Josephine Garis Cochran là một cái tên ít người biết đến, nhưng phát minh của bà trong những năm 1880 đã thay đổi mãi mãi cách thức rửa chén bát và tạo tiền đề cho ngành công nghiệp thiết bị gia dụng hiện đại. Không chỉ là một nhà phát minh tài năng, Cochran còn thể hiện khả năng kinh doanh, sản xuất, và tiếp thị, giúp bà vượt qua những thử thách và tạo dựng một di sản trường tồn.
Sinh ra vào khoảng năm 1839 - 1841 tại hạt Ashtabula, Ohio, Josephine Garis lớn lên trong một gia đình có truyền thống về nghề kỹ thuật. Cha của bà là kỹ sư xây dựng, người làm việc với các máy móc phức tạp trong các nhà máy và hệ thống bơm. Bởi vậy, có lẽ nền tảng gia đình này có lẽ đã ảnh hưởng lớn đến Cochran, dù bà không được đào tạo chính thức về cơ khí.
Bà kết hôn với William Apperson Cochran vào năm 1858, cùng ông định cư ở Shelbyville, Illinois, và có một cuộc sống gia đình bình lặng. Tuy nhiên, cái chết đột ngột của chồng bà vào năm 1883 đã để lại cho bà một khoản nợ đáng kể. Để vượt qua khó khăn và tìm cách tự nuôi sống mình, Cochran bắt đầu nghĩ đến việc chế tạo một chiếc máy có thể làm giảm bớt gánh nặng công việc gia đình – chiếc máy rửa chén bát.
Vào thời điểm đó, việc rửa chén bát là một công việc tốn thời gian và công sức, nhất là với những gia đình khá giả có nhiều bát đĩa quý bằng gốm sứ. Cochran đã nhận thấy rằng các thiết kế máy rửa chén bát trước đó đều dựa trên cơ chế chà rửa bằng bàn chải, khiến chúng khó có thể làm sạch triệt để. Nhưng ý tưởng của Cochran thì khác: thay vì dùng bàn chải, bà muốn tạo ra một chiếc máy sử dụng áp lực nước mạnh để đẩy bay chất bẩn và mảnh vụn bám trên bát đĩa.
Vì không có kiến thức học thuật chính quy về kỹ thuật, nên Cochran đã tìm đến sự giúp đỡ của một thợ cơ khí tên George Butters. Hai người cùng nhau nghiên cứu và chế tạo cỗ máy đầu tiên, một thiết bị bằng đồng đơn giản nhưng hoạt động hiệu quả. Bà đã tính toán để tạo ra những giá đỡ riêng biệt cho mỗi món đồ nhằm tránh va đập và sứt mẻ trong quá trình rửa. Năm 1886, Cochran đã chính thức nhận được bằng sáng chế cho phát minh của mình từ Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ, đánh dấu sự ra đời của chiếc máy rửa chén bát đầu tiên.
Sau khi có bằng sáng chế, Cochran bắt tay vào việc sản xuất và bán máy rửa chén bát. Tuy nhiên, do thị trường chưa quen với thiết bị mới mẻ và giá thành lại cao (lên đến vài trăm đô la thời đó), sản phẩm của bà khó tiếp cận được với nhiều gia đình. Hầu hết các gia đình bình thường không có hệ thống nước nóng, một điều kiện cần để vận hành máy rửa chén bát của Cochran. Đối với những gia đình giàu có, sản phẩm của bà chỉ là một thứ xa xỉ. Vì vậy, Cochran đã tập trung bán sản phẩm của mình cho các doanh nghiệp như khách sạn, nhà hàng, nơi có nhu cầu cao về hiệu quả và tiết kiệm thời gian trong công việc dọn dẹp.
Để đảm bảo chất lượng và không lệ thuộc vào các nhà sản xuất khác, Cochran quyết định tự mở một nhà máy sản xuất riêng, với George Butters làm quản đốc. Tại nhà máy này, bà đã gặp phải nhiều thử thách về kỹ thuật và thậm chí phải đối mặt với sự thiếu tôn trọng từ các nhân viên nam giới. Trong một cuộc phỏng vấn năm 1912 với tờ Chicago Record-Herald, Cochran đã chia sẻ rằng các nhân viên thường không làm theo yêu cầu của bà, bởi họ nghĩ rằng bà không có kiến thức cơ khí. Phải mất rất nhiều thời gian và nỗ lực, Cochran mới có thể chứng minh rằng thiết kế và phương pháp của bà là đúng đắn, giúp máy rửa chén bát hoạt động hiệu quả hơn.
Cochran không chỉ là một nhà phát minh, mà còn là một nhà tiếp thị tài năng. Trong các cuộc phỏng vấn, bà thường miêu tả mình như một phụ nữ giàu có, phát minh ra máy rửa chén bát vì mệt mỏi với việc nhiều người hầu làm sứt mẻ đồ sứ quý giá của mình. Tuy nhiên, hồ sơ điều tra dân số cho thấy bà không thực sự có nhiều người hầu, và câu chuyện về gia cảnh giàu có có thể chỉ là một chiến lược quảng cáo để tạo sức hút cho sản phẩm. Cochran cũng khuyến khích báo chí tin rằng bà là cháu gái của John Fitch, người phát minh ra tàu hơi nước. Dù biết thông tin này không chính xác, bà vẫn để lại ấn tượng này nhằm tăng thêm uy tín và sự quan tâm từ công chúng.
Bất chấp những câu chuyện thêu dệt trong các chiến dịch tiếp thị, Cochran vẫn là một người phụ nữ tài giỏi và kiên trì. Bà không chỉ dừng lại ở việc phát minh mà còn thực sự tham gia vào khâu sản xuất, bán hàng, và giám sát quá trình lắp đặt. Cochran không ngừng cải tiến thiết kế và các chức năng của máy rửa chén bát, liên tục đăng ký bằng sáng chế cho các cải tiến mới, giúp nâng cao hiệu quả và chất lượng sản phẩm.
Vào năm 1890, Cochran chuyển đến Chicago và giới thiệu máy rửa chén bát tại Triển lãm Thế giới Columbian vào năm 1893. Sự kiện này đã mở ra một trang mới cho bà khi bà giành được giải thưởng cho phát minh của mình. Cochran tiếp tục quảng bá và trưng bày máy rửa chén bát tại các hội chợ lớn như Massachusetts, New York và Missouri, nơi sản phẩm của bà thu hút sự chú ý của giới kinh doanh và công chúng.
Sau khi Cochran qua đời vào năm 1913 tại Chicago, công ty của bà được chuyển giao và sau đó hợp nhất vào thương hiệu KitchenAid, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới cho máy rửa chén bát. Cho đến những năm 1950 và 1960, khi hệ thống nước nóng trở nên phổ biến hơn, máy rửa chén bát mới thực sự trở thành thiết bị gia dụng phổ biến trong các hộ gia đình.
Đức Khương
