Hãy quên những con chuột cống nhỏ bé trong các con ngõ tối đi, bởi lịch sử tự nhiên từng ghi nhận một loài gặm nhấm có kích thước tương đương một con trâu mộng trưởng thành. Với cân nặng lên tới 1.000 kg và chiều dài cơ thể vượt quá 3 mét, Josephoartigasia monesi chính là cơn ác mộng khổng lồ đối với bất kỳ ai sợ loài chuột, đồng thời là một trong những chương kỳ lạ nhất trong quá trình tiến hóa của động vật có vú.
Phát hiện chấn động từ hộp sọ hóa thạch
Mọi chuyện bắt đầu vào năm 1987, khi một hộp sọ hóa thạch khổng lồ được tìm thấy tại vùng ven biển Uruguay. Tuy nhiên, phải đến năm 2008, các nhà khoa học mới chính thức phân tích và công bố kết quả nghiên cứu chi tiết về loài này trên tạp chí Proceedings of the Royal Society. Hộp sọ của nó dài tới 53 cm, lớn hơn rất nhiều so với bất kỳ loài gặm nhấm nào từng được biết đến.
Các nhà cổ sinh vật học đã đặt tên cho nó là Josephoartigasia monesi để vinh danh Jose Artigas, người anh hùng dân tộc của Uruguay. Kết quả dựng lại hình ảnh cho thấy đây là một sinh vật có hình dáng giống như sự pha trộn giữa chuột lang nước Capybara và một con hà mã nhỏ, nhưng sở hữu những đặc điểm sinh học của một kẻ thống trị vùng đồng cỏ Nam Mỹ cách đây khoảng 2 đến 4 triệu năm.
Hộp sọ được phát hiện lớn hơn đáng kể so với hộp sọ của một con chuột hiện đại.
Kích thước vượt xa mọi giới hạn
Trong khi loài chuột lang nước hiện đại, vốn được coi là loài gặm nhấm lớn nhất thế giới, chỉ nặng tối đa khoảng 100 kg, thì Josephoartigasia monesi nặng gấp 10 lần con số đó. Các phép đo toán học dựa trên kích thước hộp sọ ước tính cân nặng trung bình của chúng rơi vào khoảng 1.000 kg, tương đương 24.5 tỷ đồng giá trị nếu so sánh theo trọng lượng vàng (một cách ví von về sự quý giá của thông tin này đối với khoa học).
Với chiều dài khoảng 3 mét và chiều cao ngang tầm ngực một người trưởng thành, loài chuột này không di chuyển nhanh nhẹn như chuột nhà. Thay vào đó, chúng có những chiếc chân to, khỏe để nâng đỡ cơ thể đồ sộ khi di chuyển qua các vùng đầm lầy và đồng cỏ tươi tốt của kỷ Pliocene và Pleistocene.
Những hình ảnh mô phỏng loài chuột khổng lồ từng tồn tại trên Trái đất
Điểm đáng kinh ngạc nhất của Josephoartigasia monesi nằm ở cặp răng cửa dài hơn 30 cm. Theo một nghiên cứu của Tiến sĩ Philip Cox thuộc Đại học York, lực cắn ở răng cửa của loài này lên tới 1.400 Newton, tương đương với lực cắn của một con hổ hiện đại. Tuy nhiên, điều kỳ lạ là phân tích cấu trúc răng cho thấy chúng không phải là loài ăn thịt.
Thay vì dùng răng để săn mồi, loài chuột khổng lồ này sử dụng chúng như một công cụ đa năng: đào bới tìm kiếm thức ăn cứng trong lòng đất, tự vệ trước các loài thú săn mồi răng kiếm thời bấy giờ, và có thể là để tranh giành lãnh thổ hoặc bạn tình. Những chiếc răng này liên tục mọc dài ra suốt đời, cho phép chúng nghiền nát những loại thực vật dai và cứng nhất.
Tại sao một loài mạnh mẽ như vậy lại tuyệt chủng?
Sự biến mất của Josephoartigasia monesi vẫn là một dấu hỏi lớn đối với giới nghiên cứu. Một trong những giả thuyết hàng đầu là sự biến đổi khí hậu khắc nghiệt đã làm thay đổi hệ thực vật tại Nam Mỹ, khiến nguồn thức ăn khổng lồ cần thiết để duy trì cơ thể một tấn trở nên khan hiếm. Ngoài ra, sự xuất hiện của các loài động vật ăn thịt mới và sự cạnh tranh sinh tồn ngày càng khốc liệt cũng có thể là nguyên nhân đẩy "vua chuột" vào con đường diệt vong.
Ngày nay, khi nhìn vào những con chuột lang nước Capybara hiền lành đang thong dong tắm nắng bên bờ sông, ít ai ngờ rằng chúng chính là những hậu duệ xa xôi, mang trong mình dòng máu của một gã khổng lồ từng làm rung chuyển mặt đất Nam Mỹ hàng triệu năm trước. Việc nghiên cứu về Josephoartigasia monesi không chỉ giúp chúng ta hiểu về sự đa dạng của sự sống mà còn là lời nhắc nhở về sự khắc nghiệt của quy luật tiến hóa: không có đế chế nào, dù hùng mạnh đến đâu, có thể tồn tại mãi mãi trước sự thay đổi của thời gian.
Tổng hợp
Thanh Huyền