Thích làm chủ, chẳng ngại bật sếp, càng không có suy nghĩ phải nhún nhường để cố lấy lòng ai ở chốn công sở, đó là những cá tính điển hình của Gen Z khi bước chân vào thị trường lao động. Họ dám bày tỏ chính kiến, dám từ bỏ môi trường mà bản thân cảm thấy không phù hợp, thay vì cứ cố gắng chịu đựng cảnh "mỗi ngày đi làm không khác gì hành xác".
Thế nên cũng không quá khó hiểu khi Gen Z luôn bị gắn mác là thế hệ thích làm chủ, thậm chí, nhiều người còn thẳng thắn đưa ra nhận định rằng "thế hệ này toàn là những người ngại khổ, chưa cố đã bỏ".
Chuyện Gen Z khởi nghiệp đương nhiên càng không phải chuyện hiếm, nhất là khi "người lớn tuổi nhất" của thế hệ này (sinh năm 1997) - đến nay, cũng đã 28 tuổi. Nhưng liệu có phải tất cả những Gen Z đang khởi nghiệp đều là vì ghét đi làm thuê?
Câu trả lời là chưa chắc!
Trong cái rủi, có cái may
Dữ liệu mới nhất từ Stand Out CV (Mỹ) - Đơn vị đã phân tích gần 18.000 tin tuyển dụng cho thấy: 2/5 tin tuyển dụng cho vị trí Junior (hiểu nôm na là những "tấm chiếu mới" vừa tốt nghiệp Đại học) yêu cầu phải có "vài năm kinh nghiệm". Điều này đã tạo rào cản cho không ít Gen Z ngay từ vòng gửi CV.
Ảnh minh họa
Khảo sát trong năm 2024 của ZipRecruiter - Một công ty cung cấp dịch vụ tuyển dụng ở Mỹ, lại đưa ra một thực trạng khác: Số lượng nhân sự gắn bó với doanh nghiệp trên 5 năm đã tăng lên khoảng 33%, vì thị trường việc làm quá khó khăn nên nhiều người không còn dám nhảy việc. Yếu tố này góp phần thu hẹp cánh cửa bước chân vào thị trường lao động của những Gen Z mới tốt nghiệp Đại học.
Đương nhiên, bên cạnh những yếu tố khách quan đến từ thị trường việc làm, việc Gen Z khó xin việc cũng đến từ một vài yếu tố chủ quan khác như thiếu kỹ năng teamwork, thiếu kỹ năng phỏng vấn,...
Tất cả cộng hưởng khiến Gen Z buộc phải tự hỏi: "Liệu có nhất thiết phải đi xin việc không?" hoặc "Khởi nghiệp có khi còn nhàn hơn nhiều chăng?". Từ suy nghĩ đó, họ bắt tay vào làm thật, đơn giản vì nếu không làm thì cũng không còn lựa chọn nào khác!
Dám khởi nghiệp để thấy hóa ra thất nghiệp không phải là "đường cùng"!
Benjamin Chipman - Chàng trai lọt top 5,9% sinh viên có điểm tốt nghiệp cao nhất tại Đại học Duke (Carolina, Mỹ). Với thành tích đó, Benjamin từng nghĩ mình đã nắm chắc tấm vé ưu tiên với thị trường lao động. Thậm chí từ khi chưa chính thức nhận bằng, đã có không ít nhà tuyển dụng chủ động kết nối qua LinkedIn, điều này càng khiến Benjamin tự tin hơn. Rõ ràng, đây là một sự tự tin có cơ sở.
Tuy nhiên, thực tế hoàn toàn trái ngược. Nhận được nhiều "yêu cầu kết nối" không đồng nghĩa với sẽ chính thức qua vòng phỏng vấn, vào vòng thử việc. Sau nhiều cuộc trao đổi với nhà tuyển dụng, Benjamin nhận về 100% phản hồi… từ chối dù bảng điểm gần như full A và B+. Lý do đơn giản là vì các vị trí đều yêu cầu kinh nghiệm tối thiểu từ 2 năm trở lên.
Benjamin Chipman
"Họ yêu cầu chừng đó năm kinh nghiệm cho vị trí entry-level (người mới bắt đầu). Điều này thực sự quá vô lý. Hàng chục ngàn, thậm chí là hàng triệu sinh viên tốt nghiệp từ năm 2022-2023 cùng tranh nhau một vị trí. Chưa kể những đợt sa thải hàng loạt trong 2 năm gần đây khiến chúng tôi còn phải cạnh tranh với cả những người đã tốt nghiệp trong các năm trước đó. Đương nhiên, họ mới là những người có kinh nghiệm, còn chúng tôi thì không. Thực sự chẳng có cách nào khác là tự tạo ra công ăn việc làm cho chính mình" - Benjamin trải lòng.
Với suy nghĩ ấy, Benjamin bắt đầu tự quảng cáo bản thân trên các nền tảng trang tin tuyển dụng và MXH, chấp nhận làm free trong vòng 6 tháng để có kinh nghiệm và làm dày porfolio. Sau 6 tháng đó, Benjamin bắt đầu nhận việc freelancer có trả lương trong lĩnh vực truyền thông - marketing. Đến tháng 10/2024, Benjamin đã có 4 khách hàng "dài hơi", thu nhập ngang ngửa mức lương của 1 nhân sự marketing cấp junior tại các tập đoàn truyền thông. Đến đầu năm 2025, Benjamin chính thức đăng ký kinh doanh và thành lập công ty agency của riêng mình. Anh chấp nhận tuyển dụng các nhân sự chưa có kinh nghiệm, cho họ cơ hội để làm việc và học hỏi. Nói cách khác, Benjamin tuyển dụng những người giống mình ngày xưa.
Phoebe Dodds - Một cô gái Gen Z sống tại Hà Lan cũng trải qua cảnh ngộ tương tự như Benjamin. Sau khi tốt nghiệp, Phoebe dành 10 tháng xin việc nhưng không thành công. Hồ sơ của cô chủ yếu là những công việc bán thời gian khi còn học đại học, thiếu các mốc kinh nghiệm dài hạn. Kết quả, Phoebe chuyển sang làm tự do và hiện là chuyên gia tư vấn vận hành cho các doanh nghiệp start-up.
Ảnh minh họa
"Thời điểm đó, tôi hoàn toàn không thấy mình có quyền lựa chọn giữa việc đi làm thuê và tự làm chủ. Với vỏn vẹn 300 USD (khoảng 7,8 triệu đồng) trong người, lại sắp đến hạn đóng tiền thuê nhà, tôi chỉ có 1 cách duy nhất là tự "rao bán khả năng của bản thân với mức giá thấp nhất" để kiếm từng đồng. Dần dần thì mọi chuyện mới khá lên" - Phoebe bộc bạch.
Phoebe hay Benjamin chỉ là 2 trong số hàng triệu Gen Z đã khởi nghiệp vì không còn lựa chọn nào khác. Dù thành công "tự tạo công ăn việc làm cho chính mình" và kiếm được tiền để trang trải cuộc sống, nhưng họ vẫn phải thừa nhận nếu được lựa chọn thì… đi làm thuê vẫn sướng hơn.
Tự làm chủ thì phải trả lương cho người khác rồi mới lo đến phần lương của mình - nhiều khi, là không đủ để trả tiền nhà trong 1 tháng. Chưa kể đi làm văn phòng thì còn có lộ trình tăng lương, thăng tiến rõ ràng, còn tự làm chủ thì nhiều khi hoang mang với chính "đứa con mình tạo ra": Không biết phải làm sao để phát triển trong bối cảnh khó khăn chung như hiện tại, hoang mang vì quá nhiều thứ khó nhằn, từ áp lực về quản trị tài chính trong doanh nghiệp đến các vấn đề thuế quan,...
"Khởi nghiệp không phải việc quá khó khăn khi người ta đã đủ tuyệt vọng, nhưng nó cũng không màu hồng đến mức chỉ cần có doanh thu là không còn gì phải lo" - Benjamin nói.
(Theo WorkLife News)
Ngọc Linh