Chiến dịch truyền thông "Dấu Ấn Nghệ Nhân" do nhóm sinh viên thực hiện, đã khai thác sức mạnh của truyền thông số để tái hiện hình ảnh các làng nghề, tôn vinh nghệ nhân và giới thiệu sản phẩm thủ công truyền thống. Bằng việc tận dụng các nền tảng trực tuyến như Facebook, TikTok và sử dụng đa dạng phương thức truyền tải từ hình ảnh, video đến bài viết kể chuyện và phỏng vấn nghệ nhân, chiến dịch không chỉ thu hút sự quan tâm của giới trẻ mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của nghề truyền thống. Bài nghiên cứu này tập trung đánh giá cách sinh viên đã ứng dụng truyền thông số để lan tỏa giá trị làng nghề Ứng Hòa, đồng thời đề xuất mô hình truyền thông hiệu quả nhằm kết nối di sản với thế hệ trẻ.
Cơ sở lý thuyết và tổng quan tài liệu
Truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống. Theo Kotler (2022), truyền thông số không chỉ giúp thay đổi nhận thức của giới trẻ mà còn khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động bảo tồn. Các nền tảng như YouTube, Facebook và TikTok có thể tiếp cận rộng rãi công chúng, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa. Lee và Wang (2021) cũng nhận định rằng việc kết hợp kể chuyện với hình ảnh và âm thanh sinh động giúp tăng sự tương tác và tiếp thu nội dung văn hóa truyền thống.
Làng nghề truyền thống không chỉ sản xuất hàng thủ công mà còn lưu giữ di sản văn hóa phi vật thể. Bên cạnh việc bảo tồn kỹ thuật thủ công, làng nghề còn phản ánh lịch sử, phong tục và đời sống địa phương (theo Trần, 2020). Tuy nhiên, nhu cầu về sản phẩm thủ công suy giảm và lối sống thay đổi khiến nhiều làng nghề gặp khó khăn. Truyền thông số có thể giúp kết nối giá trị truyền thống với nhu cầu hiện đại thông qua cách giới thiệu sáng tạo, dễ tiếp cận hơn với công chúng.
Theo Smith và Brown (2021), việc sử dụng video tài liệu, bài viết kể chuyện và phỏng vấn nghệ nhân trên mạng xã hội có thể nâng cao nhận thức về giá trị làng nghề. Nội dung truyền thông cần chân thực, hấp dẫn và mang tính tương tác để thu hút khán giả. Như vậy, truyền thông
không chỉ đơn thuần quảng bá sản phẩm mà còn góp phần xây dựng cộng đồng và duy trì sự kết nối giữa các thế hệ.
Phương pháp nghiên cứu
a. Phương pháp định lượng
- Khảo sát trực tuyến được thực hiện với hơn 200 sinh viên - những người thường xuyên sử dụng Facebook.
- Bộ câu hỏi khảo sát tập trung vào mức độ hấp dẫn của nội dung trên các nền tảng số, tính hữu ích, giá trị thông tin và mức độ tác động đến nhận thức về giá trị văn hóa của làng nghề truyền thống.
b. Phương pháp định tính
- Tiến hành phỏng vấn sâu với các nghệ nhân đến từ các làng nghề Đào Xá, Vũ Ngoại và Trạch Xá để thu thập góc nhìn của họ về sự chuyển biến trong nhận thức của công chúng sau chiến dịch truyền thông.
- Bộ câu hỏi phỏng vấn tập trung vào cảm nhận của nghệ nhân đối với cách truyền thông số tái hiện hình ảnh làng nghề, mức độ lan tỏa của nội dung và những tác động thực tế mà chiến dịch mang lại.
Kết quả khảo sát
a. Phương pháp định lượng
Theo số liệu thống kê từ cuộc khảo sát trên 204 mẫu gồm các đối tượng có giới tính và độ tuổi khác nhau, đang học tập và làm việc trên cả nước, một số kết quả thu được như sau:
Hình 1: Biểu đồ thể hiện nền tảng tiếp cận của khách hàng
Hình 2: Biểu đồ đánh giá về nội dung truyền thông của "Dấu ấn nghệ nhân"
Kết quả khảo sát cho thấy 87% người tham gia đã tiếp cận nội dung truyền thông về làng nghề qua Facebook, trong đó 63% nhận định rằng nội dung hấp dẫn và truyền tải rõ ràng câu chuyện của các nghệ nhân.
Hình 3: Biểu đồ thể hiện mức độ nhận thức về giá trị các làng nghề truyền thống
Hình 4: Biểu đồ thể hiện những điều khách hàng muốn tìm hiểu thêm
Khoảng 61% cho biết nhận thức của họ về giá trị làng nghề được nâng cao sau khi theo dõi các nội dung này, trong khi 69% bày tỏ mong muốn tìm hiểu sâu hơn về quy trình sản xuất các sản phẩm thủ công. Những số liệu này cho thấy rằng, nếu được xây dựng một cách hợp lý và thu hút, truyền thông số có thể trở thành công cụ hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức của công chúng về di sản văn hóa.
b. Phương pháp định tính
Các cuộc phỏng vấn với nghệ nhân cho thấy sự đánh giá tích cực đối với chiến dịch, đặc biệt là cách kết hợp giữa video tài liệu và bài viết kể chuyện. Nghệ nhân làng rèn Vũ Ngoại chia sẻ rằng đây là lần đầu tiên ông chứng kiến nhiều người trẻ quan tâm đến nghề rèn sau khi xem video trên Facebook. Không chỉ gia tăng tương tác, chiến dịch còn khơi gợi sự tò mò về kỹ thuật rèn thủ công, góp phần bảo tồn giá trị làng nghề.
Tương tự, nghệ nhân làng đàn Đào Xá, ông Đào Anh Tuấn, nhấn mạnh rằng chiến dịch đã giúp khách hàng hiểu rõ hơn về giá trị thủ công của đàn truyền thống - điều trước đây ít được chú ý. Những câu chuyện được truyền tải không chỉ mang tính tư liệu mà còn tôn vinh tâm huyết của nghệ nhân trong từng sản phẩm.
Tuy nhiên, một số nghệ nhân cho rằng truyền thông số vẫn chưa thể thay thế trải nghiệm thực tế. Họ đề xuất kết hợp các hoạt động như giao lưu, workshop hay tour tham quan làng nghề để công chúng có cơ hội tiếp cận trực tiếp với quá trình sản xuất. Điều này không chỉ tăng sự kết nối cảm xúc mà còn góp phần bảo tồn làng nghề theo cách bền vững hơn.
Kết luận và đề xuất
Chiến dịch "Dấu ấn nghệ nhân Ứng Hòa" đã chứng minh rằng truyền thông số có thể trở thành công cụ mạnh mẽ trong việc bảo tồn và lan tỏa giá trị làng nghề truyền thống. Bằng cách kết hợp video tài liệu, bài viết kể chuyện và phỏng vấn nghệ nhân, chiến dịch đã giúp truyền tải thông điệp một cách hiệu quả, tạo sự kết nối cảm xúc với khán giả. Sự phối hợp giữa các nền tảng số đa kênh (Facebook, TikTok) và chiến thuật lan tỏa từ cộng đồng đã góp phần nâng cao nhận thức về làng nghề.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là duy trì sự quan tâm lâu dài, cũng như đảm bảo chiến dịch không chỉ dừng lại ở mức độ truyền thông mà còn tạo ra tác động thực tế đối với nghệ nhân và làng nghề. Để bảo tồn và phát triển di sản làng nghề Ứng Hòa trong kỷ nguyên số, cần xây dựng nền tảng nội dung số dài hạn, đồng thời kết hợp công nghệ AR/VR để mang đến trải nghiệm tham quan ảo và video tư liệu hấp dẫn. Việc tổ chức các sự kiện tham quan làng nghề, workshop thủ công hoặc chương trình đào tạo nghề cho giới trẻ có thể giúp tạo sự kết nối mạnh mẽ hơn. Ngoài ra, cần thúc đẩy sự hợp tác giữa các cơ quan văn hóa, doanh nghiệp và tổ chức giáo dục nhằm phát triển các mô hình truyền thông bền vững, giúp làng nghề không chỉ tồn tại mà còn phát triển trong bối cảnh hiện đại.
Tài liệu tham khảo
● https://hanoimoi.vn/huyen-ung-hoa-chua-giau-duoc-tu-lang-nghe-284586.html
● Kotler, P. (2022). Digital Marketing and Cultural Heritage Promotion. Wiley.
● Lee, J., & Wang, T. (2021). Digital Storytelling and Audience Engagement in Cultural Preservation. Journal of Heritage Studies, 27(3), 112-129.
● Smith, R., & Brown, L. (2021). Social Media and the Future of Traditional Craft Industries. Cultural Economy Journal, 15(2), 89-105.
● Trần, M. (2020). Làng nghề truyền thống Việt Nam: Di sản và phát triển. Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin
Nguyễn Quỳnh Trang và nhóm đồ án