Ảnh minh họa. (baochinhphu.vn)
Bài viết tập trung làm rõ tính cấp thiết của việc thực hành liêm chính đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên; phân tích thực trạng, đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm tăng cường rèn luyện, thực hành liêm chính, góp phần gìn giữ, phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" thời kỳ mới.
Từ khóa: Cán bộ, đảng viên; thực hành liêm chính; xây dựng Đảng.
1. Đặt vấn đề
Thực hành liêm chính của cán bộ, đảng viên không đơn thuần chỉ là chuẩn mực đạo đức cá nhân mà còn là thước đo năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và uy tín của tổ chức Đảng trong Quân đội. Bước vào kỷ nguyên mới, cán bộ, đảng viên phải đối mặt với nhiều áp lực, cám dỗ từ môi trường xã hội, kinh tế, văn hóa và thông tin, nếu thiếu liêm chính sẽ dẫn đến những biểu hiện tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" và ảnh hưởng đến thanh danh, uy tín của tổ chức. Chính vì vậy, thực hành liêm chính là yêu cầu cấp bách nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên mẫu mực, liêm khiết, tiên phong, xứng danh "Bộ đội Cụ Hồ".
2. Nội dung nghiên cứu
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh coi đạo đức là gốc của người cách mạng, là đạo đức hành động, là sự thống nhất giữa đạo đức với chính trị, đạo đức với tài năng, giữa nói và làm, giữa đạo đức cách mạng và đạo đức đời thường và Người không chỉ để lại một hệ thống quan điểm toàn diện về đạo đức mà còn là một tấm gương mẫu mực về thực hành liêm chính. Để tu dưỡng, rèn luyện đức tính liêm chính, Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải thực hành đạo đức thông qua các hoạt động xã hội, thể hiện ở ba mặt: (1) Đối với mình: Chớ tự kiêu, tự đại, phải khiêm tốn, luôn luôn cầu tiến bộ chịu khó học tập, luôn tự kiểm điểm, tự phê bình, những lời mình đã nói, những việc mình đã làm, để phát triển điều hay của mình, sửa đổi khuyết điểm của mình để mau tiến bộ. (2) Đối với người: Chớ nịnh hót người trên; chớ xem khinh người dưới, thái độ phải chân thành, khiêm tốn, phải thật thà, đoàn kết, phải thực hành chữ Bác - Ái. (3) Đối với việc: Phải để công việc nước lên trên, trước việc tư, việc nhà; đã phụ trách việc gì thì quyết làm cho kỳ được, làm đến nơi đến chốn, không sợ khó nhọc, không sợ nguy hiểm; Bất kỳ việc to, việc nhỏ, phải có sáng kiến, phải có kế hoạch, phải cẩn thận, phải quyết làm cho thành công. Con đường tu dưỡng là, mỗi ngày cố làm một việc có lợi cho nước, cho dân, bởi trong tiền đồ chung đều có tiền đồ riêng của mỗi người. Người khẳng định: "Chúng ta nhất định đạt được, vì mỗi người và tất cả dân ta đều Thi đua: Cần, Kiệm, Liêm, Chính."[1]
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng giáo dục liêm chính cho cán bộ, đảng viên, coi đó là yếu tố "căn cốt" tạo nên nền tảng tinh thần, uy tín, tính chính danh và sức mạnh lãnh đạo của Đảng. Đối với cán bộ, đảng viên, liêm chính đã trở thành phẩm chất quan trọng bậc nhất, thể hiện sự trung thực, minh bạch, công bằng và kiên định nguyên tắc trong công việc, quan hệ và hành vi ứng xử. Liêm chính còn là sự tôn trọng kỷ luật, bảo vệ lợi ích tập thể và danh dự tổ chức, góp phần đảm bảo sức chiến đấu và đoàn kết nội bộ. Liêm chính là gốc rễ để cán bộ, đảng viên giữ vững lập trường chính trị, phẩm chất đạo đức. Đó còn là biểu hiện cụ thể của tính trong sạch, chí công vô tư, nói đi đôi với làm, không tham lam, không vụ lợi, đấu tranh không khoan nhượng với chủ nghĩa cá nhân, với cám dỗ của quyền lực, danh vọng và lợi ích vật chất. Khi liêm chính trở thành một giá trị sống, một chuẩn mực hành động của cán bộ, đảng viên thì uy tín của Đảng được củng cố, sức mạnh của hệ thống chính trị được bồi đắp, niềm tin của nhân dân được tăng cường như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: "Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong"[2],
Thấu triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng về giáo dục liêm chính, những năm qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong Quân đội luôn đặc biệt coi trọng giáo dục và thực hành liêm chính, nâng cao đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và đã đạt được nhiều kết quả tích cực, "Việc đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả. Cụ thể hóa, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các Nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, về những điều đảng viên không được làm, về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới; về công tác giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư"[3], đã từng bước đi vào chiều sâu, trở thành nhu cầu tự thân của mỗi cán bộ, đảng viên. Nhiều cơ quan, đơn vị trong Quân đội đã cụ thể hóa nội dung học tập thành các mô hình thiết thực, hiệu quả; qua đó góp phần tạo chuyển biến tích cực trong lối sống, tác phong, tinh thần trách nhiệm, ý thức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Nhiều tấm gương cán bộ tận tụy, gương mẫu, sẵn sàng nhận việc khó, "Dám nghĩ; dám nói; dám làm; dám chịu trách nhiệm; dám đổi mới, sáng tạo; dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung", kiên quyết bảo vệ đường lối của Đảng, giữ vững phẩm chất người quân nhân cách mạng… trở thành động lực thúc đẩy phong trào thi đua, củng cố niềm tin trong xã hội, nhiều cán bộ, đảng viên đã thể hiện tốt tinh thần liêm chính trong công việc, sinh hoạt, học tập và huấn luyện, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng thực hành liêm chính trong toàn quân.
Tuy nhiên, cùng với mặt tích cực của công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, sự biến động của kinh tế thị trường, mặt trái của lợi ích vật chất và sự bùng nổ của công nghệ thông tin đã và đang tạo ra những tác động đa chiều đến thực hành liêm chính của cán bộ, đảng viên. Một bộ phận cán bộ, đảng viên còn biểu hiện thiếu trách nhiệm, tham nhũng, lạm quyền, nhận thức về liêm chính chưa đầy đủ. Còn biểu hiện chủ nghĩa cá nhân, đề cao vật chất, chạy theo lối sống thực dụng; thiếu gương mẫu trong sinh hoạt và công tác. Bên cạnh đó, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát có nội dung còn hạn chế, có vụ việc phát hiện chậm dẫn đến một số biểu hiện suy thoái đạo đức chưa được phát hiện và xử lý kịp thời, "việc chấp hành kỷ luật Quân đội, pháp luật Nhà nước tuy có chuyển biến nhưng chưa thật sự vững chắc, vụ việc nghiêm trọng còn xảy ra ảnh hưởng đến uy tín, truyền thống của Quân đội, hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ"[4]
Bước vào kỷ nguyên phát triển mới, thực hành liêm chính, nâng cao đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục chuyển biến nhanh, phức tạp theo hướng đa cực, đa trung tâm, đa tầng, phân mảnh và phân tuyến mạnh. Đất nước sau 40 năm đổi mới đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên lĩnh vực kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và xây dựng, chỉnh đốn Đảng, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế được nâng lên. Tuy nhiên, những năm tới vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, có mặt gay gắt, nặng nề hơn. Toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đang quyết tâm đẩy mạnh công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII với phương châm "không dừng, không nghỉ, không chùng xuống". Mặt khác, quá trình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế sâu rộng cùng xu thế số hóa toàn diện đang kéo theo sự thay đổi nhanh chóng về các giá trị, chuẩn mực và hành vi xã hội. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hành liêm chính của cán bộ, đảng viên, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:
Một là, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong Quân đội đối với thực hành liêm chính.
Thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, tạo chuyển biến mạnh mẽ nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của thực hành liêm chính, gắn việc học tập lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với việc thực hành liêm chính và giữ gìn phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ". Trọng tâm giáo dục hướng vào thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 16/01/2025 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư; Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khoá XII), Kết luận số 21-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", gắn với đẩy mạnh việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương, Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh "Bộ đội Cụ Hồ" thời kỳ mới và các phong trào thi đua, các cuộc vận động của Đảng, Nhà nước, Quân đội bằng nhiều cách làm sáng tạo, phù hợp, hiệu quả. Qua đó, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc và truyền thống anh hùng của Quân đội, làm cho các giá trị văn hóa truyền thống trở thành nguồn lực nội sinh, động lực xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.
Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, người chỉ huy, chính ủy (chính trị viên), cơ quan chính trị các cấp đối với thực hành liêm chính của cán bộ, đảng viên.
Cấp uỷ, tổ chức đảng trong toàn quân phải coi công tác giáo dục liêm chính là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và lâu dài của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Triển khai thực hiện nghiêm túc, chất lượng, hiệu quả việc học tập, nghiên cứu các chỉ thị, nghị quyết, kết luận, các văn bản, chủ trương của Đảng, Nhà nước về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; xây dựng chương trình, kế hoạch hành động phù hợp với thực tiễn cơ quan, đơn vị mình để tổ chức thực hiện. Duy trì nền nếp và nâng cao chất lượng sinh hoạt cấp ủy, tổ chức đảng; tăng cường công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, đề cao nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình. Người chỉ huy, chính ủy (chính trị viên) cần phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu trong thực hành liêm chính, đồng thời nắm chắc đặc điểm tình hình, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị và từng cán bộ, đảng viên, duy trì thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định, cơ chế, chính sách để "không thể, không dám, không muốn, không cần tham nhũng, tiêu cực", kịp thời ngăn ngừa và xử lý những đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm chuẩn mực về liêm chính và biểu hiện tham nhũng, tiêu cực.
Ba là, nâng cao ý thức tự giác tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ, đảng viên trong thực hành liêm chính.
Mỗi cán bộ, đảng viên phải thật sự nêu cao ý thức tự giác trong rèn luyện đạo đức cách mạng và thực hành văn hóa liêm chính; phát huy tinh thần tích cực, tự chủ, sáng tạo trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Đề cao sự gương mẫu, quyết liệt, "nói đi đôi với làm, làm đi đôi với nói" của người cán bộ, đảng viên. Phát huy ý thức tự giác, gương mẫu thực hiện nghiêm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực; bảo đảm việc rèn luyện đạo đức liêm chính của đội ngũ cán bộ, đảng viên trên tinh thần chủ động, tự giác ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi hoàn cảnh và thường xuyên, liên tục. Chú trọng tự rèn luyện chuẩn mực đạo đức của cán bộ trong Quân đội: Trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng và nhân dân; có bản lĩnh chính trị vững vàng, trách nhiệm cao; Thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; sống đạo đức trong sạch, giản dị, nghiêm khắc với bản thân; Có tinh thần đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ đồng chí, đồng đội; giữ gìn sự thống nhất, đoàn kết trong nội bộ; Rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm minh, tuân thủ điều lệnh, mệnh lệnh cấp trên; Gương mẫu trong công việc, công bằng, chính trực, có tinh thần chịu trách nhiệm cao; Gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân và bảo vệ tài sản, lợi ích của nhân dân với tinh thần quân với dân như cá với nước.
Bốn là, hoàn thiện cơ chế quản lý, giám sát, kiểm tra kết quả thực hành liêm chính của cán bộ, đảng viên bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả
Thực hiện nghiêm túc Quy định số 114-QĐ/TW ngày 11/7/2023 của Bộ Chính trị "Về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ". Đề cao ý thức tự quản lý của cán bộ, đảng viên; yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên phải tự giác rèn luyện đạo đức, lối sống, gương mẫu giữ gìn phẩm chất người chiến sĩ cộng sản. Kiên quyết sàng lọc, không để lọt những người có bản lĩnh chính trị không vững vàng; phẩm chất, năng lực, uy tín giảm sút; thiếu gương mẫu, mất đoàn kết, cục bộ, bè phái, cơ hội, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh; có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ; chạy chức, chạy quyền, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, "lợi ích nhóm", vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế, quy định của Đảng, Nhà nước, tiêu chuẩn chính trị và những điều đảng viên không được làm. Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu trong công tác giáo dục liêm chính, việc thực hiện cam kết tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ, đảng viên. Đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra công vụ, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong giải quyết công việc. Chú trọng công tác tự kiểm tra việc thực hành liêm chính trong nội bộ cơ quan, đơn vị để nâng cao hiệu quả phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực từ sớm, từ xa; kịp thời phát hiện những trường hợp vi phạm chuẩn mực liêm chính để chấn chỉnh; đồng thời, biểu dương, khen thưởng, nhân rộng những tấm gương điển hình về tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, thực hành liêm chính.
3. Kết luận
Thực hành liêm chính, nâng cao đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên là vấn đề có tính sống còn trong công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng hiện nay. Đây không chỉ là yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc mà còn là mệnh lệnh từ thực tiễn, là đòi hỏi chính đáng của nhân dân đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng. Thực hành liêm chính là vấn đề gốc rễ trong việc giữ gìn và phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ", góp phần xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần xây dựng đất nước hòa bình, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.
Tài liệu tham khảo
(1) (2). Hồ Chí Minh Toàn tập, Tập 6 và 11, Nxb Chính trị quốc gia, 2011, tr.131, 612.
(3) (4). Quân ủy Trung ương, Báo cáo chính trị của QUTW tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025-2030, số 02 ngày 02/10/2025, tr. 12,14
(5). Ban Chấp hành Trung ương, Chỉ thị "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư", số 42-CT/TW ngày 16/01/2025.
(6). Nguyễn Phú Trọng, Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2023.
[1] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 6, Nxb CTQG-ST, Hà Nội, 2011, tr. 131
[2] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 11, Nxb CTQG-ST, Hà Nội, 2011, tr. 612
[3] Báo cáo chính trị của QUTW tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025-2030, tr.12
[4] Báo cáo chính trị của QUTW tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025-2030, tr.14
Thượng tá, Ths Đoàn Đình Thảo; Trung tá, QNCN Nguyễn Thị Hoa
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng