Khát vọng của thanh niên không chỉ dừng lại ở ước mơ cá nhân mà còn bao gồm khát khao học hỏi, làm chủ công nghệ, cống hiến xây dựng xã hội văn minh, hiện đại, và mang đậm niềm tự hào dân tộc. Thanh niên cần không ngừng học tập, trau dồi tri thức, dám nghĩ dám làm, mạnh dạn khởi nghiệp, ứng dụng công nghệ số vào mọi mặt đời sống, và thể hiện tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức then chốt trong việc khơi dậy khát vọng và định hướng hành động cho thanh niên, thông qua các hoạt động giáo dục, tạo sân chơi và đổi mới phương thức hoạt động để phù hợp với kỷ nguyên số. Khát vọng và hành động của thanh niên chính là nền móng vững chắc cho một Việt Nam hùng cường và thịnh vượng.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do thanh niên". Trong mọi thời đại, thanh niên luôn là lực lượng xung kích, dấn thân vào tuyến đầu, thể hiện tinh thần yêu nước, trách nhiệm với dân tộc và khát vọng cống hiến mãnh liệt. Ngày nay, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng vươn lên trở thành quốc gia phát triển, hiện đại, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh vào giữa thế kỷ XXI, thanh niên càng phải khẳng định vai trò tiên phong, biến khát vọng thành hành động cụ thể, góp phần hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược của Đảng và dân tộc. Bước sang kỷ nguyên mới, một kỷ nguyên với những biến chuyển sâu rộng và sự bùng nổ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự lan tỏa mạnh mẽ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI), cùng với quá trình toàn cầu hóa, vai trò của thanh niên Việt Nam càng mang tính quyết định.
Kỷ nguyên mới – Cơ hội và thách thức
Kỷ nguyên mới mang đến những cơ hội chưa từng có nhưng cũng đặt ra không ít thách thức phức tạp, đòi hỏi sự thích nghi và bản lĩnh vượt trội. Sự tiến bộ vượt bậc của công nghệ đã phá vỡ nhiều rào cản truyền thống, thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và quốc gia. Thanh niên Việt Nam ngày nay được tiếp cận tri thức không giới hạn thông qua internet và các nền tảng học tập trực tuyến (MOOCs, e-learning), giúp họ cập nhật kiến thức nhanh chóng từ những nguồn hàng đầu thế giới, vượt qua giới hạn về địa lý và chi phí. Khả năng tự học, tự nghiên cứu được nâng cao, tạo điều kiện cho sự phát triển vượt bậc về trí tuệ và chuyên môn.
Thị trường việc làm trở nên toàn cầu và linh hoạt hơn với các hình thức, việc làm đa dạng. Điều này không chỉ tạo ra vô vàn cơ hội trong các ngành nghề công nghệ cao như phát triển phần mềm, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng mà còn mở rộng khả năng thanh niên Việt Nam làm việc cho các công ty đa quốc gia. Đồng thời, nền tảng khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cũng thuận lợi hơn bao giờ hết nhờ chi phí giảm thiểu, khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu qua thương mại điện tử và mạng xã hội. Hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam cũng ngày càng phát triển mạnh mẽ, với sự dấn thân, mạnh dạn bứt phá của thanh niên cùngcác chương trình hỗ trợ từ chính phủ đã tạo điều kiện lý tưởng cho các ý tưởng sáng tạo được hiện thực hóa. Mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số còn giúp thanh niên kết nối xã hội, tạo ra các cộng đồng học tập, chia sẻ và lan tỏa các giá trị tích cực một cách mạnh mẽ, góp phần hình thành ý thức công dân toàn cầu.
Bên cạnh những cơ hội, kỷ nguyên mới cũng đi kèm với không ít thách thức đòi hỏi thanh niên phải có sự chuẩn bị và thích ứng linh hoạt nhất là sự cạnh tranh gay gắt về nguồn nhân lực. Nguy cơ lạc hậu tri thức và kỹ năng là rất lớn bởi tốc độ phát triển công nghệ nhanh chóng khiến kiến thức và kỹ năng dễ bị lỗi thời; khái niệm "học tập suốt đời" không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển. Môi trường số cũng là "con dao hai lưỡi" khi bên cạnh những lợi ích, nó cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ như tin giả, thông tin độc hại, nghiện mạng xã hội, các vấn đề về an ninh mạng và rò rỉ dữ liệu cá nhân, đòi hỏi thanh niên phải có kỹ năng tư duy phản biện, khả năng phân tích, đánh giá thông tin và sử dụng mạng xã hội một cách thông minh, có trách nhiệm. Cuối cùng, áp lực tâm lý và sức khỏe tinh thần ngày càng gia tăng từ kỳ vọng xã hội, sự so sánh với bạn bè đồng trang lứa, tốc độ thay đổi chóng mặt của cuộc sống, cùng với những biến động kinh tế – xã hội như đại dịch hay suy thoái, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống tinh thần của thanh niên, dẫn đến căng thẳng, lo âu, trầm cảm
Khát vọng của thanh niên Việt Nam trong kỷ nguyên mới
Đối với thanh niên Việt Nam trong kỷ nguyên mới, khát vọng không chỉ giới hạn ở những ước mơ cá nhân mà còn mang tầm vóc quốc gia, dân tộc, gắn liền với vận mệnh của đất nước, điều đó được thể hiện:
Thứ nhất, khát vọng tri thức và làm chủ công nghệ
Thanh niên Việt Nam ngày nay khao khát được làm chủ những tri thức đỉnh cao, tiên phong trong nghiên cứu khoa học công nghệ, đặc biệt là các công nghệ lõi như AI, Big Data, Blockchain, Công nghệ sinh học. Họ muốn không chỉ là người sử dụng mà còn là người sáng tạo, phát triển các giải pháp công nghệ nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách của đất nước và nhân loại như biến đổi khí hậu, năng lượng sạch, y tế thông minh, nông nghiệp công nghệ cao. Khát vọng này thôi thúc họ không ngừng học tập, tìm tòi và vượt qua giới hạn bản thân, vươn tới những đỉnh cao của tri thức.
Thứ hai, khát vọng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và cống hiến kinh tế
Thế hệ trẻ Việt Nam đang ấp ủ khát vọng mạnh mẽ về khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Họ không muốn đi theo lối mòn mà muốn tạo ra những giá trị mới, những sản phẩm, dịch vụ mang tính đột phá. Khát vọng này không chỉ nhằm mục tiêu làm giàu cho bản thân mà còn là mong muốn đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế, tạo ra việc làm, và xây dựng các mô hình kinh doanh bền vững, có trách nhiệm xã hội. Họ mong muốn xây dựng các thương hiệu Việt đủ sức vươn tầm quốc tế, khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
Thứ ba, khát vọng giữ gìn bản sắc và lan tỏa văn hóa Việt
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, khát vọng giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc của thanh niên trở nên đặc biệt quan trọng. Họ ý thức được giá trị của di sản văn hóa và mong muốn lan tỏa vẻ đẹp của văn hóa Việt Nam ra thế giới, thể hiện qua việc giới thiệu ẩm thực, âm nhạc, trang phục truyền thống và các loại hình nghệ thuật Việt Nam trên các nền tảng số, kết nối với bạn bè quốc tế. Đồng thời, họ cũng chủ động tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại để làm giàu thêm bản sắc dân tộc, tạo nên một nền văn hóa đa dạng mà vẫn đậm đà bản sắc.
Thứ tư, khát vọng cống hiến xã hội và phát triển bền vững
Khát vọng của thanh niên còn mang đậm tính nhân văn và trách nhiệm xã hội. Họ không thờ ơ trước những khó khăn, bất hạnh của cộng đồng, mà luôn sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ những người yếu thế. Tinh thần tình nguyện, lòng trắc ẩn và ý thức trách nhiệm xã hội ngày càng được lan tỏa rộng rãi, thể hiện qua các hoạt động thiện nguyện, các dự án cộng đồng hướng đến phát triển bền vững, giải quyết các vấn đề như ô nhiễm môi trường, bất bình đẳng, đói nghèo, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh hơn.
Thứ năm, khát vọng khẳng định vị thế quốc gia
Chứng kiến những bước chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam trên trường quốc tế, thế hệ trẻ khao khát được góp phần đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu, không chỉ về kinh tế mà còn về vị thế chính trị, sức mạnh văn hóa và trình độ khoa học công nghệ. Khát vọng này thúc đẩy họ nỗ lực vươn lên, học tập, cống hiến để làm rạng danh đất nước, thể hiện niềm tự hào dân tộc.
Hành động của thanh niên
Khát vọng dù lớn lao đến đâu cũng sẽ mãi chỉ là những giấc mơ nếu không được hiện thực hóa bằng những hành động cụ thể và thiết thực. Trong kỷ nguyên mới, hành động của thanh niên cần mang tính chủ động, sáng tạo và thích ứng cao với những thay đổi nhanh chóng của môi trường, biểu hiện cụ thể như:
Một là, không ngừng học tập, trau dồi tri thức và kỹ năng
Đây là hành động nền tảng và quan trọng nhất. Thanh niên cần ý thức sâu sắc về việc học tập suốt đời. Họ cần học tập chủ động và có chọn lọc, không chỉ học những gì được dạy ở trường, mà còn chủ động tìm kiếm kiến thức mới, đa dạng hóa nguồn học tập (online, sách, chuyên gia). Đặc biệt, cần chú trọng học cách phân tích, tổng hợp và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn, rèn luyện tư duy phản biện để đánh giá thông tin một cách khách quan. Cùng với đó, làm chủ công nghệ và ngoại ngữ là hai chìa khóa mở ra cánh cửa hội nhập. Thành thạo ít nhất một ngoại ngữ và có khả năng sử dụng các công cụ công nghệ số, hiểu biết về các xu hướng công nghệ mới là điều kiện tiên quyết để cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Song song đó, phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề là vô cùng cần thiết trong một thế giới đầy thông tin nhiễu loạn và vấn đề phức tạp; khả năng phân tích, đánh giá vấn đề và tìm ra giải pháp sáng tạo sẽ tạo nên lợi thế vượt trội. Bên cạnh tri thức và kỹ năng cứng, việc rèn luyện kỹ năng mềm như giao tiếp hiệu quả, làm việc nhóm, lãnh đạo, quản lý thời gian, khả năng thích ứng và vượt qua áp lực, khả năng tư duy liên văn hóa là những kỹ năng không thể thiếu trong môi trường làm việc toàn cầu.
Hai là, dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo
Thanh niên cần vượt ra khỏi vùng an toàn, không ngại thử thách và chấp nhận rủi ro một cách có tính toán. Họ cần hiện thực hóa ý tưởng từ những ý tưởng sơ khai, hãy mạnh dạn tìm kiếm cơ hội, xây dựng kế hoạch, và bắt tay vào thực hiện, không ngần ngại tham gia các cuộc thi khởi nghiệp, các chương trình ươm tạo để biến ý tưởng thành sản phẩm thực tế. Điều quan trọng là học hỏi từ thất bại; thất bại không phải là điểm dừng mà là bài học quý giá giúp thanh niên rút kinh nghiệm, điều chỉnh hướng đi và vững vàng hơn trên con đường đổi mới sáng tạo. Đồng thời, việc tìm kiếm sự kết nối và hỗ trợ từ các nhà đầu tư, cố vấn, và những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực khởi nghiệp là rất quan trọng để nhận được sự tư vấn và nguồn lực cần thiết.
Ba là, ứng dụng công nghệ số một cách thông minh và có trách nhiệm
Công nghệ số là công cụ mạnh mẽ, nhưng cần được sử dụng một cách khôn ngoan. Thanh niên cần tận dụng công nghệ nâng cao hiệu quả trong học tập, làm việc, giao tiếp, tìm kiếm thông tin, tiết kiệm thời gian và tối ưu hóa nguồn lực. Họ cũng cần tích cực sáng tạo nội dung số tích cực, sử dụng mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, lan tỏa những giá trị tốt đẹp, tham gia vào các chiến dịch xã hội ý nghĩa. Hơn nữa, việc nâng cao ý thức an ninh mạng và bảo vệ thông tin là cần thiết để tự bảo vệ mình và góp phần xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh.
Bốn là, tham gia tích cực vào các hoạt động cộng đồng và xã hội
Trách nhiệm với cộng đồng không chỉ là một nghĩa vụ mà còn là cơ hội để thanh niên trưởng thành. Thanh niên cần tình nguyện vì cộng đồng, tham gia các chiến dịch tình nguyện, dự án xã hội, hoạt động thiện nguyện không chỉ giúp cống hiến sức trẻ mà còn rèn luyện lòng nhân ái, kỹ năng thực tế, và xây dựng các mối quan hệ xã hội tích cực. Họ cần quan tâm đến các vấn đề xã hội cấp thiết, chủ động tìm hiểu, phân tích và đề xuất giải pháp cho các vấn đề như bảo vệ môi trường, phát triển giáo dục, y tế, an sinh xã hội. Đồng thời, thúc đẩy lối sống xanh và tiêu dùng bền vững, góp phần vào việc giảm thiểu rác thải, tiết kiệm năng lượng, ủng hộ các sản phẩm thân thiện với môi trường, góp phần xây dựng xã hội xanh, sạch, đẹp.
Năm là, giữ vững giá trị đạo đức, lòng yêu nước và ý thức công dân
Trong bối cảnh hội nhập và thế giới có nhiều biến động phức tạp, việc giữ vững bản sắc và những giá trị cốt lõi là vô cùng quan trọng. Thanh niên cần đề cao đạo đức, lối sống lành mạnh, như trung thực, kỷ luật, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, đồng thời sẵn sàng đấu tranh với cái xấu, cái tiêu cực là nền tảng vững chắc cho sự phát triển cá nhân và xã hội. Việc phát huy lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần tự hào dân tộc về lịch sử, văn hóa, con người Việt Nam là sức mạnh nội sinh để thanh niên vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Và là những công dân gương mẫu, thanh niên cần tuân thủ pháp luật, sống có kỷ cương, góp phần xây dựng một xã hội trật tự, văn minh.
Vai trò then chốt của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và sự đồng hành của toàn xã hội
Để khát vọng của thanh niên được khơi dậy và hành động được định hướng đúng đắn, vai trò của các tổ chức xã hội, đặc biệt là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, cùng với sự đồng hành của toàn xã hội là vô cùng quan trọng.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên, có sứ mệnh lịch sử trong việc giáo dục, rèn luyện và phát huy vai trò của thế hệ trẻ. Đoàn cần tiếp tục tổ chức các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, các diễn đàn, buổi nói chuyện chuyên đề về lịch sử, văn hóa, truyền thống dân tộc để bồi đắp lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước cho thanh niên. Đồng thời, Đoàn cần đổi mới các phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động tình nguyện, các cuộc thi tài năng, các chương trình khởi nghiệp để tạo môi trường rèn luyện và phát triển toàn diện, nơi thanh niên có thể phát huy năng lực, rèn luyện kỹ năng và thể hiện bản lĩnh. Trong kỷ nguyên số, Đoàn cần chủ động nắm bắt xu hướng công nghệ, xây dựng các kênh thông tin trực tuyến, tổ chức các hoạt động trên không gian mạng để tiếp cận, định hướng và hỗ trợ thanh niên sử dụng công nghệ một cách thông minh, có trách nhiệm. Là cầu nối giữa thanh niên với Đảng, Nhà nước, Đoàn có trách nhiệm tổng hợp, phản ánh tâm tư, nguyện vọng chính đáng của thanh niên đến các cấp lãnh đạo, đồng thời truyền tải các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với thanh niên một cách hiệu quả. Ngoài ra, Đoàn cần tăng cường phối hợp với các cơ quan, ban ngành để hỗ trợ thanh niên lập thân, lập nghiệp, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao và ngành nghề mới, cũng như quan tâm đến sức khỏe thể chất và tinh thần của thanh niên, có các chương trình tư vấn, hỗ trợ tâm lý kịp thời.
Thanh niên là tương lai của đất nước, vì vậy việc chăm lo, giáo dục và tạo điều kiện cho thanh niên phát triển là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Gia đình là cái nôi đầu tiên định hình nhân cách, đạo đức và khát vọng cho thanh niên; cha mẹ cần là tấm gương, người đồng hành, khuyến khích con cái học hỏi, khám phá và dám dấn thân. Nhà trường cần tiếp tục đổi mới chương trình và phương pháp giáo dục, tập trung vào phát triển năng lực, tư duy phản biện, kỹ năng mềm và khả năng tự học cho học sinh, sinh viên, chứ không chỉ truyền thụ kiến thức đơn thuần. Doanh nghiệp và thị trường lao động cần tạo ra môi trường làm việc năng động, sáng tạo, có cơ hội thăng tiến cho thanh niên, đồng thời chủ động liên kết với các cơ sở đào tạo để thu hút và bồi dưỡng nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao. Cuối cùng, cộng đồng và các tổ chức xã hội khác cần tạo ra nhiều sân chơi, hoạt động bổ ích, đa dạng để thanh niên tham gia, thể hiện bản thân và đóng góp cho xã hội.
Tóm lại, kỷ nguyên mới với những biến động không ngừng và những cơ hội rộng mở đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với thế hệ trẻ Việt Nam. Để không phụ lòng tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân, mỗi thanh niên cần nhận thức sâu sắc về vai trò và sứ mệnh lịch sử của mình. Những khát vọng cháy bỏng và hành động kiên cường, bền bỉ, có trách nhiệm của thanh niên ngày hôm nay sẽ đặt nền móng vững chắc cho một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, sánh vai với các cường quốc năm châu trong tương lai không xa. Đây là một sứ mệnh lịch sử vẻ vang mà thế hệ trẻ Việt Nam đang gánh vác trên vai, một sứ mệnh đòi hỏi sự dấn thân và cống hiến không ngừng nghỉ./.
Hà Quang Vũ, Nguyễn Thị Thanh
Trường Đại học Nguyễn Huệ
Tài liệu tham khảo
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021),Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Hà Nội.
2. Chính phủ (2022),Quyết định số 411/QĐ-TTg ngày 31/3/2022 phê duyệt Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Hà Nội.
3. Cục Chuyển đổi số quốc gia – Bộ Thông tin và Truyền thông (2023),Báo cáo chuyển đổi số Việt Nam năm 2023, Hà Nội.
4. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 250.
5. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2022),Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022-2027, Hà Nội.