Trong dòng chảy ấy, thanh niên luôn là lực lượng xung kích, tiên phong, giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Trong thời đại ngày nay, khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, việc phát huy văn hóa yêu nước của thanh niên trở thành yêu cầu cấp thiết, vừa mang ý nghĩa chiến lược lâu dài, vừa có giá trị thực tiễn sâu sắc.
Văn hóa yêu nước của thanh niên Việt Nam từ quá khứ đến hiện tại
Văn hóa yêu nước của người Việt Nam là một hiện tượng xã hội – lịch sử đặc biệt, là giá trị cốt lõi trong hệ thống các giá trị truyền thống dân tộc, không chỉ là một tình cảm tự nhiên mang tính bản năng, yêu nước ở người Việt đã được nâng lên thành chuẩn mực đạo đức, thành phẩm chất văn hóa cao đẹp, lan tỏa trong mọi mặt đời sống và hun đúc nên bản lĩnh, khí phách dân tộc. Trong tiến trình lịch sử đầy biến động, văn hóa yêu nước luôn là dòng chảy bền bỉ và bất biến, kết nối quá khứ với hiện tại và tương lai, góp phần kiến tạo sức mạnh nội sinh để dân tộc Việt Nam vượt qua muôn vàn thử thách. Điều này được Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước"1.
Lịch sử Việt Nam đã chứng kiến vô vàn những cuộc chiến tranh vĩ đại, với những chiến thắng lịch sử đi vào huyền thoại, làm rạng danh lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam. Trong suốt chiều dài lịch sử đó, thanh niên luôn là lực lượng chủ chốt trong các cuộc kháng chiến, họ là những chiến sĩ xung kích, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ độc lập và tự do của Tổ quốc.Với một dân tộc luôn phải đối diện với những đợt xâm lược từ các thế lực ngoại bang, thanh niên Việt Nam thời xưa đã không ngừng cống hiến sức lực và trí tuệ của mình cho những trận chiến bảo vệ bờ cõi. Từ buổi đầu dựng nước, đến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của các triều đại Lý, Trần, đến cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đến quốc Mỹ, thanh niên luôn là lực lượng xung kích, nòng cốt để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, giữ gìn nền độc lập. Sự hy sinh lớn lao của thanh niên Việt Nam trong các cuộc chiến tranh chống xâm lược không chỉ đơn giản là chiến đấu để bảo vệ từng tấc đất, mà còn chiến đấu để giữ gìn các giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc.
Ngày nay, khi đất nước đã giành được độc lập, hòa bình và đang trên đà phát triển mạnh mẽ, tinh thần yêu nước của thanh niên được biểu hiện mạnh mẽ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Văn hóa yêu nước của thanh niên Việt Nam hiện nay không chỉ là dòng chảy lịch sử được kế thừa, mà còn là dòng chảy phát triển, thích ứng với thời đại mới. Nó thể hiện ở nhiều khía cạnh: từ bảo vệ Tổ quốc, học tập, sáng tạo, tình nguyện vì cộng đồng đến giữ gìn bản sắc văn hóa và bảo vệ tư tưởng, hình ảnh đất nước trên không gian mạng. Trước yêu cầu phát triển nhanh và bền vững, phát huy văn hóa yêu nước của thanh niên chính là khơi dậy khát vọng vươn lên, xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, hùng cường. Mỗi hành động, mỗi ý tưởng, mỗi bước đi tích cực của thanh niên hôm nay chính là những "hạt giống đỏ" góp phần làm nên mùa vàng thịnh vượng cho đất nước ngày mai.
Một trong những biểu hiện rõ nét nhất của văn hóa yêu nước ở thanh niên hiện nay là tinh thần sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Hàng năm, hàng trăm nghìn thanh niên Việt Nam lên đường nhập ngũ, trở thành chiến sĩ trong Quân đội nhân dân và Công an nhân dân, mang trong mình lý tưởng sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại. Nhiều tấm gương thanh niên đã tình nguyện lên đường nhập ngũ dù có cơ hội học tập, làm việc thuận lợi ở địa phương. Điều này cho thấy tinh thần yêu nước không còn chỉ giới hạn trong các thời kỳ chiến tranh, mà vẫn hiện hữu sinh động trong thời bình, thể hiện qua ý thức trách nhiệm của mỗi công dân trẻ đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Trong xã hội hiện đại, học tập không chỉ là quyền lợi mà còn là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi thanh niên đối với Tổ quốc. Văn hóa yêu nước thể hiện rõ qua ý chí phấn đấu trong học tập, nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo. Hàng triệu sinh viên, học sinh cả nước ngày đêm nỗ lực học tập, thi đua lập thành tích dâng lên Tổ quốc. Tinh thần tuổi trẻ học tập vì ngày mai lập nghiệp đã trở thành phương châm sống của không ít bạn trẻ. Những cuộc thi như "Olympic Toán học", "Sáng tạo Khoa học kỹ thuật", "Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo" hay "Sinh viên nghiên cứu khoa học" đã ghi dấu ấn của hàng ngàn tài năng trẻ, tiêu biểu cho văn hóa yêu nước bằng trí tuệ, hoài bão và khát vọng cống hiến.
Bên cạnh đó, văn hóa yêu nước của thanh niên ngày nay còn được thể hiện sinh động trong các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng. Các phong trào như "Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác", "Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới", "Thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô thị", "Sinh viên 5 tốt", "Thanh niên lập nghiệp", "Tuổi trẻ giữ nước", "Thanh niên xung phong"…không chỉ mang lại hiệu quả xã hội thiết thực mà còn lan tỏa giá trị nhân văn cao cả. Tình nguyện giúp đỡ người nghèo, hỗ trợ học sinh vùng sâu vùng xa, chăm sóc thương binh liệt sĩ, xây dựng nông thôn mới, phòng chống dịch bệnh, cứu trợ thiên tai… là những việc làm cụ thể, thiết thực thể hiện tình yêu nước của thanh niên. Đặc biệt trong giai đoạn dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, hàng vạn thanh niên đã không ngại hiểm nguy tham gia tuyến đầu chống dịch, hỗ trợ y tế, vận chuyển hàng hóa, truy vết ca bệnh… khẳng định rõ nét tinh thần "đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên".
Một biểu hiện sâu sắc khác của văn hóa yêu nước là ý thức gìn giữ, bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Trước làn sóng toàn cầu hóa và văn hóa ngoại lai, nhiều bạn trẻ vẫn giữ được tình yêu với các giá trị văn hóa Việt Nam thông qua việc học và truyền bá tiếng Việt, trang phục dân tộc, ẩm thực truyền thống, nghệ thuật dân gian, lễ hội dân tộc. Các câu lạc bộ văn hóa dân tộc, các nhóm nghệ thuật truyền thống, các diễn đàn gìn giữ áo dài, hát then, hát xoan… do thanh niên khởi xướng là những minh chứng sống động cho tinh thần yêu nước thông qua bảo vệ văn hóa dân tộc. Những hành động nhỏ như mặc áo dài ngày lễ, viết thư pháp Tết, hát dân ca, hay sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp số… đều thể hiện tình yêu nước trong hình thức gần gũi, giản dị mà ý nghĩa. Hơn nữa, giới trẻ còn thể hiện tinh thần yêu nước thông qua việc tham gia các hoạt động tìm hiểu lịch sử, truyền thống cách mạng. Trong các cuộc thi tìm hiểu về các sự kiện trọng đại rất nhiều bạn trẻ đã thể hiện kiến thức sâu sắc, thái độ trân trọng và tình cảm thiết tha với lịch sử dân tộc. Nhiều bạn trẻ còn tích cực tham gia dàn dựng các tiết mục văn nghệ, tái hiện lại những khoảnh khắc lịch sử hào hùng, trình diễn các ca khúc cách mạng, kể chuyện truyền thống tại trường học, địa phương.
Nhân dịp kỷ niệm 79 năm Ngày Quốc khách của nước ta (02/9/1945 – 02/9/2024) trên mạng xã hội xuất hiện hình ảnh các bạn trẻ tham gia trào lưu "Chụp ảnh với lá cờ Tổ quốc", "Cờ Tổ quốc ở trong mắt - Tổ quốc ở trong tim" được lan tỏa rộng rãi. Cũng trong dịp này trào lưu "Biến mái nhà thành lá cờ Tổ Quốc" trở thành cách để người trẻ thể hiện tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc sâu sắc. Tình yêu quê hương, đất nước của giới trẻ còn được thể hiện trên không gian mạng. Trong tháng 4 lịch sử này, cả nước hướng về kỷ niệm Chiến thắng 30/4 trên mạng xã hội xuất hiện rất nhiều video các bạn trẻ trong và ngoài nước mặc áo dài, áo cờ đỏ sao vàng... thực hiện những động tác múa trên nền nhạc của bài hát "Máu đỏ da vàng" và "Viết tiếp câu chuyện hòa bình". Những video này thu hút hàng triệu lượt xem, hàng trăm nghìn lượt yêu thích và nhận được sự hưởng ứng của nhiều người. Nhiều bạn trẻ còn chủ động làm vlog giới thiệu các di tích lịch sử, bảo tàng, địa danh cách mạng, kể lại những câu chuyện xúc động về các nhân vật lịch sử.
Trong thời đại công nghệ số, không gian mạng trở thành "mặt trận mới" để bảo vệ văn hóa và chủ quyền quốc gia. Thanh niên không chỉ là người dùng công nghệ mà còn là chủ thể tích cực trong việc đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc lịch sử, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, bóp méo bản chất chế độ. Nhiều bạn trẻ đã chủ động tham gia các trang, nhóm, diễn đàn yêu nước; viết bài, chia sẻ thông tin chính thống, lan tỏa thông điệp tích cực về đất nước và con người Việt Nam. Họ lên tiếng trước những nội dung xấu độc, bảo vệ danh dự dân tộc, bác bỏ những luận điệu phiến diện về vấn đề biển đảo, chủ quyền, dân chủ, nhân quyền… Từ đó, xây dựng hình ảnh Việt Nam năng động, nhân văn, yêu chuộng hòa bình, khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong cộng đồng quốc tế.
Khởi nghiệp sáng tạo là một xu hướng tích cực và cũng là một biểu hiện cụ thể của văn hóa yêu nước hiện đại. Nhiều thanh niên ngày nay chọn khởi nghiệp không chỉ vì mục tiêu làm giàu cho bản thân, mà còn hướng đến tạo giá trị cho xã hội, đóng góp vào sự phát triển kinh tế đất nước. Các sản phẩm, mô hình kinh doanh khởi nghiệp từ tài nguyên bản địa, từ công nghệ mới, từ giải pháp bảo vệ môi trường, giáo dục, y tế… do các bạn trẻ triển khai cho thấy tinh thần yêu nước bằng hành động cụ thể. Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế số đang mở ra nhiều cơ hội, sự bền bỉ, sáng tạo, dám nghĩ dám làm của thanh niên Việt Nam chính là một biểu hiện sinh động của khát vọng xây dựng một nước Việt Nam hùng cường.
Yêu nước không chỉ là yêu mảnh đất hình chữ S của thanh niên, mà còn là khát vọng đưa Việt Nam vươn ra thế giới. Ngày càng nhiều bạn trẻ Việt Nam tham gia các chương trình học tập, nghiên cứu quốc tế, chinh phục các giải thưởng học thuật, công nghệ, thể thao, nghệ thuật mang tầm vóc quốc tế. Những thành công tại các kỳ thi Olympic quốc tế, các cuộc thi khởi nghiệp toàn cầu, các hoạt động ngoại giao thanh niên… đều thể hiện trí tuệ, bản lĩnh và tình yêu quê hương trong tâm hồn mỗi bạn trẻ. Đặc biệt, nhiều du học sinh, trí thức trẻ ở nước ngoài vẫn luôn hướng về Tổ quốc, sẵn sàng quay về cống hiến, hoặc góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam thông qua các kênh đối ngoại. Họ là "đại sứ văn hóa" trong thời đại toàn cầu hóa.
Lan tỏa văn hóa yêu nước trong thanh niên trong kỷ nguyên mới
Tuy nhiên, nhìn nhận một cách toàn diện, bên cạnh những điểm sáng đáng trân trọng, vẫn tồn tại không ít biểu hiện đáng lo ngại về sự suy giảm của văn hóa yêu nước trong một bộ phận thanh niên hiện nay. Đáng chú ý là tình trạng sống thực dụng, chạy theo các trào lưu lệch chuẩn, thiếu lý tưởng sống và tinh thần dấn thân vì cộng đồng. Nhiều bạn trẻ đề cao chủ nghĩa cá nhân, sống "ảo" trên mạng xã hội, nhưng lại thờ ơ trước những vấn đề hệ trọng của đất nước, thiếu trách nhiệm với xã hội và cộng đồng. Không hiếm thanh niên có nhận thức hạn chế về chính trị, lịch sử dân tộc, chủ quyền quốc gia; thiếu kiến thức nền tảng để phân biệt đâu là đúng – sai, thật – giả trong các luồng thông tin đa chiều. Điều này khiến họ dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng, kích động, thậm chí vô tình tiếp tay cho hành vi chống phá đất nước trên không gian mạng. Trong khi đó, môi trường mạng đang trở thành một không gian mới, nơi yêu cầu thanh niên không chỉ có lòng yêu nước mà còn cần có bản lĩnh chính trị và kỹ năng phản biện.
Một thực trạng đáng lo ngại khác là tâm lý ngại khó, ngại khổ, thiếu ý chí phấn đấu, thiếu định hướng trong lựa chọn nghề nghiệp và mục tiêu sống. Tình trạng "ngại vào Đoàn, ngại vào Đảng", hoặc tham gia với động cơ chưa đúng đắn đang diễn ra ở một bộ phận thanh niên. Điều này phản ánh sự khủng hoảng giá trị sống, sự suy giảm niềm tin vào lý tưởng cách mạng và các giá trị truyền thống của một bộ phận thanh niên.
Trong bài viết "Tương lai cho thế hệ vươn mình", Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ thực trạng: "Một trong những biểu hiện rõ ràng nhất của vấn đề này chính là sự thay đổi trong lối sống và tư duy của giới trẻ. Nhiều thanh niên ngày nay dễ dàng tiếp nhận những giá trị mới, hiện đại từ bên ngoài mà ít quan tâm đến các giá trị truyền thống của dân tộc. Sự phổ biến của các phương tiện truyền thông, mạng xã hội và giải trí quốc tế khiến cho nhiều người trẻ ngày càng xa rời những giá trị văn hóa đặc trưng của dân tộc, như các loại hình nghệ thuật truyền thống, lễ hội dân gian, ẩm thực truyền thống, và cả những giá trị đạo đức, tinh thần đoàn kết cộng đồng vốn là nét đẹp riêng của người Việt. Tệ nạn xã hội, tỷ lệ phạm tội trong giới trẻ ngày càng diễn biến phức tạp và đang len lỏi vào đời sống của một bộ phận không nhỏ thanh, thiếu niên, làm suy yếu nòi giống của dân tộc"1. Ngoài ra, hoạt động của một số tổ chức Đoàn ở cơ sở còn mang nặng tính hình thức, thiếu hấp dẫn, chưa tạo được sân chơi thực sự bổ ích, chưa bám sát thực tiễn và nhu cầu phát triển của thanh niên.
Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc "đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh, kỷ nguyên thịnh vượng dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu. Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phát triển theo chế độ xã hội Xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại"2; đồng thời, người đúng đầu Đảng ta cũng chỉ rõ: "Đất nước đang đứng trước cơ hội lịch sử bước vào kỷ nguyên mới, song còn rất nhiều khó khăn, thách thức"3 và Tổng Bí thư nhấn mạnh: "Thế giới đang bước vào một thời kỳ phát triển đột phá chưa từng có về công nghệ và khoa học kỹ thuật. Sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, dữ liệu lớn và tự động hóa đang định hình mạnh mẽ, nhanh chóng cách thức làm việc, sinh hoạt và giao tiếp toàn cầu. Điều này đòi hỏi mỗi quốc gia, trong đó có Việt Nam, phải chuẩn bị kỹ lưỡng một thế hệ trẻ đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe về nguồn nhân lực để hội nhập và phát triển bền vững"4. Vì vậy, việc phát huy văn hóa yêu nước của thanh niên là yêu cầu, nhiệm vụ cấp bách, quan trọng, bởi thanh niên chính là thế hệ nắm giữ chìa khóa mở ra tương lai đất nước. Theo đó, để phát huy hơn nữa văn hóa yêu nước của thanh niên đưa đất nước vươn mình vào kỷ nguyên mới cần tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả những giải pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức cho thanh niên về vai trò, ý nghĩa và nội dung của văn hóa yêu nước trong bối cảnh mới. Văn hóa yêu nước cần được nhận thức như một giá trị cốt lõi của dân tộc, là nền tảng tinh thần vững chắc cho sự nghiệp phát triển đất nước, là động lực thôi thúc mỗi cá nhân sống có trách nhiệm với cộng đồng, dấn thân vì lý tưởng cao đẹp. Để làm được điều đó, cần tăng cường công tác giáo dục lý luận chính trị, giáo dục truyền thống, đạo đức cách mạng cho thanh niên, nhất là thông qua hệ thống giáo dục quốc dân, tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Việc tích hợp giáo dục văn hóa yêu nước vào chương trình học chính khóa, ngoại khóa, các hoạt động sinh hoạt chính trị, các cuộc thi tìm hiểu lịch sử dân tộc, các diễn đàn đối thoại với người trẻ về lý tưởng sống sẽ góp phần làm cho văn hóa yêu nước thấm sâu vào tư tưởng, tình cảm, hành động của mỗi thanh niên. Đặc biệt, cần đổi mới hình thức, nội dung tuyên truyền, giáo dục bằng những phương pháp hiện đại, trực quan sinh động, gần gũi với tâm lý người trẻ, tận dụng các nền tảng số, mạng xã hội để lan tỏa thông điệp yêu nước một cách sâu rộng và hiệu quả.
Hai là, cần tạo lập môi trường, điều kiện thuận lợi để thanh niên rèn luyện, phấn đấu, cống hiến và khẳng định giá trị bản thân gắn với lợi ích quốc gia, dân tộc. Văn hóa yêu nước không thể phát huy trong môi trường thiếu niềm tin, thiếu động lực và cơ hội phát triển. Vì vậy, Đảng, Nhà nước và các cấp, các ngành cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách trọng dụng nhân tài, tạo điều kiện cho thanh niên học tập, khởi nghiệp, sáng tạo, tham gia vào các công việc quan trọng của đất nước. Những mô hình hỗ trợ thanh niên lập thân, lập nghiệp; các chương trình khởi nghiệp quốc gia; các hoạt động tình nguyện, sáng kiến cộng đồng… cần được mở rộng và triển khai thực chất, tránh hình thức, qua loa. Đặc biệt, phải đảm bảo môi trường xã hội lành mạnh, văn minh, dân chủ, công bằng để mỗi thanh niên thấy được sự gắn bó, trách nhiệm và khát vọng cống hiến với đất nước, từ đó hình thành tình yêu Tổ quốc một cách tự nhiên, bền chặt.
Ba là, là đẩy mạnh giáo dục đạo đức, lối sống, bản lĩnh cho thanh niên. Văn hóa yêu nước trong thời đại mới cần được biểu hiện bằng những hành vi cụ thể, ứng xử văn minh, có trách nhiệm với xã hội, với môi trường, với cộng đồng; là thái độ chủ động bảo vệ các giá trị truyền thống, giữ gìn bản sắc dân tộc, bài trừ những thói hư, tật xấu, lối sống lệch chuẩn, thực dụng, vị kỷ. Cần có các chương trình giáo dục đạo đức ứng xử trong học đường, trong gia đình, ngoài xã hội; đẩy mạnh các hoạt động nhân đạo, tương thân tương ái, từ đó xây dựng lối sống nhân văn, vì cộng đồng, lan tỏa tinh thần yêu nước đến mỗi thanh niên.
Bốn là, khai thác, sử dụng hiệu quả truyền thông và công nghệ thông tin trong việc phát huy văn hóa yêu nước trong thanh niên. Các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, YouTube… vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với việc giáo dục lòng yêu nước. Do đó, cần phát huy vai trò của báo chí chính thống, đội ngũ nhà báo trẻ, các nhà sáng tạo nội dung tích cực để truyền tải các giá trị tốt đẹp về tấm gương thanh niên yêu nước, mô hình sáng tạo, hành động tử tế… Đồng thời, cần có giải pháp ngăn chặn hiệu quả các luồng thông tin xấu độc, phản động, các quan điểm sai trái, thù địch nhằm làm phai nhạt tinh thần yêu nước, cổ súy cho lối sống vô cảm, lệch chuẩn.
Năm là, phát huy vai trò của đoàn, hội theo hướng thiết thực, hiệu quả, sáng tạo, gắn với thực tiễn và khát vọng của thanh niên trong thời đại mới. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm "đổi mới mạnh mẽ công tác hội, đoàn; xây dựng đội ngũ cán bộ hội, đoàn vững mạnh; xác định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ của Hội, các tổ chức thành viên tập thể của Hội, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, phòng, chống suy thoái đạo đức, lối sống, tội phạm, tệ nạn xã hội trong thanh niên, học sinh, sinh viên". Các tổ chức đoàn, hội của thanh niên với vai trò là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động, xây dựng các phong trào hành động cách mạng theo hướng gắn với nhiệm vụ chính trị của đất nước, phù hợp với nhu cầu, sở thích và năng lực của người trẻ. Các phong trào thi đua yêu nước, phong trào thanh niên, cuộc vận động cần được triển khai sâu rộng, tạo sân chơi bổ ích để thanh niên phát huy năng lực, trí tuệ, lòng yêu nước thông qua những hành động cụ thể, gắn với việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mới. Đồng thời, cần phát hiện, nhân rộng và tôn vinh những điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt để lan tỏa tinh thần tích cực, cổ vũ thanh niên phấn đấu, rèn luyện và cống hiến.
Sáu là, nêu cao vai trò của gia đình, nhà trường và toàn xã hội đóng trong phát huy văn hóa yêu nước của thanh niên. Gia đình là nơi khởi nguồn của tình yêu quê hương đất nước, là môi trường đầu tiên để hình thành nhân cách và tư tưởng sống có trách nhiệm. Nhà trường là nơi nuôi dưỡng tri thức, bồi đắp lý tưởng, định hướng giá trị cho thanh niên. Xã hội là không gian thực tiễn rộng lớn để thanh niên thể hiện bản thân, cống hiến và trưởng thành. Vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục, các cấp, các ngành để tạo thành hệ sinh thái giáo dục toàn diện, đồng bộ, giúp thanh niên vừa có "tâm trong", "trí sáng", "hoài bão lớn", vừa có hành trang vững vàng để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới với khát vọng hùng cường.
Bảy là, đề cao vai trò, trách nhiệm trong tự tu dưỡng, tự rèn luyện văn hóa yêu nước của thanh niên. Đây là quá trình tự giác, chủ động của thanh niên. Vì vậy, thanh niên cần thường xuyên học tập, tìm hiểu về truyền thống dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc; về những tấm gương anh hùng, liệt sĩ, danh nhân văn hóa, lãnh tụ cách mạng để từ đó khơi dậy niềm tự hào dân tộc, củng cố lý tưởng sống vì Tổ quốc, vì nhân dân. Đồng thời, thanh niên cần duy trì thái độ sống tích cực, ý thức trách nhiệm và hành động cụ thể trong học tập, lao động, rèn luyện đạo đức; cần xác định rõ lý tưởng sống đúng đắn, kiên trì học tập, tích lũy tri thức, rèn luyện kỹ năng và làm chủ khoa học - công nghệ để trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước; biết giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc trong ứng xử hằng ngày, trong lời ăn tiếng nói, cách thể hiện trên không gian mạng, trong lựa chọn giải trí, trang phục, lối sống. Giữa dòng chảy văn hóa hiện đại đa dạng và phức tạp, thanh niên phải biết chọn lọc những giá trị tiến bộ của nhân loại mà vẫn giữ gìn và làm giàu bản sắc Việt Nam, thể hiện lòng yêu nước bằng chính việc bảo vệ và lan tỏa những nét đẹp của văn hóa dân tộc.Top of FormBottom of Form
Trong hành trình đưa đất nước vươn mình vào kỷ nguyên mới, việc phát huy văn hóa yêu nước của thanh niên không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là chiến lược lâu dài mang ý nghĩa quyết định. Khi mỗi thanh niên thực sự sống có lý tưởng, có trách nhiệm, có tinh thần yêu nước sâu sắc và hành động cụ thể vì cộng đồng xã hội, thì đó chính là lúc sức mạnh tổng hợp của quốc gia – dân tộc được nhân lên gấp bội. Đó cũng là lúc đất nước vững bước trên con đường đi tới tương lai giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc.
Chu Xuân Đại Thắng, Học viện Chính trị
Trịnh Thị Thúy, Đại học Nguyễn Huệ
Tài liệu tham khảo
1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 7, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 38.
2, 5. Báo Tuổi trẻ, Tổng Bí thư Tô Lâm: Tương lai cho thế hệ vươn mình, , ngày 25/3/2024.
3. Báo Điện tử Chính phủ, Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi chuyên đề "Kỷ nguyên phát triển mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam", , ngày 25/11/2024.
4, 6. Báo Điện tử Chính phủ, Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần thứ IX, , ngày 18/12/2024.