Trong những ngày đầu Xuân Giáp Thìn 2024, cán bộ, chiến sĩ Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) đang ra sức thực hiện thắng lợi nội dung, chỉ tiêu đợt thi đua “Đoàn kết, hiệp đồng, lập công, quyết thắng” chào mừng kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống Bộ đội Ra đa (1-3-1959 / 1-3-2024). Trong đó, tập trung hoàn thành tốt nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), làm tốt mọi công tác chuẩn bị cho ra quân huấn luyện năm 2024 và các nhiệm vụ đột xuất khác. Đặc biệt, cán bộ, chiến sĩ các đơn vị ra đa trong Quân chủng niềm vinh dự, tự hào về truyền thống BĐRĐ như đang ùa về, đây chính là động lực, nguồn cổ vũ động viên cán bộ, chiến sĩ tích cực, chủ động bám máy, bám đài, bám trận địa, miệt mài canh trực quản lý tốt, không để sót, lọt, chậm mục tiêu, quản lý tốt vùng trời; tích cực, chủ động huấn luyện làm chủ vũ khí trang bị khí tài hiện (VKTBKT) có… để viết tiếp những trang sử truyền thống vẻ vang của BĐRĐ Việt Nam trong thời kỳ mới.
Trung tướng Trần Ngọc Quyến - Chính ủy Quân chủng PK-KQ kiểm tra kíp chiến đấu Sở chỉ huy Trạm Ra đa 16, Trung đoàn 291, Sư đoàn 365
Ngược dòng lịch sử, sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, cùng với sự phát triển của Quân đội, BĐRĐ cũng được xây dựng và phát triển nhanh chóng. Ngày 15-6-1956, Bộ Tổng Tư lệnh quyết định thành lập Tiểu đoàn 4 (hay còn gọi là Đoàn 4), trực thuộc Đại đoàn Pháo cao xạ 367, Bộ Tư lệnh Pháo binh (đơn vị tiền thân của BĐRĐ Phòng không Việt Nam sau này). Tiếp đó, Trung đoàn Cần vụ đối không 260 (sau này đổi tên thành Trung đoàn 291), Trung đoàn cần vụ đối không 290 cũng được thành lập. Ngày 1-3-1959 cũng là ngày đánh dấu sự kiện trọng đại trong lịch sử xây dựng, chiến đấu và phát triển của BĐRĐ Phòng không Việt Nam. Sáu trạm ra đa của Trung đoàn 260 đồng loạt phát sóng. Lần đầu tiên trong lịch sử của dân tộc, bầu trời Tổ quốc Việt Nam được quản lý bằng sóng điện từ. Ngày 3-3-1959, Đại đội 4, Trung đoàn 260 đã phát hiện và thông báo kịp thời chiếc máy bay C-47 của quân ngụy Sài Gòn từ biên giới Việt - Lào xâm phạm bầu trời tỉnh Thanh Hóa. Chiếc máy bay C-47 lập tức bị bắn rơi. Chiến công đầu, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với quá trình xây dựng và phát triển của BĐRĐ sau này. Ngày 1-3-1959 đã trở thành Ngày truyền thống của BĐRĐ Việt Nam.
Trung tướng Trần Ngọc Quyến - Chính ủy Quân chủng PK-KQ kiểm tra nền nếp thi đua tại Trạm Ra đa 16, Trung đoàn 291, Sư đoàn 365
Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, với tinh thần chiến thông minh, sáng tạo, đoàn kết, hiệp đồng, vượt lên mọi khó khăn, gian khổ, BĐRĐ đã cùng với quân và dân ta lập nhiều chiến công hiển hách, phát hiện máy bay địch từ sớm, từ xa kịp thời thông báo, báo động cho các lực lượng đánh thắng địch ngay từ trận đầu và đánh thắng liên tục trong suốt cuộc chiến. BĐRĐ đã góp phần quan trọng cùng quân và dân cả nước, bắn rơi 4.181 máy bay Mỹ (riêng Bộ đội Phòng không và Không quân bắn rơi 2.635 máy bay Mỹ) gồm tất cả các kiểu loại hiện đại nhất của Không quân Mỹ; trong đó có 64 chiếc B-52, 13 chiếc F-111, tiêu diệt, bắt sống nhiều giặc lái. Ghi nhận thành tích của BĐRĐ, Đảng Nhà nước ta đã phong tặng Binh chủng Ra đa cùng nhiều đơn vị, cá nhân thuộc Binh chủng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Trạm Ra đa 48, Trung đoàn 294, Sư đoàn 367 huấn luyện kíp chiến đấu Sở chỉ huy
Trao đổi với Trung tướng Trần Ngọc Quyến - Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân chủng PK-KQ chúng tôi được biết: Trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay, trước tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó dự báo; cuộc cách mạng khoa học công nghiệp lần thứ Tư có những bước tiến nhảy vọt, ngành hàng không liên tục phát triển, khiến mật độ các chuyến bay trên vùng trời nước ta ngày càng tăng, hiện có khoảng trên 4.000 chuyến bay/mỗi ngày. Ngoài ra, còn có hoạt động bay không có trong kế hoạch dự báo bay của không quân các nước, nhất là trên khu vực Biển Đông và vùng trời tiếp giáp, do vậy công tác quản lý vùng trời, quản lý điều hành bay... rất phức tạp. Quân chủng PK-KQ vinh dự là một trong những lực lượng được Đảng, Nhà nước xác định xây dựng tiến thẳng lên hiện đại. Theo đó, lực lượng Ra đa cũng được đầu tư, mua sắm bổ sung nhiều loại VKTBKT mới, hiện đại và được cán bộ, chiến sĩ quản lý, khai thác sử dụng có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng quản lý vùng trời.
Luyện tập thu báo dưới máy ở Trạm Ra đa 61, Trung đoàn 291, Sư đoàn 365
Theo Trung tướng Trần Ngọc Quyến cho biết thêm: “Nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn hiện nay, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng PK-KQ đã tập trung xây dựng BĐRĐ vững mạnh về chính trị; từng bước điều chỉnh tổ chức, biên chế theo hướng tinh, gọn, mạnh tạo cơ sở vững chắc nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của BĐRĐ. Chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác huấn luyện chiến đấu, tập trung huấn luyện làm chủ VKTBKT mới, hiện đại, nâng cao trình độ toàn diện cho cán bộ, chiến sĩ. Chủ động bảo đảm tốt công tác kỹ thuật, hậu cần cho các nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất; xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao; bảo đảm đồng bộ giữa VKTBKT; xây dựng trường Ra đa theo hướng tập trung, thống nhất trên phạm vi toàn quốc… Bên cạnh đó, các đơn vị ra đa luôn chú trọng quán triệt và chấp hành nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, luật pháp của Nhà nước, kỷ luật Quân đội, đặc biệt là đường lối và nghệ thuật quân sự Việt Nam; bảo đảm luôn vững vàng về chính trị; chủ động nghiên cứu nắm đối tượng tác chiến, SSCĐ cao, quản lý chặt chẽ vùng trời trên đất liền, trên biển của Tổ quốc, kiên quyết không để bị bất ngờ, lỡ thời cơ”.
Kíp chiến đấu Trạm Ra đa 61, Trung đoàn 291, Sư đoàn 365 huấn luyện triển khai, thu hồi khí tài
Mục sở thị tại Trạm ra đa 16, Trung đoàn 291, Sư đoàn 365, Quân chủng PK-KQ, khi kíp chiến đấu (KCĐ) của đơn vị bắt đầu vào phiên ban. Khi hiệu lệnh kẻng từ Sở chỉ huy (SCH) Trạm vang lên thông báo KCĐ vào cấp 1. Ngay lập tức các thành phần nhanh chóng cơ động vào vị trí. Ít phút sau, các thành phần kíp gọn, sĩ quan trực ban, nhân viên báo vụ, nhân viên SCH và nhân viên VRS đã có mặt tại SCH Trạm, thực hiện theo chức trách nhiệm vụ. Nhân viên VRS tập trung quan sát, giám sát, quản lý chặt chẽ các tốp mục tiêu trên màn hình hiển thị thiết bị xử lý thông tin Ra đa VRS, đăng ký cụ thể, tỉ mỉ từng tốp mục tiêu vào sổ đăng ký, đồng thời thông báo về SCH cấp trên và các đơn vị hiệp đồng theo quy định…
Kíp chiến đấu Trạm Ra đa 35, Trung đoàn 293, Sư đoàn 361 báo động sẵn sàng chiến đấu
Lúc này, ngoài trận địa, đài trưởng, các trắc thủ và thợ kỹ thuật cũng đã có mặt trên xe đài ra đa mở máy thực hiện nhiệm vụ. Bằng những thao tác thuần thục, Trắc thủ số 1 kiểm tra khí tài, mở máy kiểm tra núm, nút mặt máy, vị trí quy định; báo cáo đài trưởng mở máy tốt; tiếp đó anh tập trung quan sát màn hình hiển thị, xác định điểm dấu quỹ đạo, tay thao tác thuần thục quy trình thông báo mục tiêu. Cùng với đó, trắc thủ số 2 theo dõi chính xác mục tiêu, đăng ký cẩn thận vào sổ đăng ký. Trên khoảng không tĩnh lặng cánh sóng ra đa cũng cần mẫn, chầm chậm quay đều vươn xa cánh sóng thu tín hiệu mục mục tiêu về đài. Cứ như vậy, các thành phần KCĐ thực hiện nhiệm vụ theo chức trách, hiệp đồng một cách nhịp nhàng quản lý, bám sát, không để sót, lọt mục tiêu trong phiên ban.
Bảo đảm kỹ thuật tại Trạm Ra đa 36, Trung đoàn 293, Sư đoàn 361
Trực tiếp theo dõi cấp dưới của mình thực hiện nhiệm vụ, Đại tá Nguyễn Quốc Văn - Sư đoàn trưởng, Sư doàn 365 cho biết: Do tính chất đặc thù của nhiệm vụ BĐRĐ luôn phải mở máy luân phiên để theo dõi, lý tốt mục tiêu, không để chậm, sót, lọt trong phạm vi vùng trời được giao 24/24 giờ. Chính vì vậy, BĐRĐ thực sự là “tai, mắt” của lực lượng phòng không 3 thứ quân nói chung, của Bộ đội PK-KQ nói riêng kể cả trong thời bình và thời chiến. Để bộ đội hoàn thành tốt nhiệm vụ, những năm qua Sư đoàn luôn chú trọng giáo dục cho bộ đội nắm chắc và hiểu rõ nhiệm vụ, luôn nêu cao tinh thần cảnh giác. Cùng với đó, tập trung huấn luyện nâng cao trình độ cho các thành phần, bảo đảm bộ đội nắm chắc tính năng, kỹ chiến thuật, khai thác, sử dụng thành thạo VKTBKT hiện có, nhất là những chủng loại mới, hiện đại. Trong đó tập trung vào lực lượng trực tiếp khai thác sử dụng VKTBKT là đội ngũ đài trưởng và các trắc thủ ra đa. Sư đoàn đến các trung đoàn chủ động tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn cho các thành phần. Vì vậy, lực lượng công tác ở các đài, trạm tuổi đời còn trẻ, nhưng luôn đáp ứng và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao”.
Huấn luyện triển khai, thu hồi khí tài trên mô hình tại Trạm Ra đa 19, Trung đoàn 295, Sư đoàn 363
Chúng tôi chia tay Trạm ra đa 16, khi KCĐ vẫn trong phiên ban, những cánh sóng ra đa tiếp tục lầm lũi quay đều giữa khoảng không tĩnh lặng của núi rừng Đông Bắc. Nhưng mối người đều dâng trào một cảm xúc khó nói thành lời về sự cống hiến của mỗi cán bộ, chiến sĩ Trạm Ra đa 16 nói riêng và BĐRĐ Việt Nam nói chung. Tuy đời sống còn nhiều khó khăn, nhưng cán bộ, chiến sĩ ra đa vẫn ngày, đêm bám máy, bám đài canh trừng, bảo đảm sự bình yên cho Tổ quốc, cho Nhân dân.
Kíp chiến đấu Trạm Ra đa 31, Trung đoàn 291, Sư đoàn 365 báo động sẵn sàng chiến đấu
Phát huy truyền thống 65 năm xây dựng, chiến đấu và phát triển, tin tưởng rằng với niềm tin quyết thắng; sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước, Quân đội; VKTBKT được trang bị ngày càng hiện đại BĐRĐ sẽ hoàn thành tốt trọng trách của mình, nâng cao khả năng cảnh giới, quản lý tốt vùng trời, không để Tổ quốc bị bất ngờ vì các tình huống trên không; bảo vệ vững chắc bầu trời của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống - xứng đáng là “Mắt thần vệ quốc”.
Hằng Giang
