Công tác bảo đảm an ninh công nhân các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang

Từ khóa: an ninh công nhân; khu công nghiệp; Việt Yên; Bắc Giang

1. Thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang (trước ngày 01/02/2024 là huyện Việt Yên) nằm ở phía Tây tỉnh Bắc Giang, là trung tâm, vùng công nghiệp, dịch vụ trọng điểm của tỉnh. Những năm qua, cùng với chủ trương thu hút đầu tư của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Bắc Giang, chính quyền thị xã Việt Yên đã triển khai nhiều chính sách ưu đãi nhằm thu hút các nhà đầu tư hoạt động trong các KCN. Tính đến tháng 3/2024, trên địa bàn thị xã Việt Yên có 04 KCN, với tổng diện tích 1.102 ha (chiếm 56% tổng diện tích các KCN trên toàn tỉnh Bắc Giang), thu hút trên 350 doanh nghiệp hoạt động, với tổng số vốn đầu tư trên 4.500 tỷ đồng; giải quyết việc làm cho 170.00 lao động, trong đó có trên 160.000 lao động là người Việt Nam [1], [2]…

KCN Vân Trung, Việt Yên, Bắc Giang

Thời gian qua, hoạt động của các KCN trên địa bàn thị xã Việt Yên đã có nhiều đóng góp quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, nhất là đóng góp vào ngân sách nhà nước, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động; tạo điều kiện để thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng hiện đại… Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình hoạt động của các KCN cũng đã nảy sinh một số vấn đề phức tạp về ANTT.

Từ năm 2018 đến tháng 3/2024, trên địa bàn các KCN đã xảy ra 07 vụ đình công, 01 vụ ngưng làm việc tập thể, với sự tham gia của trên 11.000 lượt công nhân; xảy ra 07 vụ cháy kho xưởng, khiến 01 người chết, thiệt hại về tài sản khoảng 289,6 tỷ đồng và 29 vụ chết người do tai nạn lao động, tai nạn giao thông. Tình hình vi phạm pháp luật của người nước ngoài tại các KCN trên địa bàn thị xã có xu hướng ngày càng tăng, từ năm 2018 đến tháng 3/2024, đã xử lý gần 120 trường hợp người nước ngoài là chuyên gia, người lao động tại các KCN trên địa bàn vi phạm các quy định về cư trú, đi lại [3], [4].

2. Tình hình phức tạp về ANTT nảy sinh trong hoạt động của các KCN trên địa bàn thị xã Việt Yên không chỉ tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn mà còn tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh công nhân tại các KCN. An ninh công nhân là sự an toàn, ổn định và phát triển vững mạnh của lực lượng công nhân theo đúng chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Dưới góc độ công tác công an, bảo đảm an ninh công nhân là hoạt động tổ chức, sử dụng các lực lượng, phương tiện, biện pháp của lực lượng Công an phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh ngăn chặn âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, tội phạm, vi phạm pháp luật xâm hại hoặc đe dọa xâm hại an ninh công nhân; phát hiện kịp thời, loại trừ các nguy cơ đe dọa am ninh công nhân nói riêng, gây mất ANTT nói chung.

Thời gian qua, với chức năng, nhiệm vụ được giao, Phòng An ninh kinh tế (PA04) đã chủ động phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ có liên quan và Công an thị xã Việt Yên chủ động triển khai nhiều biện pháp, công tác nhằm bảo đảm an ninh công nhân, bảo đảm ANTT tại các KCN, tập trung vào các vấn đề như:

- Tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương và các cơ quan, ban, ngành chức năng triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư tại các KCN trên địa bàn; bảo đảm ANTT, an ninh công nhân. Điển hình như: đề xuất, kiến nghị Công an tỉnh tham mưu với Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang ký Quyết định số 38/2022/QĐ-UBND ngày 05/10/2022 về ban hành quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước tại các KCN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang; ban hành Quy trình công tác công an tham gia phòng ngừa, giải quyết đình công, ngừng việc tập thể, tập trung đông người... [3], [4].

- Tổ chức công tác tuyên truyền, vận động quần chúng, nhất là vận động công nhân các KCN trong công tác bảo đảm ANTT, an ninh công nhân. Lực lượng Công an phối hợp với các lực lượng khác có liên quan, nhất là Ban quản lý các KCN tổ chức chức tuyên truyền, vận động quần chúng, tập trung việc phổ biến, quán triệt chính sách, pháp luật có liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp, người lao động; âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, tội phạm xâm phạm ANTT trên địa bàn các KCN; các nguy cơ đe dọa xâm hại an ninh công nhân trên địa bàn… Hình thức tuyên truyền, vận động tương đối đa dạng, như thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng; tổ chức tiếp xúc, vận động rộng rãi; tán phát tài liệu tuyên truyền; thông qua các buổi sinh hoạt cộng đồng [3], [4]…

- Triển khai đồng bộ các biện pháp, công tác nắm tình hình, kịp thời phát hiện các yếu tố là nguyên nhân, điều kiện xâm hại đến an ninh công nhân tại các KCN. Lực lượng Công an đã triển khai đồng bộ các công tác nghiệp vụ. Qua đó, đã thu thập được nhiều thông tin, tài liệu quan trọng, làm cơ sở để triển khai các biện pháp, công tác bảo đảm ANTT, an ninh công nhân trên địa bàn các KCN toàn tỉnh, trong đó có các KCN trên địa bàn thị xã Việt Yên.

- Thực hiện quản lý nhà nước về ANTT đối với các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao, lực lượng Công an tham gia phối hợp với các cơ quan chức năng trong thẩm định, xét duyệt nhập cảnh, xuất cảnh đối với người nước ngoài làm việc trong các KCN; thẩm định đánh giá yếu tố tác động đến ANTT đối với các dự án đăng ký hoạt động trong các KCN; kiểm tra, xử lý việc chấp hành các quy định về cư trú, hoạt động của người nước ngoài, quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng cháy và chữa cháy [3], [4].

- Đấu tranh xử lý các vụ việc phức tạp về ANTT, góp phần bảo đảm an ninh công nhân trên địa bàn. Trên cơ sở các thông tin, tài liệu thu được, lực lượng Công an đã xây dựng và triển khai thực hiện nhiều chương trình, kế hoạch đảm bảo ANTT, giải quyết các việc phức tạp, góp phần bảo đảm an ninh công nhân. Bên cạnh đó, lực lượng Công an còn tăng cường đấu tranh trấn áp các loại tội phạm hình sự, giải quyết tệ nạn xã hội trên địa bàn các KCN. Từ năm 2018 đến tháng 3/2024, đã tiếp nhận, giải quyết trên 400 vụ việc có dấu hiệu tội phạm xảy ra tại các KCN trên địa bàn thị xã Việt Yên, chủ yếu là trộm cắp tài sản và cố ý gây thương tích [3]…

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, công tác này cũng còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập, như: công tác tham mưu giải quyết vấn đề bảo đảm an ninh công nhân đã được quan tâm nhưng hiệu quả chưa đạt được như kỳ vọng; công tác tuyên truyền, vận động quần chúng, nhất là vận động chủ các doanh nghiệp trong việc đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân còn chưa được tiến hành thường xuyên; việc triển khai các biện pháp, công tác nắm tình hình trong một số thời điểm, vụ việc còn bị động; quản lý nhà nước về an ninh, trật tự đã được quan tâm tiến hành nhưng hiệu quả còn hạn chế…

Những hạn chế, bất cập nêu trên do nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, song chủ yếu là do nhận thức của một bộ phận cán bộ các cơ quan chức năng, trong đó có cán bộ Công an về an ninh công nhân và đảm bảo an ninh công nhân còn hạn chế [2]; năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ Công an còn chưa đồng đều. Bên cạnh đó, quan hệ phối hợp giữa lực lượng Công an, nòng cốt là PA04 với các lực lượng khác có liên quan có thời điểm còn bộc lộ lúng túng, trùng giẫm, hiệu quả phối hợp chưa cao.

KCN Đình Trám, Việt Yên, Bắc Giang

3. Thời gian tới, bên cạnh những mặt đóng góp tích cực, hoạt động của các KCN trên địa bàn thị xã Việt Yên sẽ tiếp tục nảy sinh những vấn đề phức tạp đe dọa đến an ninh công nhân, ANTT trên địa bàn. Với chức năng, nhiệm vụ được giao, lực lượng Công an cần chú trọng thực hiện có hiệu quả các giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức, năng lực, trình độ cho đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác bảo đảm an ninh kinh tế. Lực lượng Công an cần thường xuyên phổ biến, quán triệt cho đội ngũ cán bộ nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan đến phát triển các KCN, đảm bảo ANTT, trong đó có đảm bảo an ninh công nhân. Thống nhất nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác bảo đảm an ninh công nhân. Bên cạnh đó, cần thực hiện có hiệu quả việc quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhất là số cán bộ chuyên trách bảo đảm an ninh kinh tế; quan tâm cử cán bộ tham gia học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kiến thức về an ninh kinh tế, an ninh công nhân tại các cơ sở giáo dục trong và ngoài ngành Công an. Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, lựa chọn lãnh đạo, cán bộ có năng lực, trình độ, kinh nghiệm báo cáo thực tế nhằm tạo điều kiện cho số cán bộ trẻ nghiên cứu, học tập, tích lũy kinh nghiệm công tác.

Hai là, tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện có hiệu quả các chính sách phát triển kinh tế, xã hội, nhất là thực hiện các chính sách an sinh xã hội dành cho người lao động. Lực lượng Công an cần tiếp tục tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai có hiệu quả các chương trình, kế hoạch nhằm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần đối với công nhân lao động theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 14/6/2021 của Thủ tướng về đảm bảo việc làm bền vững, nâng cao mức sống, điều kiện việc làm của công nhân lao động. Đặc biệt, cần quan tâm đến việc xây dựng các khu nhà ở xã hội dành cho công nhân với mức kinh phí phù hợp; quan tâm thúc đẩy các dịch vụ xã hội đi kèm tại các KCN nhằm hỗ trợ cho công nhân, nhất là phát triển hệ thống giáo dục mầm non, phổ thông tại các KCN cho công nhân, người lao động; phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp cho công nhân, người lao động…

Ba là, triển khai đồng bộ các biện pháp, công tác nghiệp vụ nắm tình hình, kịp thời phát hiện từ sớm, từ xa các yếu tố có thể xâm hại đến an ninh công nhân nói riêng, ANTT nói chung trên địa bàn. Trong đó, cần đi sâu nghiên cứu, phát hiện các yếu tố là nguyên nhân, điều kiện có thể xâm hại đến an ninh công nhân, ANTT như: âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, các loại tội phạm; tình hình hoạt động của các doanh nghiệp, nhất là các dấu hiệu vi phạm pháp luật trong hoạt động của các doanh nghiệp; vấn đề mâu thuẫn, xung đột giữa người lao động với chủ doanh nghiệp, giữa công nhân Việt Nam với người nước ngoài… Trên cơ sở đó, chủ động tính toán triển khai có hiệu quả các giải pháp ngăn ngừa, xử lý cho phù hợp, hiệu quả.

Bốn là, tăng cường quản lý nhà nước về ANTT tại các KCN, nhất là quản lý đối với hoạt động của các doanh nghiệp. Với chức năng, nhiệm vụ được giao, lực lượng Công an cần phối hợp với các lực lượng khác có liên quan tăng cường quản lý hoạt động nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú, hoạt động của người nước ngoài tại các KCN; chú trọng thực hiện có hiệu quả việc đánh giá tác động về mặt ANTT đối với các dự án được triển khai tại KCN. Thường xuyên kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật đối với chủ doanh nghiệp, liên quan đến vấn đề an ninh công nhân, như: việc chấp hành quy định nộp bảo hiểm xã hội; thực hiện chính sách lương, phụ cấp ngoài giờ đối với người lao động; thực hiện quy định về phòng cháy và chữa cháy tại doanh nghiệp…

Năm là, nâng cao hiệu quả quan hệ phối hợp giữa lực lượng Công an với các lực lượng khác có liên quan trong bảo đảm an ninh công nhân, ANTT tại các KCN trên địa bàn thị xã Việt Yên. Lực lượng Công an cần chủ động phối hợp với các lực lượng khác có liên quan tổ chức có hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động quần chúng, thực hiện các phương án, kế hoạch bảo đảm ANTT, nhất là phòng ngừa, giải quyết đình công, lãn công tại các KCN. Các lực lượng cần tính toán xây dựng và triển khai thực hiện quy chế phối hợp, trong đó xác định rõ vai trò, chức trách của từng lực lượng; nội dung, hình thức phối hợp; xử lý các tình huống điển hình… Qua đó, nhằm đưa quan hệ phối hợp giữa các lực lượng đi vào nền nếp, phát huy được hiệu quả trong công tác bảo đảm ANTT nói chung, bảo đảm an ninh công nhân nói riêng.

Ảnh minh hoạ công nhân KCN

Trịnh Quang Biện - Phòng An ninh kinh tế - Công an tỉnh Bắc Giang

Nguyễn Mạnh Trung - Lớp B2LT14, Học viện ANND