1. Nhân tố chính trị tinh thần trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
Nhân tố chính trị tinh thần là hệ thống những giá trị tư tưởng, tình cảm, niềm tin, khát vọng và phẩm chất đạo đức cách mạng được hun đúc và phát triển trong suốt quá trình lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam. Đây là những giá trị có tính nền tảng, bền vững, thể hiện bản lĩnh, khí phách và tầm vóc văn hóa - chính trị của con người Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.
Cốt lõi của nhân tố chính trị tinh thần là tinh thần yêu nước nồng nàn, lòng căm thù giặc sâu sắc, ý chí quật cường, tinh thần đoàn kết, ý thức tự lực, tự cường và khát vọng cháy bỏng về một đất nước độc lập, thống nhất, hòa bình, phát triển. Đồng thời, nó còn là niềm tin sắt son vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi tất yếu của sự nghiệp cách mạng, vào chính nghĩa dân tộc và lý tưởng xã hội chủ nghĩa. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: "Không có gì quý hơn độc lập, tự do" - đó không chỉ là tuyên ngôn mà còn là biểu tượng của ý chí sắt đá và sức mạnh tinh thần của cả dân tộc (1).
Trong điều kiện cuộc kháng chiến chống Mỹ kéo dài, khốc liệt và đầy hy sinh, khi lực lượng vật chất giữa ta và địch có sự chênh lệch rất lớn, thì chính nhân tố chính trị tinh thần đã đóng vai trò như một "nguồn lực mềm" có tính quyết định. Đó là sức mạnh nội sinh được thể hiện qua tinh thần chiến đấu kiên cường của bộ đội, qua sự bền bỉ chịu đựng gian khổ của nhân dân, qua sự lạc quan, tin tưởng, chủ động và sáng tạo trong từng nhiệm vụ chiến đấu, phục vụ chiến đấu và hậu phương lớn miền Bắc. "Trong điều kiện cực kỳ gian khổ, chính tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu và lòng trung thành với lý tưởng cách mạng đã giúp nhân dân ta vượt qua mọi thử thách" (2). Đặc biệt, nhân tố chính trị tinh thần không chỉ tồn tại trong lòng từng cá nhân, mà còn lan tỏa thành sức mạnh cộng đồng, trở thành sức mạnh quốc gia - dân tộc. Nó gắn chặt với các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, và được nhân lên bởi niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng. Như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng khẳng định: "Chúng ta có một nền tảng tinh thần vững chắc - đó là lòng yêu nước nồng nàn, truyền thống anh hùng bất khuất, tinh thần đoàn kết toàn dân và niềm tin son sắt vào sự lãnh đạo của Đảng" (3).
Đại thắng mùa Xuân năm 1975 là kết quả tổng hợp của nhiều nhân tố, trong đó có sự phát huy cao độ sức mạnh chính trị tinh thần. Trước khi bước vào chiến dịch cuối cùng, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đã có một quá trình chuẩn bị lâu dài cả về chiến lược, chiến thuật và tinh thần.
Chính tinh thần "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước", "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh", khẩu hiệu "thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ"… đã thấm sâu vào từng người lính, từng cán bộ, chiến sĩ và đồng bào cả nước. Tinh thần "vì miền Nam ruột thịt", tinh thần "đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào" đã quy tụ thành sức mạnh ý chí vượt lên mọi khó khăn, gian khổ.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, các lực lượng vũ trang nhân dân đã thể hiện ý chí quyết thắng, tinh thần chiến đấu dũng cảm, chấp nhận hy sinh vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Quần chúng nhân dân trên khắp các vùng chiến lược, đặc biệt là ở miền Nam, đã nhất tề nổi dậy, phối hợp với các binh đoàn chủ lực tạo nên thế trận tiến công toàn diện, thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng, đập tan toàn bộ hệ thống ngụy quyền Sài Gòn.
2. Biểu hiện sức mạnh của nhân tố chính trị tinh thần trong Đại thắng mùa Xuân 1975
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhân tố chính trị tinh thần luôn hiện diện và lan tỏa sâu rộng, là nguồn năng lượng cốt lõi tạo nên ý chí chiến đấu bền bỉ, tinh thần quả cảm, khả năng chịu đựng gian khổ, hy sinh to lớn của cả dân tộc. Đại thắng mùa Xuân 1975 là kết quả tổng hợp của quá trình phát huy cao độ các yếu tố chính trị tinh thần này, được thể hiện ở một số khía cạnh nổi bật:
Thứ nhất, lý tưởng, khát vọng độc lập, thống nhất đất nước là mục tiêu xuyên suốt, thấm sâu trong nhận thức và hành động của mọi tầng lớp nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn cho cách mạng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã đoàn kết một lòng, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, quyết tâm "đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào", giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Thứ hai, niềm tin tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố then chốt quy tụ sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Dù chiến tranh kéo dài, ác liệt, lòng tin của nhân dân vào Đảng không hề suy giảm, mà ngày càng được củng cố. Chính điều này đã tạo nên sự nhất quán trong đường lối, sự chủ động, sáng tạo trong chiến lược, chiến thuật và sự đồng thuận cao trong toàn xã hội.
Thứ ba, tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu kiên cường và truyền thống anh hùng cách mạng đã được phát huy mạnh mẽ. Từ hậu phương miền Bắc đến tiền tuyến miền Nam, từ các lực lượng vũ trang đến nhân dân các địa phương, mọi người đều sống và chiến đấu với một quyết tâm sắt đá, một tinh thần bất khuất. Các phong trào thi đua "Ba sẵn sàng", "Năm xung phong", "Tất cả vì tiền tuyến lớn"... thể hiện rõ nét khí thế cách mạng và sức mạnh tinh thần của cả dân tộc.
Thứ tư, mối quan hệ gắn bó máu thịt quân - dân, hậu phương - tiền tuyến, miền Bắc - miền Nam là biểu hiện sinh động của tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, là cơ sở chính trị - tinh thần vững chắc để toàn dân, toàn quân cùng hướng về một mục tiêu chung. Những đoàn quân giải phóng, với khẩu hiệu "Đi trước, về sau", "Thần tốc, thần tốc hơn nữa", đã làm nên những chiến công hiển hách nhờ được nhân dân đùm bọc, chở che, tiếp sức trên mọi nẻo đường tiến công.
3. Nhân tố chính trị tinh thần - Cội nguồn của sức mạnh và ý nghĩa lịch sử, thời đại của Đại thắng mùa Xuân 1975
Sức mạnh chính trị tinh thần là cội nguồn sâu xa, quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nói chung và Đại thắng mùa Xuân 1975 nói riêng. Trong bối cảnh tương quan lực lượng vật chất giữa ta và địch chênh lệch lớn, việc giành được thắng lợi hoàn toàn không chỉ bằng sức mạnh quân sự, mà còn là thắng lợi của thế trận lòng dân, của ý chí, bản lĩnh và tinh thần quật cường của cả dân tộc. Đây là sự kết tinh giữa truyền thống văn hóa - lịch sử lâu đời của dân tộc với lý tưởng cộng sản và sự tổ chức, lãnh đạo sáng suốt của Đảng.
Đại thắng mùa Xuân 1975 là minh chứng sinh động cho chân lý: "Trong chiến tranh nhân dân, nhân tố chính trị tinh thần có vai trò quyết định hàng đầu". Thắng lợi này không chỉ chấm dứt ách thống trị của đế quốc, thực dân, hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, mà còn khẳng định sức mạnh vượt trội của chiến tranh chính nghĩa, của ý chí độc lập tự chủ, của niềm tin sắt son vào con đường cách mạng do Đảng và Bác Hồ lựa chọn.
Về ý nghĩa lịch sử và thời đại, Đại thắng mùa Xuân 1975 đã mở ra thời kỳ phát triển mới của cách mạng Việt Nam - thời kỳ thống nhất đất nước, đi lên chủ nghĩa xã hội. Đồng thời, đây còn là thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc, là nguồn cổ vũ to lớn cho các dân tộc đang đấu tranh vì độc lập, tự do trên thế giới. Tinh thần chiến thắng, bản lĩnh chính trị, sức mạnh tinh thần của Việt Nam trở thành biểu tượng cho khát vọng hòa bình, độc lập và công lý.
Kết luận:
Sức mạnh của nhân tố chính trị tinh thần là cội nguồn sâu xa, quyết định thắng lợi vĩ đại của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đỉnh cao là Đại thắng mùa Xuân 1975. Phát huy giá trị to lớn của nhân tố chính trị tinh thần trong giai đoạn hiện nay là yêu cầu khách quan nhằm bồi đắp niềm tin, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường nội lực để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây chính là bài học mang tầm vóc thời đại mà lịch sử để lại cho chúng ta hôm nay và mai sau.
Thiếu tá Lê Hoa Thiệu - Đại uý Nguyễn Trọng Duy
Học viện Chính trị - Bộ Quốc Phòng
Tài liệu tham khảo:
1. Hồ Chí Minh Toàn tập (2011), tập 12, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 509.
2. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2019), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 221.
3. Nguyễn Phú Trọng (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 20.
4. Ban Chỉ đạo Tổng kết Chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị (2005), Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước: Thắng lợi và bài học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
5. Bộ Quốc phòng (2005), Lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1954 - 1975, Tập V: Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội.
6. Nguyễn Kỳ (Chủ biên) (2000), Sức mạnh chính trị tinh thần của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
7. Võ Nguyên Giáp (1995), Tổng hành dinh trong mùa Xuân toàn thắng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.