Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa hiện nay

Những năm qua, trước yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, vai trò của thanh niên Quân đội đã được phát huy có hiệu quả trong thực hiện các nhiệm vụ như huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, vận động quần chúng, xây dựng chính quyền cơ sở, nghiên cứu khoa học, đối ngoại quốc phòng… Đặc biệt, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Ban Thanh niên Quân đội, trực tiếp là của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp, hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội đã phát triển ngày càng mạnh mẽ, đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả thiết thực; trực tiếp góp phần vào quá trình thực hiện quan điểm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Chất lượng nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội không ngừng được nâng lên. Quán triệt Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Phát triển khoa học và công nghệ”; Nghị quyết số 791-NQ/QUTW ngày 30/12/2012 của QUTW về “Lãnh đạo công tác khoa học, công nghệ và môi trường trong Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; Thông tư số 164/2018/TT-BQP ngày 01/12/2018 của Bộ Quốc phòng ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” trong Quân đội;... hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội đã được triển khai đồng bộ, sâu rộng, đạt nhiều hiệu quả thiết thực.

Nổi bật là kết quả tham gia Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” trong Quân đội, “5 năm qua, số lượng, chất lượng công trình, lĩnh vực nghiên cứu và đơn vị tham dự giải thưởng tăng cao; hằng năm 100% tổ chức đoàn cấp cơ sở có sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được áp dụng, trên 70% công trình, sáng kiến (bình quân 350 công trình của trên 550 tác giả, nhóm tác giả) tham dự thi cấp toàn quân, toàn quốc, một số công trình được cấp bằng độc quyền sáng chế, chứng nhận sở hữu trí tuệ quốc gia và quốc tế,đóng góp hàng trăm tỷ đồng mỗi năm” [1]. Kết quả nghiên cứu khoa học được nâng lên đã là nguồn động lực lớn, tạo cơ sở quan trọng để thanh niên Quân đội phát huy tài năng, trí tuệ, xung kích, sáng tạo “tiến quân” vào khoa học và công nghệ. Qua đó, góp phần vào quá trình quản lý, khai thác có hiệu quả các trang bị khí tài hiện đại; ứng dụng nhiều đề tài, sáng kiến khoa học vào nâng cao chất lượng huấn luyện và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Tuy nhiên, hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội vẫn có những hạn chế nhất định, như: Số ít cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chủ trì chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên; một bộ phận thanh niên Quân đội chưa nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học; một số cán bộ, đoàn viên thanh niên trong Quân đội chưa có kỹ năng, kinh nghiệm và chưa tích cực, tự giác trong nghiên cứu khoa học; chất lượng nghiên cứu, khả năng ứng dụng, vận dụng vào thực tiễn của nhiều đề tài, công trình khoa học do thanh niên Quân đội nghiên cứu còn hạn chế;… “Chất lượng một số công trình tham gia Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của cơ quan, đơn vị” [2]

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ mục tiêu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đó là: “Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa, nền văn hóa và lợi ích quốc gia - dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, an ninh con người; xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh để phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa” [3]. Đồng thời, Đảng ta cũng nhấn mạnh yêu cầu bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa: “Có kế sách ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa. Nỗ lực phấn đấu để ngăn ngừa xung đột, chiến tranh và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế” [4]. Bên cạnh đó, sự phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và thực tiễn sử dụng vũ khí thông minh, vũ khí công nghệ cao trong các hoạt động quân sự trên thế giới, nhất là trong cuộc xung đột Nga - Ukraine đang đặt ra những yêu cầu mới về việc phát huy vai trò khoa học công nghệ và hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Xuất phát từ những vấn đề trên, để nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa hiện nay, theo chúng tôi cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, phát huy vai trò, trách nhiệm cho cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chủ trì các cấp về vai trò hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội. Đây là giải pháp có ý nghĩa quan trọng. Cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chủ trì các cấp cần tăng cường quán triệt, thực hiện các nghị quyết lãnh đạo của Đảng, Quân ủy Trung ương đối với công tác nghiên cứu khoa học, khoa học quân sự; trọng tâm là Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Phát triển khoa học và công nghệ”; Nghị quyết số 1652-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 về lãnh đạo công tác khoa học quân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo;… Trên cơ sở chức năng, chức trách, nhiệm vụ được giao, cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chủ trì các cấp trong toàn quân cần tăng cường trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội; duy trì công tác kiểm tra, đánh giá, bám sát tiến độ nghiên cứu khoa học, tình hình thực tiễn của cơ quan, đơn vị để có sự chỉ đạo kịp thời đối với hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên.

Hai là, nâng cao nhận thức, xây dựng động cơ, mục đích và hình thành thái độ nghiên cứu khoa học đúng đắn cho thanh niên Quân đội. Đây là giải pháp giữ vai trò quan trọng hàng đầu, trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội. Thực tế cho thấy, chỉ khi thanh niên Quân đội có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học thì họ mới có thái độ đúng đắn trong nghiên cứu khoa học và tích cực học hỏi, tiếp thu, rèn luyện các kỹ năng nghiên cứu khoa học. Để thực hiện tốt giải pháp này yêu cầu đầu tiên đặt ra cần phải có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chỉ huy, cán bộ chủ trì các cấp trong công tác giáo dục, nâng cao nhận thức cho thanh niên Quân đội về vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học. Hoạt động giáo dục phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, lâu dài, bám sát đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị cụ thể.

Cùng với đó, cần chú trọng xây dựng động cơ, mục đích và hình thành thái độ nghiên cứu khoa học đúng đắn cho thanh niên Quân đội. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần giáo dục, động viên để thanh niên Quân đội có động cơ, mục đích nghiên cứu khoa học trong sáng, vì tập thể; hướng hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội vào nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm của cơ quan, đơn vị. Từ đó, giúp thanh niên Quân đội có thái độ tích cực, chủ động sắp xếp thời gian, say mê nghiên cứu, tìm tòi những cái mới, đáp ứng tốt những đòi hỏi do thực tiễn quá trình huấn luyện, thực hiện nhiệm vụ đặt ra.

 Ba là, tăng cường tổ chức các hình thức bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng nghiên cứu khoa học cho thanh niên Quân đội. Kỹ năng nghiên cứu khoa học là yếu tố có vai trò quan trọng, chi phối đến chất lượng nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội. Do đó, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần thường xuyên tổ chức các hình thức bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng nghiên cứu khoa học cho thanh niên Quân đội. Chú trọng bồi dưỡng, rèn luyện cho thanh niên Quân đội các kỹ năng cơ bản trong nghiên cứu khoa học, như: Kỹ năng phát hiện vấn đề; kỹ năng tìm, khai thác tài liệu; kỹ năng điều tra, khảo sát thực tế; kỹ năng thực nghiệm trong nghiên cứu; kỹ năng ứng dụng, kiểm chứng kết quả nghiên cứu;... Qua đó, giúp nâng cao tính thực tiễn, tính ứng dụng cho các đề tài, công trình nghiên cứu khoa học của thanh niên Quân đội.

Bốn là, thường xuyên khơi dậy, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của thanh niên Quân đội trong nghiên cứu khoa học. Để thực hiện giải pháp này, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần quan tâm động viên, định hướng hoạt động nghiên cứu khoa học của thanh niên. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất, thực hiện các chính sách khuyến khích thanh niên Quân đội tích cực nghiên cứu khoa học. Kết hợp động viên tinh thần, hỗ trợ kinh phí với biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân cán bộ, đoàn viên thanh niên có thành tích tiêu biểu trong nghiên cứu khoa học. Tiếp tục thực hiện chính sách thăng quân hàm trước niên hạn đối với chủ nhiệm các đề tài đạt giải Nhất, Nhì, Ba khi tham gia Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” trong Quân đội... Từ đó, giúp tạo động lực cho thanh niên Quân đội tham gia nghiên cứu khoa học, kích thích họ nêu cao trách nhiệm, chủ động khắc phục khó khăn, tích cực, say mê nghiên cứu, chinh phục các đỉnh cao tri thức. Đồng thời, tạo cơ sở để tuổi trẻ Quân đội tự tin, quyết tâm phát huy tốt tinh thần “7 dám”: “dám nghĩ; dám nói; dám làm; dám chịu trách nhiệm; dám đổi mới, sáng tạo; dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung” theo quan điểm của Đảng ta hiện nay./.

 TS. Tạ Quang Đạo

Trường Sĩ quan Chính trị, Bộ Quốc phòng

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Quốc phòng, Thông tư số 164/2018/TT-BQP ngày 01/12/2018 về ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” trong Quân đội.

2. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

3. Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 - 2027.

4. Quân ủy Trung ương, Nghị quyết số 1652-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 về lãnh đạo công tác khoa học quân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo.