Ảnh minh họa
Trước thực tiễn đó, Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Bộ Chính trị Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, tạo nền tảng chính trị, tư tưởng và pháp lý để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo, đồng thời ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 đã xác định rõ mục tiêu chuyển đổi giáo dục từ việc trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Tiếp đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW năm 2020 khẳng định phát triển khoa học - công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng thúc đẩy phát triển bền vững đất nước và nâng cao tiềm lực quốc phòng an ninh. Mới đây, Nghị quyết số 71-NQ/TW năm 2025 tiếp tục nhấn mạnh việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, có năng lực đổi mới sáng tạo và thích ứng nhanh với sự phát triển của khoa học công nghệ.
Trên cơ sở các nghị quyết của Trung ương, Quân ủy Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW năm 2022 về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội, nhấn mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ vào đào tạo là khâu đột phá, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, sĩ quan, xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại. Đối với Trường Sĩ quan Lục quân 1 - trung tâm đào tạo Sĩ quan Chỉ huy Tham mưu Lục qiaan cấp phân đội, trình độ đại học lớn nhất miền Bắc, chuyển đổi số không chỉ yêu cầu bức thiết, là nhiệm vụ chính trị mà còn là giải pháp then chốt để hiện đại hóa chương trình đào tạo, phát triển tư duy quân sự hiện đại, linh hoạt, phù hợp với chiến tranh công nghệ cao. Việc số hóa chương trình đào tạo nhằm xây dựng đội ngũ sĩ quan có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ chuyên môn cao, tư duy khoa học và khả năng làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
Trong bối cảnh chiến tranh hiện đại với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ quân sự, đổi mới chương trình đào tạo trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Chương trình không chỉ tập trung "dạy đúng, dạy đủ" mà phải hướng đến "dạy hiện đại, dạy số hóa", gắn kết chặt chẽ giữa lý thuyết với thực hành mô phỏng và huấn luyện trên thao trường số, giúp rèn luyện tư duy tác chiến chủ động, linh hoạt và sáng tạo cho học viên. Nếu không kịp thời chuyển đổi, các cơ sở đào tạo quân sự sẽ khó bắt kịp xu thế phát triển chung, dẫn đến nguy cơ tụt hậu trong công tác đào tạo, đặc biệt là trong việc hình thành đội ngũ sĩ quan trẻ có tư duy công nghệ và đủ năng lực đảm đương nhiệm vụ trong điều kiện chiến tranh hiện đại.
Thực tế, Trường Sĩ quan Lục quân 1 đã bước đầu triển khai một số nội dung chuyển đổi số như xây dựng hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS), phát triển thư viện điện tử, sử dụng giáo án điện tử và phần mềm mô phỏng bản đồ số trong huấn luyện. Những bước đi này tạo tiền đề quan trọng để thúc đẩy quá trình số hóa toàn diện. Tuy nhiên, chương trình đào tạo hiện vẫn thiên về lý thuyết, thiếu sự tích hợp đồng bộ giữa giảng đường, thao trường và không gian mạng. Kho học liệu số còn thiếu tính hệ thống, chưa phong phú, chưa đáp ứng nhu cầu đa dạng của học viên. Một bộ phận giảng viên còn hạn chế về kỹ năng công nghệ, chưa làm chủ các công cụ dạy học số, trong khi học viên tiếp cận công nghệ một cách tự phát, thiếu định hướng và phương pháp hiệu quả.
Do đó, việc tái cấu trúc toàn diện chương trình đào tạo theo hướng số hóa, bảo đảm tính chuẩn hóa, hiện đại, hội nhập quốc tế nhưng vẫn giữ vững đặc thù quân sự là yêu cầu bức thiết. Xây dựng hệ sinh thái học tập số trong nhà trường sẽ giúp học viên tiếp cận kho học liệu điện tử linh hoạt, chủ động học tập mọi lúc mọi nơi, nâng cao tính tự chủ, khả năng nghiên cứu độc lập và sáng tạo. Công nghệ mô phỏng hiện đại như thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) đã chứng minh hiệu quả trong việc tái hiện các tình huống tác chiến phức tạp, giúp học viên trải nghiệm an toàn, tiết kiệm chi phí và thời gian mà vẫn đảm bảo hiệu quả huấn luyện. Việc kết hợp thao trường số trong đào tạo cũng tạo điều kiện rèn luyện năng lực chỉ huy, tham mưu và phát triển tư duy quân sự phù hợp với thực tiễn chiến tranh hiện đại. Nhờ đó, chương trình đào tạo không chỉ nâng cao chất lượng dạy và học mà còn góp phần hình thành đội ngũ sĩ quan trẻ có phẩm chất, năng lực và bản lĩnh đáp ứng tốt nhiệm vụ trong môi trường chiến tranh công nghệ cao.
Để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi số trong đào tạo sĩ quan, Trường Sĩ quan Lục quân 1 cần triển khai đồng bộ các giải pháp trọng tâm sau:
Một là, đổi mới tư duy và nhận thức về chuyển đổi số trong giáo dục - đào tạo quân sự
Đổi mới tư duy là nền tảng quyết định thành công trong mọi cải cách. Trong bối cảnh chuyển đổi số là xu thế tất yếu, việc nâng cao nhận thức và thống nhất quan điểm trong toàn trường về vai trò chiến lược của số hóa là cấp thiết. Chuyển đổi số không chỉ là kỹ thuật mà là chuyển đổi toàn diện về tư duy, phương pháp và mô hình tổ chức đào tạo. Trường cần tạo sự đồng thuận cao trong Đảng ủy, Ban giám hiệu, cán bộ, giảng viên và học viên về tầm quan trọng của việc tái cấu trúc chương trình đào tạo theo hướng số hóa, phù hợp yêu cầu đào tạo sĩ quan hiện đại. Nhà trường cần tổ chức hội nghị, tọa đàm chuyên đề về chuyển đổi số; lồng ghép nội dung này vào giáo dục chính trị tư tưởng, phổ biến chính sách, định hướng chiến lược phát triển. Đồng thời, xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, dài hạn, coi chuyển đổi số là nội dung trọng tâm trong chiến lược phát triển giai đoạn 2025-2030 và các năm tiếp theo.
Hai là, tái cấu trúc chương trình đào tạo linh hoạt, tích hợp công nghệ số
Tái cấu trúc chương trình là nội dung cốt lõi của chuyển đổi số. Chương trình cần giữ vững mục tiêu giáo dục quân sự, chuẩn hóa đầu ra theo cấp bậc, nhưng đồng thời cập nhật xu hướng khoa học công nghệ và yêu cầu chiến tranh hiện đại. Cần giảm tải lý thuyết trùng lặp, tăng cường thực hành, mô phỏng và xử lý tình huống chiến thuật bằng công nghệ số. Xây dựng hệ thống học liệu điện tử phong phú, có tính tương tác cao, đáp ứng đa dạng phương pháp học tập cá nhân hóa. Phát triển hệ sinh thái học tập số toàn diện với hệ thống quản lý học tập (LMS) làm trung tâm kết nối giảng viên, học viên và học liệu. Các môn học nên tích hợp công nghệ mô phỏng VR, AR, bản đồ số và phần mềm huấn luyện chiến thuật mô phỏng tình huống chiến đấu trong môi trường ảo, giúp học viên rèn luyện kỹ năng xử lý nhanh, linh hoạt. Xây dựng kho bài giảng số hóa, giáo án điện tử, video minh họa chiến thuật, mô hình mô phỏng vũ khí là nhiệm vụ trung và dài hạn. Phương thức kiểm tra đánh giá cũng cần chuyển đổi, tập trung đánh giá năng lực giải quyết tình huống, khả năng chỉ huy và tư duy tác chiến.
Ba là, phát triển đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu đào tạo số hóa
Con người là nhân tố quyết định thành công chuyển đổi số. Giảng viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, tổ chức hoạt động học tập số, tạo động lực cho học viên tự học. Trường cần đẩy mạnh bồi dưỡng kỹ năng công nghệ thông tin, thiết kế bài giảng số, sử dụng thành thạo phần mềm mô phỏng và hệ thống đào tạo trực tuyến cho giảng viên. Xây dựng kế hoạch đào tạo theo lộ trình, phân loại theo trình độ và chuyên ngành; tổ chức các lớp bồi dưỡng ngắn hạn, dài hạn, phối hợp với các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội, kể cả đối tác quốc tế. Khuyến khích giảng viên sáng tạo, chủ động biên soạn giáo trình điện tử, phát triển học liệu mở và tham gia nghiên cứu khoa học về công nghệ giáo dục. Đồng thời, xây dựng chính sách khen thưởng, hỗ trợ và môi trường học thuật thuận lợi để giữ chân giảng viên giỏi công nghệ. Hình thành nhóm chuyên gia công nghệ giáo dục trong nội bộ trường để hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn nội dung số hóa và đồng hành cùng giảng viên.
Bốn là, tăng cường đầu tư hạ tầng công nghệ và xây dựng thao trường số hiện đại
Đầu tư hạ tầng công nghệ là nền tảng thiết yếu để hiện đại hóa môi trường học tập. Trường cần hoàn thiện hệ thống học tập trực tuyến đồng bộ, an toàn, bảo mật; xây dựng phòng học thông minh với thiết bị tương tác, màn hình kỹ thuật số, hệ thống ghi hình và phát sóng bài giảng trực tuyến. Cần xây dựng thao trường số, không gian huấn luyện ảo mô phỏng các điều kiện chiến đấu đa dạng như rừng núi, đô thị, phòng ngự tuyến, tiến công hiệp đồng, giúp học viên luyện tập kỹ - chiến thuật trong môi trường gần sát thực tế. Các phần mềm mô phỏng chiến thuật, bản đồ số, hệ thống thông tin chỉ huy cũng cần tích hợp trong huấn luyện. Đồng thời, xây dựng trung tâm dữ liệu số tích hợp lưu trữ học liệu, tài nguyên đào tạo, kết quả học tập và đánh giá năng lực học viên. Hạ tầng mạng nội bộ cần bảo mật cao, đảm bảo kết nối nhanh, ổn định. Hợp tác với các cơ sở nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài Quân đội là hướng đi quan trọng để khai thác nguồn lực phục vụ chuyển đổi số.
Tái cấu trúc chương trình đào tạo theo hướng số hóa là yêu cầu khách quan, tất yếu và cũng là chiến lược lâu dài nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ sĩ quan trẻ, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam "cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại".
Trung tá, ThS Uông Thị Chung
Trường Sĩ quan Lục quân 1