Trong giao tiếp, chúng ta thường nghĩ sức nặng nằm ở những câu nói dài, ý tứ sâu, hay thái độ và ngôn ngữ cơ thể. Nhưng thực tế, rất nhiều ấn tượng lại được tạo ra bởi những từ vô cùng nhỏ, thậm chí xuất hiện vô thức. Một từ tưởng như chẳng liên quan gì đến năng lực hay bản lĩnh, nhưng lại có thể khiến người khác hình thành đánh giá về bạn chỉ trong vài giây đầu tiên. Càng dùng nhiều, bạn càng tự đặt mình vào thế yếu mà không hề hay biết.
Từ đó là "chắc".
Nó không thiếu lịch sự, không mang nghĩa tiêu cực, thậm chí nghe còn khiêm tốn và mềm mại. Nhưng khi được sử dụng trong các tình huống cần sự rõ ràng, "chắc" lại khiến người nói mất điểm nặng nề.
Hãy thử đọc những câu quen thuộc này:
"Chắc mai em gửi."
"Chắc là xong kịp."
"Chắc tầm chiều em đến nơi."
"Chắc làm được đó anh."
Bạn có thể thấy gì? Một sự lưỡng lự nhẹ. Một cảm giác mơ hồ. Một người đang nói nhưng không thực sự đứng về phía lời nói của chính mình.
Vì sao một từ nhỏ lại tạo ra ấn tượng lớn như vậy?
Trong tâm lý giao tiếp, con người đánh giá nhau chủ yếu qua tín hiệu về sự chắc chắn. Những người có khả năng cam kết, nói rõ ràng, thể hiện sự tự chủ thường được xem là đáng tin hơn. Ngược lại, từ ngữ mơ hồ khiến người nghe có cảm giác đối phương đang tránh trách nhiệm hoặc thiếu tự tin.
"Chắc" là một từ mang tính né tránh. Nó cho người nói một đường lui, nhưng đồng thời cũng cho thấy sự thiếu chủ động. Trong môi trường công việc, "chắc" bị xem là một tín hiệu đỏ: không rõ ràng, không dứt khoát, không đáng giao việc quan trọng.
Hãy tưởng tượng hai nhân viên báo cáo với cấp trên:
Người A: "Chiều nay tôi gửi bản hoàn chỉnh cho anh."
Người B: "Chắc chiều nay em gửi được."
Không cần phân tích nhiều, ai cũng thấy rõ người A tạo thiện cảm hơn hẳn, dù câu nói chỉ khác nhau một từ.
"Chắc" và sự mất mát vô hình trong giao tiếp
Điều đáng nói là phần lớn người dùng "chắc" không hề có ý xấu hay né tránh thật sự. Đó đơn giản là thói quen nói năng mập mờ để giữ sự an toàn. Nhiều người sợ rằng nói quá chắc chắn rồi lỡ không làm được thì mất mặt, nên họ dùng "chắc" như một chiếc áo giáp tâm lý.
Nhưng cái "áo giáp" ấy lại gây hại hơn lợi.
1. Người khác sẽ nghĩ bạn không kiểm soát được công việc Khi bạn nói "chắc là xong", họ hiểu rằng bạn không biết mình làm tới đâu hoặc không dám xác nhận.
2. Bạn vô tình gieo cảm giác thiếu tin cậy Không ai muốn giao việc quan trọng cho một người không cam kết rõ ràng.
3. Bạn trông thiếu tự tin—even khi bạn thực sự có khả năng Từ "chắc" khiến cả câu nói yếu đi, và người nghe vô thức đánh giá bạn thiếu quyết đoán.
4. Bạn tự bóp nhỏ tiếng nói của mình Trong tranh luận hay trình bày ý tưởng, "chắc" làm giảm sức nặng của lập luận. Nó giống như bạn tự trừ uy tín của chính mình trước khi người khác kịp đánh giá.
Vì sao người Việt hay dùng "chắc"?
Một phần đến từ văn hóa giao tiếp: người Việt thích nói giảm nói tránh, giữ hòa khí, tránh va chạm. "Chắc" nghe nhẹ hơn nhiều so với "tôi sẽ", "tôi làm", "tôi cam kết". Nó tạo cảm giác mềm mại, dễ nghe.
Nhưng trong bối cảnh công việc hiện đại – nơi sự minh bạch và cam kết là giá trị cốt lõi – thói quen này trở thành một điểm trừ vô thức.
Vậy nên thay "chắc" bằng gì?
Bạn không cần nói cứng nhắc hay rập khuôn. Sự dứt khoát luôn có nhiều phiên bản mềm mại mà vẫn rõ ràng:
"Tôi sẽ kiểm tra và phản hồi trước 3 giờ."
"Tôi gửi ngay khi hoàn thành."
"Tôi báo lại anh/chị trong chiều nay."
"Tôi làm được."
"Nếu có vấn đề, tôi sẽ thông báo ngay."
Những câu này không hề mang tính áp đặt, nhưng thể hiện sự tôn trọng với người nghe và với chính lời nói của bạn.
Ngôn từ nhỏ, giá trị lớn
Trong thời đại mọi thứ đều nhanh, ngắn, vội, cách bạn dùng những từ đơn giản lại trở thành thước đo rất rõ về độ tin cậy và năng lực. "Chắc" không phải một từ xấu, nhưng nó là một từ dễ làm bạn bị đánh giá thấp nếu lạm dụng.
Bạn không cần phải mạnh mẽ quá mức, cũng không cần biến mình thành người nói câu nào chắc câu đó. Chỉ cần ý thức hơn về những từ bạn dùng, dám chịu trách nhiệm trước những gì mình nói, và dám rõ ràng khi cần rõ ràng.
Bạn sẽ thấy mình được tôn trọng hơn - chỉ từ việc thay đổi một từ rất nhỏ.
B.B