Những năm gần đây, công tác xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ trong các nhà trường quân đội đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Đội ngũ cán bộ cơ bản có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn ngày càng được nâng cao; nhiều cán bộ đã chủ động tiếp cận, ứng dụng công nghệ thông tin, tham gia nghiên cứu khoa học và đổi mới phương pháp quản lý, giảng dạy. Các nhà trường từng bước triển khai mô hình quản trị số, ứng dụng phần mềm quản lý đào tạo, ngân hàng câu hỏi, thư viện điện tử, học liệu số và nền tảng học tập trực tuyến, tạo tiền đề cho chuyển đổi số trong giáo dục quân sự. Tuy nhiên, so với yêu cầu đột phá về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, vẫn còn những hạn chế. Một bộ phận cán bộ còn thiếu tư duy công nghệ, kỹ năng số chưa đồng đều; năng lực nghiên cứu, sáng tạo và khả năng ngoại ngữ còn hạn chế. Hạ tầng công nghệ và môi trường học thuật ở một số đơn vị còn bất cập. Những vấn đề đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải triển khai đồng bộ các giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ nhà trường quân đội có phẩm chất, năng lực và tư duy hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo trong kỷ nguyên chuyển đổi số.
Để xây dựng đội ngũ cán bộ nhà trường quân đội đáp ứng yêu cầu đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
Một là, phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp trong xây dựng đội ngũ cán bộ
Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong hệ thống nhà trường quân đội là chủ thể trực tiếp lãnh đạo, định hướng và tổ chức thực hiện công tác cán bộ. Do đó, để xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW, trước hết cần phát huy mạnh mẽ vai trò lãnh đạo toàn diện của cấp ủy, chỉ huy các cấp. Mọi chủ trương, kế hoạch, chương trình hành động của nhà trường phải được cụ thể hóa từ nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy, trong đó xác định rõ mục tiêu, nội dung, lộ trình, nguồn lực và cơ chế tổ chức thực hiện công tác xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ. Nghị quyết xác định rõ: “các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên cần nhận thức đầy đủ tầm quan trọng và quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về chuyển đổi số, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo” [1, tr.4].
Cấp ủy, chỉ huy phải thường xuyên nắm vững tình hình, dự báo đúng yêu cầu nhiệm vụ, kịp thời bổ sung, điều chỉnh quy hoạch cán bộ phù hợp với định hướng phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số của đơn vị. Quá trình lãnh đạo, chỉ đạo cần kết hợp chặt chẽ giữa tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng với bồi dưỡng năng lực chuyên môn, quản lý và công nghệ cho đội ngũ cán bộ. Bên cạnh đó, phải phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu, xây dựng môi trường sư phạm đoàn kết, kỷ luật, sáng tạo, tạo động lực để cán bộ phấn đấu, cống hiến.
Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần coi kết quả phát triển đội ngũ cán bộ là một tiêu chí quan trọng trong đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tổ chức đảng và người chỉ huy. Lãnh đạo phải bảo đảm chặt chẽ, thống nhất nhưng tránh hành chính hóa; chỉ đạo cần có định hướng rõ ràng, đồng thời khuyến khích tư duy độc lập và sáng tạo của cán bộ. Đây là yếu tố bảo đảm để công tác cán bộ thực sự trở thành khâu đột phá trong phát triển giáo dục, đào tạo quân đội thời kỳ mới.
Hai là, hoàn thiện cơ chế, chính sách và tạo động lực cho cán bộ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ
Cơ chế, chính sách là công cụ trực tiếp thúc đẩy và điều tiết hoạt động xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ trong các nhà trường quân đội. Trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, yêu cầu đặt ra là phải hình thành hệ thống chính sách đặc thù, tạo môi trường thuận lợi để cán bộ có điều kiện phát huy năng lực, trí tuệ và khả năng sáng tạo trong nghiên cứu, giảng dạy, quản lý và huấn luyện. Cần rà soát, bổ sung các quy định về quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, luân chuyển và đãi ngộ cán bộ cho phù hợp với đặc điểm của từng loại hình nhà trường và yêu cầu chuyển đổi số. Đặc biệt, phải có cơ chế khuyến khích, bảo vệ và tôn vinh cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.
Cùng với đó, cần xây dựng quỹ phát triển khoa học, công nghệ, quỹ sáng kiến trong từng nhà trường, tạo nguồn lực tài chính ổn định để hỗ trợ cán bộ triển khai đề tài, sáng kiến kỹ thuật, sản phẩm số hóa và ứng dụng công nghệ mới trong giảng dạy, quản lý. Khi cơ chế, chính sách được hoàn thiện đồng bộ, đội ngũ cán bộ sẽ có động lực mạnh mẽ để học tập, sáng tạo, cống hiến, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển khoa học, công nghệ.
Ba là, đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ cán bộ theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và thích ứng với chuyển đổi số
Đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ là nội dung trung tâm trong xây dựng đội ngũ cán bộ các nhà trường quân đội hiện nay. Trước hết, cần chuyển mạnh tư duy quy hoạch cán bộ từ ngắn hạn, nhiệm kỳ sang dài hạn, chiến lược, bảo đảm tính kế thừa, liên thông giữa các thế hệ cán bộ, giữa các lĩnh vực và cấp quản lý. Quy hoạch phải được xây dựng trên cơ sở đánh giá đúng phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn, khả năng sáng tạo và năng lực ứng dụng công nghệ của từng cán bộ, tránh hình thức, khép kín hay dựa vào thâm niên. Mỗi cán bộ cần có lộ trình phát triển rõ ràng, gắn với nhu cầu vị trí việc làm và định hướng phát triển của nhà trường trong tiến trình chuyển đổi số.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải đổi mới cả về nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức. Nội dung cần cập nhật các lĩnh vực khoa học, công nghệ mới, đặc biệt là công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, mô phỏng huấn luyện và học tập số. Chương trình đào tạo phải gắn với thực tiễn giáo dục quân sự, kết hợp giữa tri thức chuyên ngành và kỹ năng số, giữa lý luận và thực hành. Phương pháp đào tạo cần chuyển từ truyền thụ sang phát triển năng lực, phát huy tính chủ động, sáng tạo và khả năng nghiên cứu độc lập của cán bộ. Hình thức bồi dưỡng nên đa dạng, kết hợp giữa đào tạo trong nước, hợp tác quốc tế, giữa học tập trực tuyến và trực tiếp, giữa bồi dưỡng chính quy và thực tế ở đơn vị.
Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá cán bộ phù hợp với yêu cầu của thời kỳ mới; coi năng lực số, năng lực đổi mới sáng tạo, khả năng tự học, tự bồi dưỡng là chỉ số quan trọng trong đánh giá kết quả phát triển cá nhân. Khi công tác quy hoạch, đào tạo và bồi dưỡng được đổi mới toàn diện, đội ngũ cán bộ nhà trường quân đội sẽ có đủ phẩm chất, năng lực và tư duy hiện đại để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo trong kỷ nguyên số.
Bốn là, tăng cường kiểm tra, giám sát và phát huy vai trò tự học, tự bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học của cán bộ
Công tác kiểm tra, giám sát và tự bồi dưỡng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ các nhà trường quân đội theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW. Kiểm tra, giám sát giúp bảo đảm cho các chủ trương, chính sách, kế hoạch về phát triển cán bộ được thực hiện nghiêm túc, đúng định hướng và đạt hiệu quả thực chất. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần xây dựng cơ chế kiểm tra định kỳ, chuyên sâu về năng lực công nghệ, hiệu quả đổi mới sáng tạo và tinh thần học tập của đội ngũ cán bộ. Việc đánh giá không nên chỉ dừng ở hồ sơ hành chính mà phải căn cứ vào kết quả cụ thể trong công tác lãnh đạo, quản lý, giảng dạy, nghiên cứu và khả năng ứng dụng công nghệ vào thực tiễn. Kết quả kiểm tra phải được sử dụng làm căn cứ cho quy hoạch, bổ nhiệm, khen thưởng và đào tạo cán bộ.
Song song với đó, cần xây dựng cơ chế khuyến khích cán bộ chủ động học tập, nghiên cứu, cập nhật tri thức mới, tự bồi dưỡng năng lực khoa học, công nghệ và kỹ năng số. Mỗi cán bộ phải có kế hoạch tự học rõ ràng, xác định lộ trình nâng cao trình độ, hình thành thói quen học tập suốt đời, xem tự bồi dưỡng là trách nhiệm nghề nghiệp và nhu cầu tự thân. Nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi về thời gian, học liệu, cơ sở vật chất, đồng thời khuyến khích hình thành các nhóm học thuật, diễn đàn khoa học, câu lạc bộ nghiên cứu để lan tỏa văn hóa học tập, sáng tạo trong toàn đơn vị. Khi công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm túc, gắn với khuyến khích tự học, tự bồi dưỡng, đội ngũ cán bộ nhà trường quân đội sẽ không ngừng hoàn thiện về phẩm chất, năng lực và phong cách, đủ sức đảm đương nhiệm vụ phát triển giáo dục, đào tạo trong thời kỳ khoa học, công nghệ và chuyển đổi số.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2024), Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Hà Nội
2. Nguyễn Phú Trọng (2024), Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
3. Vũ Hưng (2025), Nghị quyết 57: Nền tảng để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam, số 2/2025, tr.3-6
Đỗ Phạm Hùng - Học viện Quốc phòng