Cần thực hiện bảo hộ sở hữu trí tuệ các đề tài đạt giải trong phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học

TNV - Phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học là sân chơi bổ ích, khơi dậy, nuôi dưỡng và chắp cánh đam mê của các nhà khoa học trẻ. Để thực hiện triển khai nhân rộng, chuyển giao kỹ thuật các giải thưởng nghiên cứu khoa học một cách hiệu quả, bền vững nhất, cần thực hiện chính sách bảo hộ tài sản trí tuệ đối với các sáng chế, giải pháp hữu ích đã đạt giải.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cùng các đại biểu chứng kiến lãnh đạo các Bộ Khoa học và Công nghệ; Công thương; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ký chương trình phối hợp. Ảnh: Đ. Nam

Cần phát huy tối đa giá trị giải thưởng

Đối với các sáng chế, giải pháp hữu ích của sinh viên, sau khi đạt giải, các ngành, các cấp cần tích cực hỗ trợ, giới thiệu những đề tài có khả năng ứng dụng cao cho các cơ quan, doanh nghiệp để triển khai ứng dụng nhanh chóng vào thực tiễn.

Bên cạnh đó, các công ty, doanh nghiệp cần có sự tương tác hai chiều với các đề tài nghiên cứu khoa học đạt giải cao. Tức là vừa tìm hiểu, nghiên cứu để ứng dụng các đề tài đạt giải vào trong sản xuất, kinh doanh của công ty, vừa suy nghĩ, đề xuất, đặt hàng cho các tổ chức đoàn thể, các cơ sở giáo dục để tìm phương án giải quyết những bài toán do các doanh nghiệp đặt ra.

Mẫu Bằng độc quyền giải pháp hữu ích do Cụ Sở hữu trí tuệ cấp

Cần sự tiếp sức đồng bộ

Nhằm giúp cho các sản phẩm của phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học ngày càng phát huy hiệu quả, đóng góp thiết thực vào hoạt động đổi mới, sáng tạo trên mọi lĩnh vực của xã hội, rất cần sự quan tâm, hỗ trợ, tiếp sức, vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị.

Đối với các trường, cần xây dựng, củng cố phong trào nghiên cứu khoa học để trở thành một sức hút tự thân, một nhu cầu không thể thiếu của sinh viên. Chẳng hạn, cần tạo ra môi trường khuyến khích khả năng tư duy sáng tạo và thói quen nghiên cứu khoa học của sinh viên là một trong những nội dung trọng tâm trong từng năm học; hay thúc đẩy hoạt động những câu lạc bộ, nhóm nghiên cứu khoa học theo sở thích, lĩnh vực thế mạnh, có những “hạt giống đỏ” nòng cốt để dẫn dắt và truyền lửa đam mê; nâng chất các hoạt động nghiên cứu, hội thảo, hội nghị ngày càng hấp dẫn, thú vị, chuyên sâu, mang hàm lượng khoa học cao hơn…

Đối với đội ngũ sinh viên, cần tạo cho mình một tư duy học tập chủ động, tích cực, sáng tạo, từ đó hình thành và nuôi dưỡng tiềm năng nghiên cứu khoa học trong mỗi bạn trẻ. Trước hết, có thể tìm hiểu, tham khảo các đề tài, kết quả nghiên cứu đạt giải cao để nâng cao kiến thức, tạo cảm hứng bước đầu trong chặng đường nghiên cứu khoa học của mình.

Đối với các doanh nghiệp cần có những đề tài nghiên cứu khoa học đặt hàng mang tính giải pháp thực tiễn cao cho sinh viên, nếu thành công sẽ tiếp tục phát huy, nhân rộng ở phạm vi, nội dung áp dụng lớn hơn; ngoài ra, cần sự tiếp sức, chung tay hỗ trợ các nguồn lực cần thiết nhằm phát huy, lan tỏa hơn nữa niềm đam mê nghiên cứu khoa học của các nhà nghiên cứu trẻ.

Đặc biệt, việc đăng ký sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm, ý tưởng đạt giải trong những giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học cũng cần được các cấp, các ngành và toàn xã hội quan tâm nghiêm túc, nhằm bảo vệ, phát huy tối đa kết quả nghiên cứu của các bạn trẻ, tránh rủi ro bị sao chép, xâm phạm vì chưa được pháp luật bảo hộ độc quyền.

 Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TP Hồ Chí Minh Lâm Đình Thắng (người bìa cùng bên trái) trao giải Nhất của Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka năm 2021

Cần quan tâm bảo hộ sở hữu trí tuệ

Con đường căn cơ để thực hiện việc triển khai nhân rộng, chuyển giao kỹ thuật các giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học một cách hiệu quả, bền vững nhất, đó là thông qua chính sách bảo hộ tài sản trí tuệ đối với các sáng chế, giải pháp hữu ích đã đạt giải.

Theo Khoản 12 Điều 4, Điều 58 Luật Sở hữu trí tuệ, sáng chế, giải pháp hữu ích là giải pháp kỹ thuật và giải pháp đó được công nhận là có tính mới so với trình độ kỹ thuật trên thế giới khi: Giải pháp kỹ thuật không trùng với giải pháp kỹ thuật đã được mô tả và đã nộp cho cơ quan cấp bằng độc quyền về sáng chế hoặc giải pháp hữu ích trước đó; Trước đó giải pháp kỹ thuật này chưa bộc lộ công khai ở trong hay ngoài nước dưới hình thức sử dụng hay mô tả trong bất kỳ nguồn thông tin nào mà căn cứ vào đó, người có trình độ trung bình có thể thực hiện giải pháp kỹ thuật này.

Theo Điều 86 Luật Sở hữu trí tuệ, Điều 9 nghị định 103/2006/NĐ-CP quy định, Cục Sở hữu trí tuệ cấp Bằng độc quyền sáng chế (có thời hạn 20 năm kể từ ngày nộp đơn) hoặc Bằng độc quyền giải pháp hữu ích (có thời hạn 10 năm kể từ ngày nộp đơn) khi nhận được đơn đăng ký và được công nhận, nếu có tính mới, có trình độ sáng tạo, có khả năng áp dụng công nghiệp.

Để duy trì hiệu lực của bằng sáng chế, giải pháp hữu ích, chủ sở hữu phải nộp phí duy trì thường niên sau khi bằng sáng chế chỉ được cấp bằng.

Để nộp hồ sơ cấp Bằng sáng chế, giải pháp hữu ích, các bạn trẻ cần chuẩn bị Bản mô tả sáng chế; Yêu cầu bảo hộ của sáng chế; Bản vẽ (nếu có); Tên và địa chỉ của tác giả sáng chế, người nộp đơn sáng chế; Giấy uỷ quyền.

Sau khi nhận được hồ sơ, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ tiến hành 3 bước để thẩm định, cấp bằng sáng chế, giải pháp hữu ích theo quy định, gồm: (Bước 1) Cục sở hữu trí tuệ sẽ kiểm tra hình thức của đơn xin cấp bằng sáng chế trong vòng 1 đến 2 tháng kể từ ngày nộp đơn; (Bước 2) Cục Sở hữu trí tuệ sẽ công bố đơn đăng ký bằng sáng chế trên Công báo của Cục sở hữu trí tuệ trong vòng 19 tháng kể từ ngày nộp đơn đầu tiên hoặc ngày chấp nhận hợp lệ; (Bước 3) Cục Sở hữu trí tuệ sẽ tiến hành thẩm định nội dung sáng chế trong vòng 12 đến 16 tháng kể từ ngày đơn được công bố. Nếu kết quả sáng chế đáp ứng tiêu chuẩn bảo hộ, bằng sáng chế sẽ được cấp trong vòng 1 đến 2 tháng. Nếu không đạt yêu cầu, người nộp đơn đăng ký sáng chế có thể gia hạn thêm 3 tháng để phúc đáp lại việc từ chối này.

Sáng kiến, cải tiến là rất cần thiết, tuy nhiên, nếu chỉ nằm trên bàn giấy hoặc trong phòng thí nghiệm, hay chỉ gói gọn trong phạm vi bộ phận, đơn vị thực hiện thì rất lãng phí nguồn tài nguyên tri thức vốn quý này, nhất là phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học từ các giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học từ lâu đã được giới trẻ đón nhận nồng nhiệt, ngày càng có nhiều đề tài, sáng chế mang hàm lượng khoa học cao và có tính ứng dụng hiệu quả trong thực tiễn đời sống xã hội.

Lê Thanh