Hội thảo khoa học quốc gia “Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp vùng đồng bằng sông Hồng: Thực trạng và giải pháp”

Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh cả nước đang tích cực thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết số 60- NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban chấp hành Trung ương thông qua Đề án về phương án sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập các xã và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp; Nghị quyết số 203/2025/QH15 ngày 16/6/2025 về sửa đổi bổ sung một số điều của Hiến pháp Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2025.

Tham gia Đoàn Chủ trì Hội thảo có: TS. Nguyễn Văn Hùng, Nguyên Phó trưởng ban Dân vận Trung ương; TS. Trịnh Minh Thái, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam; TS. Trần Thị Bích Hằng, Tỉnh ủy viên, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường, Trường Đại học Thái Bình; PGS. TS. Phạm Quốc Thành, Phó Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đại học Thái Bình. Tham dự Hội thảo còn có sự hiện diện của đại biểu các cơ quan và các nhà khoa học Trung ương, đại biểu Sở Ban Ngành tỉnh Hưng Yên và đông đảo các nhà khoa học và các giảng viên của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam và Trường Đại học Thái Bình.

Theo Ban tổ chức, Hội thảo được tổ chức tại trường Đại học Thái Bình, tỉnh Hưng Yên đã nhận được 53 bài viết với gần 700 trang và có sự tham gia của hơn 100 nhà khoa học của các cơ sở đào tạo, nghiên cứu, các nhà quản lý của các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương, cán bộ, giảng viên, sinh viên của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam và Trường Đại học Thái Bình. Các tham luận, bài viết tập trung thảo luận chủ yếu vào ba nhóm vấn đề lớn:

Một là, Cơ sở lý luận và kinh nghiệm tổ chức, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, trong đó xác định rõ vị trí, vai trò của cấp xã trong mô hình mới; Yêu cầu phân quyền, phân cấp thực chất; Đổi mới phương thức quản trị địa phương.

Hai là, Những vấn đề đặt ra trong thực tiễn vận hành mô hình hai cấp tại vùng Đồng bằng sông Hồng, bao gồm: Hoàn thiện thể chế pháp lý, phân định ranh giới thẩm quyền; Tổ chức bộ máy và nhân sự; Năng lực của cán bộ cơ sở; Bảo đảm nguồn lực tài chính, hạ tầng và chuyển đổi số; Cơ chế giám sát, trách nhiệm giải trình và đánh giá hiệu quả hoạt động.

Ba là, đề xuất các định hướng và giải pháp đồng bộ, trong đó nhấn mạnh: Hoàn thiện khung pháp lý và quy định hướng dẫn; Kiện toàn tổ chức, tinh gọn bộ máy, chuyên nghiệp hóa công chức cấp xã; Tăng cường phân quyền, phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình; Phát triển hạ tầng công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số và dữ liệu hóa quản lý; Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò giám sát của Nhân dân; Tăng cường liên kết vùng và phối hợp chính quyền các địa phương.

Báo cáo đề dẫn tại Hội thảo, TS. Trịnh Minh Thái – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam nhấn mạnh việc chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh – xã) theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2025 là bước chuyển thể chế mang tính đột phá, tạo nền tảng cho bộ máy hành chính tinh gọn, minh bạch và hiệu quả hơn. Mô hình này mở ra nhiều cơ hội mang tính thể chế, quản trị và phát triển, góp phần thúc đẩy quá trình đổi mới quản lý nhà nước, hướng tới một nền hành chính phục vụ, liêm chính và hiện đại.

Tuy nhiên, thực tiễn cũng chỉ rõ hàng loạt thách thức cần giải quyết. Trước hết là yêu cầu hoàn thiện thể chế khi phải phân định lại ranh giới thẩm quyền giữa tỉnh và xã, tránh chồng chéo hoặc bỏ trống trách nhiệm. Bên cạnh đó, áp lực về tổ chức bộ máy và nhân sự rất lớn khi cấp xã phải đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ hơn nhưng năng lực quản trị và chuyển đổi số còn hạn chế. Ngoài ra, việc bảo đảm nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ cũng là rào cản đáng kể đối với nhiều địa phương. Đồng thời, nếu không đi kèm cơ chế giám sát và trách nhiệm giải trình minh bạch, mô hình mới có thể xuất hiện “khoảng trống trách nhiệm”. Những thách thức này đặc biệt rõ nét tại vùng Đồng bằng sông Hồng – nơi yêu cầu quản trị luôn cao và biến động nhanh - TS. Trịnh Minh Thái trao đổi.

Phiên tham luận gồm 13 phần trình bày đến từ các nhà khoa học tại Hội thảo với nhiều chủ đề ý nghĩa, sâu sắc. Thông qua Hội thảo kỳ vọng sẽ là diễn đàn khoa học mở, nơi các nhà khoa học và nhà quản lý chia sẻ kinh nghiệm, mô hình hay, giải pháp sáng tạo trong vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Những kết quả nghiên cứu, thảo luận và đề xuất tại Hội thảo sẽ là nguồn tham khảo quan trọng cho Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành và chính quyền địa phương trong quá trình triển khai mô hình trên phạm vi cả nước, hướng tới xây dựng nền hành chính tinh gọn - hiện đại - hiệu lực - hiệu quả - phục vụ nhân dân.