KIÊN ĐỊNH XÂY DỰNG QUÂN ĐỘI VỮNG MẠNH VỀ CHÍNH TRỊ TRONG KỶ NGUYÊN PHÁT TRIỂN MỚI

Từ khóa: Quân đội, Chính trị, Sức mạnh chiến đấu, Kỷ nguyên mới.

Nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên phát triển mới đặt ra những yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao. Chính vì vậy, một trong hai kiên định được Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định: "Kiên định xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, góp phần giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội"[1]. Điều này cho thấy vị trí, ý nghĩa, vai trò đặc biệt quan trọng, vấn đề có tính nguyên tắc xây dựng Quân đội trong điều kiện mới, nhất là khi đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội đã diễn ra trong bối cảnh đất nước chuẩn bị bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Đại hội xác định để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của toàn quân lấy xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở. Do đó, vấn đề kiên định xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị được Đại hội đề ra lần này cần phải được tiếp cận, luận giải trên cơ sở khoa học để thấy rõ sự vận dụng trung thành, sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng quân đội cách mạng, đồng thời phản ánh tư duy nhạy bén, sáng tạo của Đảng bộ Quân đội trước yêu cầu mới của thực tiễn đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới.

Kiên định xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong kỷ nguyên phát triển mới là tất yếu khách quan xuất phát từ những lý do chủ yếu sau:

Thứ nhất, xuất phát từ quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân. Trên cơ sở kế thừa, tiếp thu những tư tưởng quân sự tiến bộ trong lịch sử, chủ nghĩa Mác - Lênin tiếp cận chiến tranh và quân đội trong mối quan hệ chặt chẽ với chính trị, khẳng định "chiến tranh chỉ là một sự tiếp tục của chính trị bằng những biện pháp khác (cụ thể là bằng bạo lực)"[2]. Quân đội ra đời và tồn tại gắn liền với chính trị, bị chi phối bởi chính trị, cho nên "quân đội không thể và không nên trung lập. Không lôi kéo quân đội vào chính trị - đó là khẩu hiệu của bọn tôi tớ giả nhân giả nghĩa của giai cấp tư sản..., bọn này trong thực tế bao giờ cũng đã lôi kéo quân đội vào chính trị phản động"[3]. Với sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa tất yếu đưa tới sự ra đời một quân đội cách mạng "để đấu tranh bằng quân sự và lãnh đạo quần chúng về mặt quân sự chống lại những tàn dư của lực lượng quân sự của chế độ chuyên chế"^[4]. Trong sức mạnh chiến đấu của quân đội khẳng định "trong chiến tranh hiện đại không có lục quân và thủy quân có sáng kiến và giác ngộ thì không thể có thắng lợi được"[5]. Trên cơ sở nhấn mạnh vai trò của nhân tố chính trị, tinh thần và khẳng định: "Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường"[6], V.I.Lênin đã đề ra 5 nguyên tắc cơ bản xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân, đó là: Đảng cộng sản lãnh đạo tuyệt đối quân đội; quân đội mang bản chất giai cấp công nhân; quân đội thống nhất với nhân dân; quân đội có kỷ luật tự giác nghiêm minh; xác lập và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội. Trong đó, nguyên tắc Đảng cộng sản nắm quyền lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp quân đội và xác lập, tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội là những nguyên tắc cơ bản cốt lõi trong xây dựng quân đội kiểu mới.

Thứ hai, xuất phát từ tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng quân đội về chính trị. Trên cơ sở nắm vững và vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin về xây dựng quân đội kiểu mới vào điều kiện cụ thể ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Ngay trong Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: "Tên ĐỘI VIỆT NAM TUYÊN TRUYỀN GIẢI PHÓNG QUÂN nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự"[7]. Chú trọng chăm lo chỉ đạo từng bước xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và chiến thắng của Quân đội, Người chủ trương "người trước, súng sau", bởi vì "vũ khí tốt mà tinh thần hèn, thì cũng vô dụng"^[8]. Trong mối quan hệ giữa quân sự và chính trị thì chính trị phải là gốc: "Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại"[9]. Tư tưởng đó đã thấm sâu vào nhận thức, tình cảm, niềm tin, ý chí và chuyển hóa thành hành động chiến đấu dũng cảm của mỗi cán bộ, chiến sĩ góp phần xây dựng, vun đắp lên truyền thống: "Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng"[10].

Thứ ba, xuất phát từ thực tiễn xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam trong hơn 80 năm qua. Trên cơ sở nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta đã thường xuyên quan tâm xây dựng Quân đội về chính trị, coi đó là vấn đề có tính quy luật, là điều kiện tiên quyết để bảo đảm cho Quân đội không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, biết đánh và biết thắng mọi kẻ thù xâm lược. Trong Chánh cương vắn tắt, Đảng chỉ rõ chỉ rõ nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam, trong đó có xác định: "Tổ chức ra quân đội công nông"[11]. Đặc biệt, tháng 3 năm 1935, Đại hội đại biểu toàn quốc thứ nhất của Đảng đã thông qua Nghị quyết về Đội Tự vệ. Đây là văn kiện được đánh giá là nghị quyết chuyên đề quân sự đầu tiên của Đảng. Đại hội xác định xây dựng Đội Tự vệ công nông "dưới quyền chỉ huy thống nhất của Trung ương, Quân ủy của Đảng Cộng sản"[12]. Từ đó đến nay, Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với quân đội là nguyên tắc cơ bản trong cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội. Căn cứ vào đặc điểm, tính chất của từng thời kỳ cách mạng, Đảng đã kịp thời đề ra và không ngừng bổ sung, hoàn thiện đường lối chính trị, đường lối quân sự, nhiệm vụ chính trị, cơ chế lãnh đạo, xác định mục tiêu, phương hướng, chủ trương xây dựng Quân đội bảo đảm Quân đội luôn vững mạnh về chính trị. Hơn 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, Quân đội ta đã không ngừng phát triển. Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, nhất là những thời điểm khó khăn của cách mạng, Quân đội luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng, tỏ rõ bản lĩnh là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành và tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Thứ tư, xuất phát từ yêu cầu, đòi hỏi của kỷ nguyên phát triển mới đặt ra đối với xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam. Đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có sự chuyển biến nhanh, phức tạp theo hướng đa cực, đa trung tâm, đa tầng, phân mảnh và phân tuyến mạnh. Xung đột quân sự, chiến tranh diễn ra ở nhiều khu vực với hình thái và phương thức mới, nguy hiểm hơn, không loại trừ nguy cơ lan rộng. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tiếp tục phát triển làm "xuất hiện của các loại hình thái chiến tranh mới, môi trường tác chiến, không gian chiến lược mới, phương thức tiến hành chiến tranh mới, nhất là chiến tranh công nghệ cao, việc xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần cho bộ đội càng trở nên đặc biệt quan trọng"[13]. Đặc biệt, để chống phá cách mạng Việt Nam, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị phản động trong và ngoài nước tiếp tục đẩy mạnh thực hiện "phi chính trị hóa" quân đội với những âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt hơn. Chúng đẩy mạnh các hoạt động móc nối, lôi kéo, lợi dụng những phần tử tha hóa, biến chất để tiêm nhiễm những luồng tư tưởng phản động, cổ súy lối sống cơ hội, thực dụng tạo ra sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong Quân đội.

Kiên định xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong kỷ nguyên phát triển mới đòi hỏi quán triệt và thực hiện tốt những giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội. Tiếp tục cụ thể hoá quan điểm của Đảng thành chủ trương, phương hướng, biện pháp xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận chiến tranh nhân dân, xây dựng Quân đội nhân dân phù hợp với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên phát triển mới. Tập trung xây dựng và hoàn thiện chiến lược, sách lược quân sự, kế hoạch phòng thủ, tác chiến phù hợp với thực tiễn của đất nước; tiếp tục bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quy mô biên chế tổ chức, xây dựng lực lượng; xác định rõ bản chất giai cấp công nhân, mục tiêu lý tưởng chiến đấu, hệ tư tưởng, các nguyên tắc tổ chức của Quân đội trong mối quan hệ với Đảng, Nhà nước và các tổ chức trong hệ thống chính trị. Tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, kịp thời kiện toàn các tổ chức đảng đồng bộ, phù hợp với điều chỉnh tổ chức mới của Quân đội. Xây dựng Đảng bộ Quân đội trong sạch, vững mạnh tiêu biểu cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Đặc biệt coi trọng nâng cao năng lực quán triệt, cụ thể hoá và tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng trong thực tiễn.

Hai là, thường xuyên đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị. Thực hiện đổi mới, nâng cao hiệu quả toàn diện các mặt công tác đảng, công tác chính trị, trong đó đặc biệt coi trọng đổi mới nâng cao tính chiến đấu và hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng bảo đảm sự thống nhất về nhận thức và hành động. Coi trọng quán triệt, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, lan tỏa, phát huy hệ thống giá trị truyền thống dân tộc, văn hóa "Bộ đội Cụ Hồ" trở thành nguồn lực nội sinh, động lực xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, năng lực công tác tốt, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược vững mạnh, có số lượng, cơ cấu hợp lý, đủ đức, đủ tài, có uy tín cao, cấp trên phải làm gương cho cấp dưới, chỉ huy phải mẫu mực trước toàn đơn vị, đóng vai trò nòng cốt, nêu gương, đi đầu trong các mặt hoạt động của Quân đội. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ quân đội theo tinh thần "7 dám": Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, và dám hành động vì lợi ích chung[14]. Không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện và phát huy vai trò của đội ngũ chính ủy, chính trị viên, xây dựng cơ quan chính trị các cấp theo tinh thần Nghị quyết số 51-NQ/TW ngày 20/7/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) về "Tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam" đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác đảng, công tác chính trị trong điều kiện mới.

Ba là, chủ động nhận diện, đấu tranh kiên quyết với những âm mưu, thủ đoạn "phi chính trị hóa" quân đội.

Trong bối cảnh mới, Quân đội tiếp tục phát huy vai trò xung kích, đi đầu trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Kiên quyết đấu tranh vạch trần thủ đoạn xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, vai trò và sự lãnh đạo của Đảng trong xã hội và Quân đội; những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận lịch sử, truyền thống hào hùng của Đảng, dân tộc, Quân đội, đòi "đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập"; ca ngợi, cổ xúy những giá trị của chủ nghĩa tư bản, văn hóa, lối sống phương Tây; những thủ đoạn kích động đối lập Đảng với Nhà nước, với hệ thống chính trị, với lực lượng vũ trang; xuyên tạc, phủ nhận bản chất, mục tiêu, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận, tầm thường hóa, vô hiệu hóa vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Quân đội trong thời bình.

Kiên quyết đấu tranh chống các quan điểm sai trái, hiện tượng thoái hóa biến chất, những biểu hiện giáo điều, cơ hội, tư tưởng thực dụng, chủ nghĩa cá nhân, vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phai nhạt phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ". Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Nêu cao tinh thần tiền phong, gương mẫu trong quán triệt và thực hiện Quy định 144 -QĐ/TW ngày 09/05/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 855-CT/QUTW ngày 12/8/2019 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động "Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh "Bộ đội Cụ Hồ" thời kỳ mới", Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về "Phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ", kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới".

Như vậy kiên định xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị là tất yếu khách quan, bảo đảm Quân đội luôn kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc. Đây là nguyên tắc "nguyên tắc bất di, bất dịch trong xây dựng Quân đội"[15], tạo nên chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên phát triển mới.

---

[1] Thông báo nhanh kết quả Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025-2030.

[2] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 26, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2006, tr.275-276.

[3] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2005, tr.136.

[4] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2005, tr.376.

[5] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2005, tr.191.

[6] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 41, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2005, tr.147.

[7] Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.539.

[8] Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.460.

[9] Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.217.

[10] Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.435.

[11] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2002, tr.2.

[12] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 1999, tr.94.

[13] https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/hoat-ong-cua-lanh-ao-ang-nha-nuoc/-/2018/1119003/tong-bi-thu-to-lam--tang-cuong-cac-giai-phap-xay-dung-quan-doi-vung-manh-ve-chinh-tri%2C-gan-bo-mau-thit-voi-nhan-dan-%E2%80%8B.aspx.

[14]https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-phat-bieu-cua-tong-bi-thu-nguyen-phu-trong-tai-hoi-nghi-quan-uy-trung-uong-6-119230704093258332.htm.

[15]https://mod.gov.vn/vn/noi-dung/sa-qlcddh/sa-qlcddh-cddh/phat-bieu-cua-tong-bi-thu-to-lam-tai-dai-hoi-dang-bo-quan-doi-lan-thu-xii.

 Đại tá Ngô Hoài Đông

Trung tá, TS Lê Thế Phong

Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng