Có những mối tình không được gọi tên, không có lời tỏ bày, thậm chí chẳng hề có khởi đầu rõ ràng nhưng lại buồn và đẹp đến đau lòng. "Quán Kỳ Nam" của Leon Lê là một câu chuyện như thế. Dịu dàng, mộc mạc như mâm cơm nhà Kỳ Nam thường nấu, mà cũng đắng ngắt như giọt cà phê đáy phin trong những buổi chiều Sài Gòn hoài cổ. Giữa nhịp sống chậm rãi của thập niên 1980, bộ phim đặt hai nhân vật cô đơn vào chung một bầu xúc cảm, để rồi từng chút một, họ soi sáng nỗi buồn của người kia theo cách không ai ngờ tới.
Giống như nhân vật Khang (Liên Bỉnh Phát) đã tự sự ở đầu phim, nếu như gặp được "kỳ nam" - một loại trầm hương cực kỳ quý hiếm là một hạnh duyên khó có được, thì người phụ nữ có tên Kỳ Nam (Đỗ Thị Hải Yến) ấy còn quý giá với anh hơn gấp nhiều lần. Một người phụ nữ đẹp mà lặng lẽ như một làn khói sương, dù sống bằng nghề nấu cơm tháng nhưng lại vô cùng khép kín, đột nhiên lại tìm thấy sự rung cảm nơi một chàng trai trẻ từ phương xa, với trái tim nhiệt huyết và nhạy cảm cùng khao khát được kết nối. Ngay lần chạm mặt đầu tiên, có lẽ họ đã nhìn thấy điều đó nơi nhau, khi Khang mải nhìn Kỳ Nam đến quên mất cả tránh đường cho cô vào, và Kỳ Nam cũng đủ chú ý đến Khang để mà nói khéo giúp anh được nhận phòng lúc đêm muộn. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ để sợi dây duyên nợ thắt lại, kéo họ đến gần nhau hơn.
Lần gặp gỡ tình cờ ấy kéo theo bao khoảnh khắc tưởng như vô hình nhưng lại rất "tình", đủ khiến hai bên bối rối. Câu từ chối của Kỳ Nam khi Khang ngỏ ý muốn đặt cơm tháng, ánh mắt lướt qua nhau nơi hành lang tối nhanh hơn cả một hơi thở, hay chỉ sự có mặt của người kia trong phòng thôi cũng đủ để bầu không khí xung quanh hai người đặc quánh lại bởi nỗi bối rối, ngại ngùng không tên. Tình cảm giữa họ không nảy nở ồn ào, mà len vào từng khoảnh khắc nhỏ, thứ tình yêu chỉ có thể cảm nhận bằng trực giác, bằng sự im lặng lâu hơn một nhịp thở.
Leon Lê không kể câu chuyện tình đơn thuần, mà tái hiện một trong những mối liên kết ngang trái của thời đại bấy giờ. Những người có tình nhưng lại gặp gỡ ở một thời điểm không thuận, dẫu vậy lại không thể tránh khỏi. Khoảng cách về tuổi tác, quá khứ của Kỳ Nam, những tổn thương mà cô chôn giấu, và sự trong trẻo lạ lẫm của Khang - tất cả tạo nên một mối liên kết éo le, buộc nhân vật phải lí trí để lựa chọn giữa "được" và "không được". Như nghệ sĩ Lý Kiều Hạnh (vai bà Bằng) từng chia sẻ, "Quán Kỳ Nam" không chỉ kể câu chuyện của Khang và Kỳ Nam mà còn là của rất nhiều người hữu tình nhưng khác xa nhau về hoàn cảnh. Những mối tình ấy đã được định sẵn là không bao giờ đến được với nhau, chỉ có thể lặng lẽ yêu nhau, hiểu nhau, gắn bó rồi lặng lẽ chia tay.
Quả thực vậy, mối tình cảm của Khang và Kỳ Nam thực đẹp, tuy lặng lẽ nhưng họ cũng đã yêu theo cách của riêng mình: chẳng tỏ bày, không hứa hẹn, nhưng ai cũng thấu tỏ. Họ hiểu rõ đứng giữa họ là cả một xã hội đang còn nhiều định kiến, đầy khó khăn. Và cũng chính sự thiếu vẹn tròn đó khiến tình yêu của họ trở nên đẹp và thật hơn bao giờ hết. Họ hiểu rằng chỉ được phép đi cạnh nhau một đoạn đường ngắn, rồi mỗi người lại phải quay về với cuộc sống của riêng mình, và họ đã chọn trân trọng từng khoảnh khắc cùng nhau trên đoạn đường ngắn ngủi ấy. Không cần suy tính là bao lâu, chỉ cần đã từng cùng nhau. Hình ảnh hai người sóng đôi đi trên con đường vắng lúc đêm muộn như ngầm hiểu rằng, chỉ khi không có những ánh mắt dò xét xung quanh, họ mới được ở cạnh nhau lâu hơn, gần hơn một chút. Những điều vốn ngắn ngủi lại là những điều đẹp nhất in mãi trong tim.
Diễn xuất của Đỗ Thị Hải Yến đã góp phần quan trọng để dựng nên câu chuyện tình đẹp đầy ngang trái này. Ánh mắt cô như chứa cả bầu trời ký ức, vừa muốn chìa tay ra cho tình cảm này một cơ hội, vừa như sợ đánh mất những gì còn sót lại trong cuộc đời buồn của bản thân. Còn Liên Bỉnh Phát lại mang đến một Khang đầy chân thành và nhiều khao khát, một thứ năng lượng chỉ có ở những trái tim trẻ chưa từng chai sạn. Khi hai người đứng cạnh nhau, không cần lời thoại, khán giả cũng hiểu họ đang muốn nói gì và đang cố kìm nén điều gì. Bản nhạc "Bến Giang Đầu" của Hà Thanh càng khiến chuyện tình buồn này thêm đẹp, thêm da diết và đau đáu, vang vọng mãi khôn nguôi.
"Quán Kỳ Nam" không cố gắng làm đau lòng người xem với câu chuyện tình dang dở, mà để lại một nỗi buồn dịu nhẹ. Có lẽ không phải mọi tình yêu đều để hướng đến tương lai. Có những mối tình chỉ đơn giản để giúp ta biết rằng, mình đã từng được nhìn thấy, từng được hiểu, từng được yêu, dù chỉ trong khoảnh khắc.
Đó là tất cả những gì Khang và Kỳ Nam dành cho nhau. Và như thế là đã đủ đẹp.
Phim điện ảnh Quán Kỳ Nam khởi chiếu toàn quốc từ ngày 28.11.2025.
Quang Vũ