Tăng cường giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên trong các trường THPT và chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai

Giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên ở các trường THPT, chuyên nghiệp là việc làm cấp bách và có ý nghĩa rất quan trọng. Vì trong bối cảnh hiện nay với sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường, một số tác động tiêu cực trên không gian mạng…đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhận thức của học sinh, sinh viên. Vậy chủ nghĩa yêu nước cần được hiểu như thế nào? Chủ nghĩa yêu nước là: “Nguyên tắc đạo đức và chính trị mà nội dung là tình yêu và lòng trung thành, ý thức phục vụ Tổ quốc...cùng với sự hình thành dân tộc và nhà nước, chủ nghĩa yêu nước từ chỗ chủ yếu là một trong những tâm lý xã hội đã trở thành hệ tư tưởng. Nó trở thành lực lượng vô cùng mạnh mẽ, động viên mọi người đứng lên bảo vệ Tổ quốc chống lại mọi cuộc xâm lược, chủ nghĩa yêu nước chân chính thể hiện lòng trung thành với Tổ quốc vì lợi ích của dân tộc, của nhân dân bảo vệ sự sinh tồn của dân tộc và đấu tranh cho sự phồn vinh của đất nước”[1]. Từ khái niệm ta có thể hiểu giáo dục chủ nghĩa yêu nước là giáo dục cho học sinh, sinh viên tinh thần (1)Yêu non sông, đất nước. (2). Yêu dân tộc. (3). Yêu con người, nhân dân, đồng bào. (4). Yêu quê hương, quốc gia, Tổ quốc. (5). Bảo tồn, củng cố, phát huy, phát triên bản sắc văn hóa dân tộc; Giáo dục Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam là giáo dục cho học sinh, sinh viên nhận thức rõ sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam; đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng cộng sản Việt Nam từ khi thành lập đến nay, từ đó khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng  đối với đất nước ta hiện nay.

1. Tầm quan trọng của công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên

Học sinh THPT, sinh viên các trường chuyên nghiệp ở khoảng lứa tuổi từ 16 cho đến 23. Đây là giai đoạn đầu của thời kỳ thanh niên, giai đoạn này các em đang hoàn thiện về tâm, sinh lý. Lứa tuổi rất nhạy cảm về các hiện tượng xã hội tác động hàng ngày đến bản thân các em và có ảnh hưởng sâu sắc tới tâm lý tình cảm của các em. Do đó gia đình, nhà trường và xã hội cần định hướng cho các em về tư tưởng và hành động theo chuẩn mực đạo đức và pháp luật của xã hội.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định thanh niên là “người chủ tương lai” của đất nước, nên “Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng vừa chuyên”[2]. Giáo dục thanh niên theo Bác phải toàn diện, trong đó đặc biệt quan tâm giáo dục chủ nghĩa yêu nước, đạo đức, lý tưởng cách mạng nhằm đào tạo ra những con người yêu nước, yêu nhân dân, yêu chủ nghĩa xã hội, kế thừa xứng đáng truyền thống cách mạng của các thế hệ đi trước. Hiện nay đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, từng bước thực hiện các mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh”. Việc giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường có một vai trò rất quan trọng hiện nay:

Thứ nhất, giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam trước hết giúp cho học sinh, sinh viên nâng cao nhận thức về chủ nghĩa yêu nước, hiểu rõ hơn bản chất tốt đẹp, nhân đạo mà nước ta đã chọn đi theo con đường chủ nghĩa xã hội, thấy được sứ mênh lịch sử và lịch sử vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1930 đến nay với những mốc son chói lọi. Thông qua việc giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử  Đảng Cộng sản Việt Nam giúp học sinh, sinh viên nhận thức sâu sắc về những thắng lợi và những thành tựu quan trọng, nổi bật của nước ta trong quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Qua đó giúp học sinh, sinh viên củng cố lập trường tư tưởng về con đường chủ nghĩa xã hội mà nước ta đã lựa chọn, nhận thức rõ trách nhiệm công dân của bản thân mình trong công cuộc xây dựng đất nước.

Thứ hai, góp phần xây dựng ý thức tình cảm dân tộc chân chính cho các em, nhằm phát huy sức mạnh nội tại của mỗi bản thân các em trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Thứ ba, góp phần chuyển biến nhận thức và hành động của học sinh, sinh viên.Chính từ tình yêu quê hương, đất nước giúp các em nhận thức được vai trò và trách nhiệm của mình đối với đất nước. Từ đó xây dựng mục đích, động cơ, thái độ học tập và thái độ rèn luyện đúng đắn cho các em, góp phần hoàn thiện nhân cách và hình thành lý tưởng sống cao đẹp cho các em.

Giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử  Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên trong thời kỳ mới chính là nhằm khơi dậy và phát huy tinh thần và nghị lực, trí tuệ và tài năng của thế hệ trẻ và toàn thể cộng đồng để tập trung phát triển kinh tế, xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc thân yêu và thành quả cách mạng, gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, giữ vững định hướng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Như vậy, giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên hiện nay góp phần rất quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện con người mà Đảng và nhà nước ta đề ra, bao gồm: “ Đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ, nghề nghiệp”. Góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lương cao đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong thời kỳ hiện nay.

2. Tình hình công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam trong các trường THPT, chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Để thấy rõ công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng cho học sinh sinh viên trên địa bàn tỉnh, chúng tôi đã tiến hành khảo sát gần 3000 em. Các nội dung khảo sát liên quan đến kiến thức nền về lịch sử dân tộc, về văn hóa, lịch sử Lào Cai; về những hình thức giáo dục của các trường; tâm tư, tình cảm của học sinh, sinh viên…Kết quả:

Thứ nhất, công tác giáo dục truyền thống, lý tưởng cách mạng cho học sinh sinh viên. Qua kết quả khảo sát, chúng tôi thấy cơ bản giảng viên, học sinh, sinh viên đều khẳng định công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học viên của nhà trường hiện nay là rất quan trọng. Hệ thống sách giáo trình, giáo khoa được đổi mới, đồng bộ. Các bộ môn Lịch sử, Văn học, Giáo dục công dân luôn chú trọng đến giáo dục Đức, Trí, Thể, Mỹ. Các trường đều có ý thức trong việc giáo dục chủ nghĩa yêu nước nên đã chủ động đưa nội dung này vào kế hoạch công tác hàng năm. Bởi vậy, nội dung các bài học được giáo viên cập nhật, tích hợp vào giảng dạy những kiến thức mới, trong đó đặc biệt chú trọng giáo dục chủ nghĩa yêu nước, đạo đức, bản sắc văn hóa người Việt Nam. Công tác giáo dục truyền thống của Đoàn trường được chú trọng triển khai lồng ghép qua các hoạt động tổ chức thắp hương tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ; giúp đỡ mẹ Việt Nam anh hùng; Hội trại, mít tinh, sinh hoạt truyền thống, giao lưu với các đoàn viên thanh niên giữa các trường; tổ chức học các bài hát truyền thống về Đoàn; tổ chức các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn. Qua đó nhằm nâng cao lòng tự hào về truyền thống của dân tộc, của Đảng, của Đoàn…Nhiều Đoàn trường đã tổ chức những hoạt động thiết thực như tổ chức thắp hương tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ; giúp đỡ mẹ Việt Nam anh hùng...

Thứ hai, nhận thức của học sinh, sinh viên về lịch sử dân tộc, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Để có số liệu trên, chúng tôi đã lập phiếu khảo sát gồm hơn 30 câu hỏi, gửi đến các trường THPT và chuyên nghiệp với 2780 học sinh, sinh viên tham gia trả lời. Với kiến thức nền tảng về những sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước (Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam; Vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh; Vai trò lãnh đạo của Đảng), của tỉnh Lào Cai, tỷ lệ các em trả lời đúng đạt từ 40-64%. Trong đó những kiến thức về Lào Cai thì tỷ lệ trả lời chính xác chiếm từ 40-51%. Điều đó cho thấy công tác giáo dục về lịch sử dân tộc, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, về quê hương đất nước và Lào Cai bước đầu đã được các trường rất quan tâm. Ví dụ: với câu hỏi “Tỉnh Lào Cai được thành lập ngày tháng năm nào” có 1160/2780 trả lời đúng (41,7%); câu hỏi “Tỉnh Lào Cai được tái lập ngày tháng năm nào” có 1317/2780 (47,4%) trả lời đúng;  “ Ngày tháng năm Bác Hồ lên thăm Lào Cai” có 1416/2780 trả lời đúng(50,9%) “ Đảng bộ Lào Cai được thành lập ngày tháng năm nào” có 1264/2780 em trả lời đúng (45,5)%.

Qua phiếu khảo sát các em cũng khẳng định các trường luôn đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tuyên truyền theo hướng ngày càng thiết thực hiệu quả. Ngoài những cách làm truyền thống như mit-tinh gặp mặt để tuyên truyền…thì việc giáo dục chủ nghĩa yêu nước được các thầy cô tích hợp luôn vào bài giảng.

Hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa, uổng nước nhớ nguồn " Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới” ;“Ngày Thứ bảy tình nguyện”,“Hiến máu nhân đạo” được các trường quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả. Các hoạt động cụ thể như vận động quyên góp quần áo cũ, dụng cụ học tập cho các em học sinh nghèo và tổ chức cho đoàn viên thăm hỏi tặng quà cho các gia đình chính sách; góp kinh phí xây dựng nhà tình nghĩa; khám chữa bệnh cho hộ nghèo; hàng ngàn lượt đoàn viên tham gia “Thắp nến tri ân” tại nghĩa trang liệt sỹ địa phương ngày Thương binh liệt sỹ (27/7)…. Điển hình như Đoàn trường THPT số 1 Bảo Yên; Trường THPT Chuyên; Trường THPT số 1...[3].

Về nội dung, phương pháp và chất lượng công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng cho học sinh, sinh của các trường

Qua kết quả điều tra cho thấy học sinh, sinh viên đánh giá mức độ của công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam của trường rất phong phú, sôi nổi chiếm tới 75%. Trong khi đó, một số ít ý kiến cho rằng nội dung công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước chưa thực sự phong phú, đa dạng, tỷ lệ chỉ ở mức thấp 25%. Các phong trào tình nguyện, hoạt động xã hội do nhà trường tổ chức được đông đảo học sinh, sinh viên tham gia một cách tích cực và đạt được nhiều thành quả to lớn.

Đánh giá về phương pháp giảng dạy những môn Lý luận chính trị cho học viên qua kết quả điều tra như sau. Qua bảng khảo sát chúng tôi nhận được 53% ý kiến từ học sinh, sinh viên cho rằng giáo viên sử dụng phương pháp thuyết trình là chủ yếu, chỉ có 30%  ý kiến khẳng định giảng viên đã sử dụng phương pháp thảo luận nhóm và 50% ý kiến cho biết giảng viên sử dụng các phương pháp dạy học tích cực khác (xem tư liệu, kể chuyên, tham quan thực tế) trong quá trình giảng dạy. Về chất lượng giáo dục chủ nghĩa yêu nước có 1500 em học sinh tham gia trả lời, đa phần các em đánh giá tốt, rất tốt; 1/3 số đó đánh giá là trung bình và yếu. Như vây, để học sinh, sinh viên quan tâm học tâp tích cực, chủ động hơn thì giáo viên cần áp dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực vào trong quá trình dạy học.

Về sự quan tâm của học sinh, sinh viên các trường đối với việc phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam

Trong năm học 2022-2023,  qua số liệu thống kê đã có nhiều em học sinh được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam[4]. Các em đều là những học sinh đạt được kết quả học tập, rèn luyện khá toàn diện; đồng thời các em được sự ủng hộ của gia đình rất lớn. Việc kết nạp Đảng cho học sinh, sinh viên đã tạo ra hiệu ứng tích cực không những từ phía các bạn học cùng trang lứa mà còn từ sự nhìn nhận của xã hội. Số liệu khảo sát, đa phần các em đề thể hiện thái độ quan tâm, rất quan tâm đến nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, số học sinh, sinh viên không quan tâm chiếm tỷ lệ nhỏ (dưới 10%); Khoảng 70% số học sinh, sinh viên khi được hỏi “ sẵn sàng gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam” câu trả lời “sẵn sàng tham gia”… Điều đó chứng minh công tác đào tạo, bồi dưỡng, giúp đỡ của các tổ chức đảng về phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên đang đi đúng hướng.

Tuy nhiên, công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng của các trường hiện nay còn một số hạn chế: Qua kết quả khảo sát thì tỷ lệ trả lời đúng chưa cao; hình thức và phương pháp  giáo dục, tuyên truyền chủ yếu là thuyết trình; một số cuộc thi như Thi tìm hiểu về pháp luật, nói chuyện tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Tổ chức tham quan thực tế chỉ trong tỉnh, do kinh phí hạn chế nên chưa đến được những địa chỉ đỏ như Nghĩa trang Trường Sơn, Ngã ba Đồng Lộc, Điện Biên phủ…; chưa có nhiều mô hình hấp dẫn nên chưa thu hút được đông đảo học sinh, sinh viên tham gia; Một bộ phận nhỏ học sinh, sinh viên có tư tưởng trung bình chủ nghĩa, ngại khó ngại khổ trong việc tham gia các hoạt động Đoàn, chưa chăm chỉ trong học tập, rèn luyện; Vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh của các trường trong việc hỗ trợ học sinh, sinh viên học tập chỉ mới dừng lại ở việc giáo dục về ý thức và tinh thần trách nhiệm, một số ít học sinh, sinh viên chưa có ý thức cao vai trò trách nhiệm trong việc học tập và rèn luyện nên kết quả chưa được cao.

3. Đề xuất 1 số giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

3.1. Đối với Ban Tuyên giáo các cấp.

Tiếp tục quan tâm chỉ đạo đến nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam đến hệ thống các trường THPT, chuyên nghiệp theo Hướng dẫn số 40-HD/BTG TW ngày 01/9/2017 về thực hiện Chương trình bồi dưỡng chuyên đề “Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam”. Theo đó ngoài nội dung 4 chuyên đề quy định thống nhất chung, tùy theo đối tượng, yêu cầu và điều kiện của địa phương, cơ sở tổ chức nghe một số báo cáo về: Lịch sử địa phương, những cá nhân, tập thể tiên tiến trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; thông báo thời sự, chính sách mới. Tổ chức cho người học đi tham quan di tích lịch sử, bảo tàng, danh lam, thắng cảnh, để bổ sung thêm những hiểu biết về đất nước, con người Việt Nam nói chung và tỉnh Lào Cai nói riêng. Chú ý xây dựng đội ngũ báo cáo viên đủ năng lực, đổi mới phương pháp để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục.

3.2. Đối với chủ thể của công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam

Đảng ủy, chi ủy, Ban Giám hiêu các trường, các khoa, phòng, tổ bộ môn cần xác định rõ trách nhiêm của mình trong viêc giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên. Coi đây là nhiêm vụ thường xuyên và quan trọng của tổ chức Đảng, đoàn thể trong trường. Đưa nhiệm vụ này vào nghị quyết của Đảng ủy, chi ủy; Đảng ủy, Chi ủy xây dưng Nghị quyết chuyên đề về công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam, chỉ đạo các chi bộ tổ chức sinh hoạt chuyên đề; các tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào Chương trình hành động cách mạng; Đối với các trường xây dựng kế hoạch đào tạo và chỉ đạo các khoa, phòng, bộ môn thực hiện. Phân công cụ thể cho các đồng chí đảng ủy viên, chi ủy viên phụ trách công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh, sinh viên. Cụ thể hoá nhiệm vụ, chương trình, nội dung công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh, sinh viên, gắn với viêc thực hiên chương trình đào tạo để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Cổ vũ từng học sinh, sinh viên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học công nghệ tiên tiến, góp phần to lớn vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tổ chức Đoàn cần năng động, sáng tạo, không ngừng học tâp nghiên cứu trau dồi kinh nghiệm, tìm ra những hướng sáng tạo, tự đổi mới về hình thức, phương hướng hoạt động để tổ chức nhiều hoạt động phong trào mang ý nghĩa thiết thực giáo dục chủ nghĩa yêu nước và thu hút được sự quan tâm của học sinh, sinh viên.

Ban Chấp hành Đoàn trường cần chú trọng đổi mới phương thức giáo dục lý tưởng, cách mạng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên. Trong đó, đẩy mạnh hơn nữa việc giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh, sinh viên thông qua các phong trào, hành động cụ thể, để bồi dưỡng, giáo dục, vun đắp những giá trị tốt đẹp cho học sinh, sinh viên của trường. Tiếp tục đầy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, thực hiện những tiêu chí cụ thể để rèn luyện trong từng đối tượng đoàn viên; tăng cường quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, tổ chức nhiều cuộc thi tìm hiểu về Đảng, về Bác Hồ nhằm giúp cho học sinh, sinh viên hiểu rõ hơn về truyền thống hào hùng của dân tộc; thường xuyên phát hiện và nêu gương người tốt việc tốt từ đó đẩy mạnh và nhân rộng những tấm gương này cho học sinh, sinh viên nhà trường noi theo.

Đổi mới phương pháp,chất lượng giảng dạy các môn khoa học xã hội, trong đó các bộ môn Văn, Lịch sử, Mác - Lênin (Lý luận chính trị) của giáo viên trong nhà trường. Qua số liệu khảo sát cho thấy nhiều giáo viên áp dụng nhiều phương pháp và phương tiện hỗ trợ dạy học, nhưng nhìn chung các giáo viên vẫn chủ yếu sử dụng giảng dạy bằng phương pháp truyền thống. Đối với giáo viên trong quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy học là phải cập nhật thông tin, thời sự và các nghị quyết, viêc cung cấp kịp thời cho học sinh, sinh viên những kiến thức, những thông tin mang tính thực tế cao, chắc chắn sẽ thú hút được học sinh, sinh viên trong môn học.

Chú trọng bồi dưỡng cho học sinh, sinh viên năng lực tự học, khả năng thực hành, ý chí vươn lên, tích cực, chủ động và sáng tạo. Ví dụ: Giáo viên đưa ra nhiều tình huống có vấn đề để học sinh, sinh viên thảo luận và tìm ra các phương án giải quyết, nhằm phát huy khả năng tư duy sáng tạo của học sinh, sinh viên, thường xuyên tổ chức nhiều buổi thảo luân, sêmina để rèn luyên kỹ năng nói, thuyết trình trước đám đông, viết, lập luận đồng thời kiểm tra đánh giá để có biện pháp giáo dục thái độ, tư tưởng, phẩm chất chính trị, hành vi đạo đức của học sinh, sinhviên. Ngoài ra, những phương pháp như đối thoại, nêu vấn đề, đặc vấn đề,thảo luận nhóm,...có thể thực hiện thông tin hai chiều, giải đáp kịp thời những vấn đề người học quan tâm và đặt ra các tình huống “có vấn đề” cuốn hút họ cùng tham gia giải quyết trong quá trình nhận thức. Những phương pháp đó phù hợp với quy luật tư duy, có khả năng thu hút sự chú ý, gợi mở trí sáng tạo ở đối tượng có thể mang lại hiệu quả giáo dục rất cao. Thông qua đối thoại, học sinh, sinh viên được trình bày ý kiến của cá nhân mình, được giải tỏa tâm lý, kích thích cả trí nhớ lẫn tư duy, gây hứng thú, chủ động tìm hiểu tri thức và rèn luyện kỹ năng phân tích, khái quát trong lập luận vấn đề. Muốn học sinh, sinh viên hiểu sâu, nhớ lâu cần tăng cường sử dụng phương pháp nêu vấn đề. Giáo viên nêu ra những quan điểm khác nhau thậm chí trái ngược nhau, trình bày tiến trình suy luận của mình trên cơ sở vạch rõ bản chất của vấn đề. Từ đó hướng dẫn học viên tự đi đến kết luận trên cơ sở biết lập luận lôgic bảo vệ quan điểm của mình đưa ra.

Nâng cao vai trò của các thầy cô giáo như đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, đào tạo giáo viên để mỗi giáo viên là một tấm gương đạo đức, tự học và tự sang tạo, là tấm gương cho học sinh, sinh viên làm công tác giáo dục rèn luyện về đạo đức cho học sinh, sinh viên, quan tâm đến công tác, Đảng, Đoàn lựa chọn cho giáo viên tầm huyết, nhiệt tình có trách nhiệt.

3.3. Đối với học sinh, sinh viên.

Phát huy tính tự giác và tính chủ động của học sinh, sinh viên trong học tập, rèn luyện chủ nghĩa yêu nước. Triết học và đạo đức học mác xít đều khẳng định rằng vận động, phát triển là một quá trình tự thân, quá trình đó có nguyên nhân, nguồn gốc ngay trong bản thân sự vật, trong việc giải quyết những mâu thuẫn vốn có trong lòng bản thân sự vật, hiện tượng. Cùng với quá trình giáo dục là quá trình tự giáo dục (tự học), quá trình tự giáo dục là một quá trình “tự thân vận động”, đòi hỏi phải có một nghị lực, một ý chí và quyết tâm cao để chiến thắng chính bản thân. Nếu không tự giác rèn luyện, tu dưỡng đạo đức thường xuyên thì rất dễ bị gục ngã trước những cám dỗ của đồng tiền và tâm lý hưởng thụ. Bên cạnh việc học tập, học viên cần rèn luyện cho bản thân kỹ năng sống, kỹ năng làm việc, thường xuyên trau dồi đạo đức lối sống và nhân cách, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: cần, kiêm, liêm, chính, chí công vô tư, khiêm tốn, giản dị, trung thực và có ý thức kỷ luât, gương mẫu trong mọi hoạt động và có tinh thần trách nhiêm cao. Viêc phát huy cao độ tính tích cực, chủ động, vai trò tự giáo dục, tự rèn luyên chủ nghĩa yêu nước của học viên là một trong những nội dung hiện đại hóa phương pháp giáo dục: Lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên là chủ đạo, là hoàn toàn phù hợp với nguyên lý “tự thân vân động” của triết học. Với ý nghĩa đó, hơn bao giờ hết, giáo viên phải tạo mọi điều kiên thuân lợi nhất giúp cho học sinh, sinh viên có cơ hội để thể hiên mình, tự mình vươn lên trong cuộc sống. Tính tự giác, tính chủ động, vai trò tự giáo dục, tự rèn luyên chủ nghĩa yêu nước của học viên là con đường tất yếu đối với sự phát triển, hoàn thiên nhân cách của học sinh, sinh viên ngày nay.

3.4. Tăng cường kiểm tra, nắm bắt diễn biến tâm lý, tư tưởng của học sinh, sinh viên các trường THPT, chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai

Hiện nay, tình hình thế giới sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ; mức độ toàn cầu hóa ngày càng cao; tác động mặt trái của cơ chế thị trường… sẽ tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm lớp trẻ và công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước học sinh, sinh viên. Bởi vậy, cần công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên phải được tiếp tục tăng cường và nâng cao về chất lượng, nhằm góp phần xây dựng học sinh, sinh viên Viêt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc, kiên định lý tưởng độc lâp dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức trong sáng, ý thức tuân thủ pháp luật; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhâp quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng lao động, trở thành những công dân tốt, tích cực tham gia vào sự nghiêp đẩy mạnh công nghiêp hóa, hiên đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Viêt Nam xã hội chủ nghĩa; Đồng thời cần nắm bắt tư tưởng, dư luận trong học sinh sinh viên thông qua các kênh khác nhau (mạng xã hội; hội nhóm…) để kịp thời uốn nắn, điều chỉnh, định hướng tư tưởng, nhận thức của các em đi đúng hướng.

Ban Tuyên giảo Tỉnh ủy, Sở Giáo dục và Đào tạo, cấp ủy Đảng các trường cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát về hoạt động chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam để từ đó kịp thời biểu dương những trường làm tốt để tạo động lực và nhân rộng sang các trường khác; Đồng thời chỉ rõ những hạn chế, yếu kém để khắc phục nâng cao chất lượng công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

3.5. Kết hợp gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục chủ nghĩa yêu nước trong các nhà trường

Nhà trường với gia đình và xã hội phải có sự thống nhất về quan điểm, chủ trương, mục đích trong viêc giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh, sinh viên- coi đây là vấn đề có ý nghĩa then chốt. Gia đình và xã hội phải có những hiểu biết nhất định về các yêu cầu của nhà trường trong viêc giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh sinh viên và phải thường xuyên quan tâm đến công tác này. Trên thực tế, có một số gia đình do thiếu thông tin, hiểu biết không đầy đủ về nội dung và hình thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước ở nhà trường nên đã cản trở con cái tham gia một số phong trào hoạt động có tính chất chính trị - xã hội, do Đoàn thanh niên, hoặc lớp tổ chức, điều này có ảnh hưởng không tốt đến công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh[5].

Giáo dục chủ nghĩa yêu nước, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên là một nhiệm vụ khoa học, là công việc khó khăn, phức tạp, lâu dài và hiệu quả của công tác này là kết quả của những chủ trương đúng, của nhóm giải pháp phù hợp, nhằm tác động toàn diện đến tất cả các khâu, các quá trình của các công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Để nâng cao chất lượng của công tác này, phụ thuộc rất nhiều vào sự tham gia của tổ chức Đảng, chính quyền các cấp, của gia đình, nhà trường, xã hội và chính bản thân học sinh, sinh viên. Chúng tôi mong muốn một số giải pháp trong tham luận này sẽ góp phần tăng cường công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cho học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh Lào Cai trong thời gian tới./.

   ThS Lê Bích Thủy

Trưởng khoa Xây dựng Đảng, Trường Chính trị tỉnh Lào Cai