trường Quân đội, chuyển đổi số không chỉ là yêu cầu khách quan nhằm hiện đại hóa giáo dục, đào tạo mà còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng, góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
2. Nội dung nghiên cứu
Đội ngũ cán bộ đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ở các học viện, nhà trường Quân đội giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong chuyển đổi số, là lực lượng nòng cốt, xung kích, tham mưu, tổ chức và định hướng đoàn viên, thanh niên tham gia nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và phát huy sáng kiến, góp phần xây dựng nhà trường "thông minh, hiện đại". Thời gian qua, đội ngũ này đã nỗ lực phấn đấu, đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào hoàn thành nhiệm vụ chính trị và nâng cao hiệu quả công tác. Tuy nhiên, việc phát huy vai trò cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số vẫn còn hạn chế; nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số ở một số cấp ủy, chỉ huy, tổ chức đoàn và cán bộ đoàn chưa thật đầy đủ; nội dung và phương thức hoạt động còn thiếu tính hệ thống; năng lực số và khả năng làm chủ công nghệ của một bộ phận cán bộ đoàn chưa đáp ứng yêu cầu. Đồng thời, cơ chế chính sách khuyến khích sáng tạo chưa đồng bộ và môi trường hỗ trợ phát huy sáng kiến còn gặp nhiều khó khăn. Việc phát huy vai trò của cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số vì thế có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần đưa chủ trương, định hướng về chuyển đổi số vào thực tiễn sinh động của các học viện, nhà trường Quân đội.
Do đó, để phát huy vai trò cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số ở các học viện, nhà trường Quân đội hiện nay cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ đoàn đối với yêu cầu, nội dung và ý nghĩa của chuyển đổi số trong các học viện, nhà trường Quân đội.
Đây là giải pháp có ý nghĩa nền tảng, quyết định đến hiệu quả phát huy vai trò của cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số ở các học viện, nhà trường Quân đội. Thực tiễn cho thấy, nơi nào cán bộ đoàn nhận thức đúng, đầy đủ về chuyển đổi số thì nơi đó phong trào chuyển đổi số trong đoàn viên, thanh niên diễn ra sôi nổi, hiệu quả và thực chất hơn.
Cần tăng cường công tác giáo dục, quán triệt cho cán bộ đoàn về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về chuyển đổi số trong Quân đội và trong giáo dục, đào tạo. Thông qua đó, giúp cán bộ đoàn hiểu rõ chuyển đổi số không chỉ là ứng dụng công nghệ thông tin đơn thuần mà là quá trình đổi mới toàn diện tư duy, phương thức lãnh đạo, quản lý, tổ chức hoạt động và phương pháp dạy – học.
Trên cơ sở nhận thức đúng, cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội cần phát huy tinh thần trách nhiệm, tính tiền phong, gương mẫu trong học tập, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số; chủ động đề xuất, tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy các giải pháp, mô hình chuyển đổi số phù hợp với đặc điểm của từng học viện, nhà trường.
Hai là, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội, đáp ứng yêu cầu thực hiện đột phá chuyển đổi số.
Năng lực số là điều kiện trực tiếp để cán bộ đoàn thực hiện tốt vai trò của mình trong chuyển đổi số. Do đó, cần chú trọng bồi dưỡng cho cán bộ đoàn kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin, chuyển đổi số, an toàn thông tin, khai thác và sử dụng hiệu quả các nền tảng số phục vụ giáo dục, đào tạo và công tác đoàn.
Việc bồi dưỡng cần được tiến hành thường xuyên, có kế hoạch, nội dung thiết thực, phù hợp với trình độ và chức trách của từng đối tượng cán bộ đoàn. Kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung với tự học, tự rèn luyện; giữa lý thuyết với thực hành; giữa đào tạo chính quy với các hình thức tập huấn, sinh hoạt chuyên đề, tọa đàm, diễn đàn thanh niên về chuyển đổi số.
Thông qua quá trình bồi dưỡng, cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội không chỉ nâng cao năng lực cá nhân mà còn có khả năng hướng dẫn, hỗ trợ đoàn viên, thanh niên tham gia tích cực vào các hoạt động chuyển đổi số, từng bước hình thành đội ngũ "thanh niên số" trong các học viện, nhà trường Quân đội.
Ba là, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội trong tổ chức các phong trào, mô hình, hoạt động chuyển đổi số.
Cán bộ đoàn cần phát huy mạnh mẽ vai trò tổ chức, dẫn dắt phong trào thanh niên tham gia chuyển đổi số thông qua các hoạt động cụ thể, thiết thực. Trọng tâm là xây dựng và nhân rộng các mô hình, phong trào như: "Tuổi trẻ sáng tạo chuyển đổi số", "Mỗi đoàn viên là một chiến sĩ số", "Ứng dụng công nghệ số trong học tập, giảng dạy và nghiên cứu khoa học".
Thông qua các phong trào, cán bộ đoàn khuyến khích đoàn viên, thanh niên đề xuất sáng kiến, giải pháp ứng dụng công nghệ số trong quản lý học viên, quản lý giảng dạy, xây dựng bài giảng điện tử, học liệu số, ngân hàng câu hỏi, mô phỏng huấn luyện. Đồng thời, tạo môi trường để thanh niên rèn luyện tư duy số, phương pháp làm việc khoa học, hiện đại.
Việc tổ chức tốt các phong trào, mô hình chuyển đổi số không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả công tác đoàn mà còn lan tỏa tinh thần đổi mới, sáng tạo trong các học viện, nhà trường Quân đội hiện nay.
Bốn là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện của cấp ủy, chỉ huy đối với việc phát huy vai trò cán bộ đoàn trong chuyển đổi số ở các học viện, nhà trường Quân đội.
Phát huy vai trò cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội trong thực hiện đột phá chuyển đổi số chỉ đạt hiệu quả cao khi có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên của cấp ủy, chỉ huy các cấp. Do đó, cần đưa nội dung phát huy vai trò của cán bộ đoàn trong chuyển đổi số vào nghị quyết lãnh đạo, kế hoạch công tác của đơn vị.
Cấp ủy, chỉ huy cần tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, nguồn lực, cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ để cán bộ đoàn tổ chức các hoạt động chuyển đổi số. Đồng thời, kịp thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân cán bộ đoàn có sáng kiến, mô hình hiệu quả; qua đó tạo động lực, khích lệ tinh thần xung kích, sáng tạo của cán bộ đoàn.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa tổ chức đoàn với các cơ quan chức năng trong học viện, nhà trường Quân đội cũng là yếu tố quan trọng, bảo đảm các hoạt động chuyển đổi số được triển khai đồng bộ, thống nhất, tránh hình thức, manh mún.
Năm là, gắn phát huy vai trò cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội trong chuyển đổi số với xây dựng tổ chức đoàn vững mạnh và nâng cao chất lượng đoàn viên, thanh niên.
Phát huy vai trò cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội trong chuyển đổi số phải được đặt trong tổng thể nhiệm vụ xây dựng tổ chức đoàn vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và hành động. Thông qua chuyển đổi số, cán bộ đoàn ở các học viện, nhà trường Quân đội có điều kiện đổi mới nội dung, phương thức hoạt động đoàn theo hướng hiện đại, linh hoạt, hấp dẫn hơn đối với thanh niên.
Việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý đoàn viên, tổ chức sinh hoạt đoàn, tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức đoàn, tăng cường sự gắn kết, thống nhất trong đoàn viên, thanh niên. Đồng thời, thông qua thực tiễn chuyển đổi số, cán bộ đoàn và đoàn viên ở các học viện, nhà trường Quân đội được rèn luyện bản lĩnh, ý thức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và khả năng thích ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
3. Kết luận
Phát huy vai trò của cán bộ đoàn trong thực hiện đột phá chuyển đổi số ở các học viện, nhà trường Quân đội là yêu cầu khách quan, cấp thiết hiện nay. Thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên sẽ góp phần nâng cao hiệu quả chuyển đổi số, phát huy sức sáng tạo của thanh niên, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và xây dựng các học viện, nhà trường Quân đội vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Thượng uý Đỗ Huy Hoàng Anh,
Trường Sĩ quan Chính trị (Bộ Quốc phòng)
Tài liệu tham khảo:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021.
2. Bộ Tổng tham mưu, Kế hoạch Chuyển đổi số trong GD-ĐT ở các nhà trường Quân đội giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030, số 588/KH-BTTM, ngày 04/3/2022, Hà Nội, 2022.
3. Bộ Thông tin và Truyền thông, Cẩm nang chuyển đổi số, Nxb Thông tin và Truyền thông, Hà Nội, 2021.
4. Đảng bộ Quân đội, Văn kiện Đại hội Đại biểu đảng bộ quân đội lần thứ XII, Nxb QĐND, Hà Nội, 2025.