Viễn cảnh con người sinh sống trên Mặt Trăng tưởng như chỉ tồn tại trong truyện khoa học viễn tưởng, nhưng mỗi phát hiện mới của NASA đang đưa ý tưởng ấy đến gần hơn hiện thực. Trong đó, sự xuất hiện của nước trên bề mặt Mặt Trăng luôn được coi là chìa khóa quan trọng nhất.
Việc NASA gần đây xác nhận rằng nước không chỉ tồn tại ở các hố tối vùng cực, mà còn phân bố rải rác trên khắp bề mặt, đang mở ra những thảo luận thú vị về tương lai của các khu định cư ngoài Trái Đất. Và từ đó, một câu hỏi nghe có vẻ kỳ quặc nhưng hoàn toàn hợp lý xuất hiện: nếu sống trên Mặt Trăng, chúng ta sẽ phải uống nước từ chính nơi đó.
Vậy nước Mặt Trăng sẽ có vị gì, an toàn ra sao và có ảnh hưởng thế nào đến cơ thể con người?
Dữ liệu mới cho thấy Mặt Trăng có lượng nước ít hơn Trái Đất rất nhiều. Một mét khối đất trên bề mặt chỉ chứa từ 0,1 đến 0,4 lít nước, tương đương một chai nước 330 ml mà chúng ta thường mang theo mỗi ngày.
Điều này thậm chí còn ít hơn cả sa mạc Sahara, nơi có lượng nước tự nhiên nhiều hơn gấp trăm lần. Tuy nhiên, điểm thuận lợi là nước này lại không nằm quá sâu, đồng nghĩa việc khai thác sẽ dễ dàng hơn so với việc tìm kiếm các mạch nước ngầm khổng lồ hay khoan sâu hàng trăm mét.
Dù vậy, sự thuận tiện đó không kéo theo chi phí thấp. Ước tính cho thấy việc khai thác và xử lý nước Mặt Trăng có thể tiêu tốn khoảng 0,5 triệu USD cho mỗi tấn nước. Khi quy đổi, một lần tắm bằng nước Mặt Trăng có thể “ngốn” khoảng 39.000 USD, trong khi lượng nước uống đủ cho một người trưởng thành trong một ngày sẽ tiêu tốn gần 2.000 USD.
Những con số ấy nghe qua tưởng như bất khả thi, nhưng thực tế vẫn rẻ hơn việc đưa nước từ Trái Đất lên, vốn có chi phí cao gấp 20 lần. Điều này cho thấy rằng nếu một ngày nào đó con người sinh sống trên Mặt Trăng, việc sử dụng nước tại chỗ gần như là lựa chọn duy nhất.
Vậy khi nâng cốc nước Mặt Trăng, ta sẽ cảm nhận điều gì? Theo các phân tích từ nguồn dữ liệu hiện có, nước Mặt Trăng có thể mang hương vị khá “khó uống”, gần giống nước nhiễm khoáng nặng hoặc nước mặn nhẹ trên Trái Đất.
Lý do đến từ hàm lượng các kim loại lẫn trong đất đá Mặt Trăng, vốn bị giữ lại trong quá trình đông lạnh, bay hơi và tái kết tinh qua hàng tỷ năm. Những nguyên tố này gồm thủy ngân, magiê và natri, mỗi loại đều mang đến một nguy cơ riêng nếu con người sử dụng với tần suất hằng ngày.
Thủy ngân là mối lo đầu tiên. Mặc dù lượng nhỏ thủy ngân xuất hiện trong một số nguồn thực phẩm tự nhiên trên Trái Đất không gây nhiều ảnh hưởng, việc tiếp xúc lâu dài với hàm lượng cao lại có thể mang đến hậu quả nghiêm trọng. Ngộ độc thủy ngân được ghi nhận gây tổn thương hệ thần kinh, làm suy giảm nhận thức và phát triển các triệu chứng tương tự Alzheimer hay sa sút trí tuệ.
Nếu nước Mặt Trăng chứa lượng thủy ngân vượt tiêu chuẩn an toàn, việc uống loại nước này mà không qua xử lý có thể dẫn đến rủi ro lớn cho cư dân Mặt Trăng tương lai.
Magiê cũng là một thành phần đáng lưu ý. Trên Trái Đất, magiê đóng vai trò quan trọng trong cơ thể, nhưng khi xuất hiện với nồng độ cao, nó trở thành thành phần chính của thuốc nhuận tràng. Nếu cơ thể tiếp nhận quá nhiều magiê từ nước uống, thận sẽ phải hoạt động vất vả để đào thải phần dư thừa.
Tuy nhiên, trong trường hợp cơ thể bị “quá tải”, người uống có thể gặp các triệu chứng như tiêu chảy kéo dài, nôn mửa, thậm chí ngưng tim nếu nồng độ quá cao. Điều này khiến việc xử lý nước Mặt Trăng trở thành yếu tố sống còn nếu muốn sử dụng nó cho sinh hoạt dài hạn.
Natri, một nguyên tố quen thuộc trong muối ăn, cũng có thể xuất hiện ở mức cao trong nước Mặt Trăng. Nếu chỉ uống một vài lần, có thể cơ thể không gặp vấn đề gì nghiêm trọng. Nhưng nếu đây là nguồn nước uống duy nhất hằng ngày, hàm lượng natri lớn có thể dẫn đến tăng huyết áp, gây căng thẳng cho hệ tim mạch và tạo ra chuỗi phản ứng nguy hiểm về sức khỏe.
Tất nhiên, câu chuyện không dừng lại ở những nguy cơ ấy. Bởi lẽ, nếu nhân loại đủ công nghệ để đưa người lên Mặt Trăng, xây dựng khu định cư và khai thác tài nguyên, thì việc phát triển hệ thống lọc nước tiên tiến cũng nằm trong tầm tay.
Điều quan trọng là lượng nước này đã tồn tại ở đó, mở ra một cơ sở thực tế cho những trạm nghiên cứu vĩnh viễn hoặc thậm chí cộng đồng sinh sống lâu dài trong tương lai. Việc có sẵn một nguồn cung nước, dù phải xử lý phức tạp, vẫn tốt hơn kịch bản phải phụ thuộc hoàn toàn vào việc vận chuyển từ Trái Đất vốn đầy rủi ro và tốn kém.
Câu hỏi về hương vị hay sự an toàn của một cốc nước Mặt Trăng chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh lớn hơn. Mỗi phát hiện mới về nước trên Mặt Trăng không chỉ giúp giới khoa học hiểu thêm về lịch sử và quá trình hình thành vệ tinh tự nhiên của Trái Đất, mà còn giúp nhân loại hình dung rõ hơn con đường mở rộng sự sống ra ngoài hành tinh quê hương.
Trong bối cảnh các cơ quan không gian đang đẩy mạnh kế hoạch đưa con người trở lại Mặt Trăng, thậm chí ở lại lâu dài, việc nghiên cứu và chuẩn bị cho nguồn nước là bước đi cơ bản nhưng quyết định.
Tương lai của một cốc nước Mặt Trăng, dù có mùi vị khó chịu hay nguy cơ kim loại nặng, vẫn là biểu tượng cho tham vọng lớn hơn nhiều: tham vọng mở rộng nơi loài người có thể sinh sống. Và nếu điều đó thành hiện thực, câu hỏi “liệu nước Mặt Trăng có uống được hay không” có thể chỉ còn là bước khởi đầu cho hàng loạt thách thức mới mà nhân loại sẽ phải giải đáp.
Đức Khương