Ảnh minh họa
Trong quá trình triển khai, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đã chủ động áp dụng những giải pháp phù hợp với thực tiễn, phát huy hiệu quả sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Nhờ đó, chương trình không chỉ bảo đảm tiến độ mà còn nâng cao chất lượng các công trình nhà ở hỗ trợ cho người dân.
Yên Thế là huyện miền núi của tỉnh Bắc Giang có số lượng nhà cần xây mới, sửa chữa khá lớn. Qua ba đợt rà soát, Ban Chỉ đạo xóa nhà tạm, nhà dột nát của huyện đã đề nghị phê duyệt 365 hộ, trong đó có 117 căn xây mới và 248 căn sửa chữa.
Theo lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Yên Thế, quá trình rà soát, thẩm định thực tế đã phát sinh một số khó khăn, nổi bật là 28 hộ đang sinh sống trong nhà tạm, nhà dột nát nhưng chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dẫn đến không đủ điều kiện nhận hỗ trợ theo quy định.
Trước thực trạng này, huyện đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với UBND các xã trực tiếp xuống cơ sở, hỗ trợ pháp lý linh hoạt, miễn phí các thủ tục hành chính, tạo điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân. Kết quả, trong năm 2024 đã giải quyết cấp sổ đỏ cho 4 hộ, năm 2025 tiếp tục tháo gỡ cho 18 hộ. Đối với những trường hợp không thể xử lý được vướng mắc về đất đai, Ban Chỉ đạo huyện đã tham mưu vận động xã hội hóa 180 triệu đồng để hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát, gồm 1 hộ xây mới và 4 hộ sửa chữa nhà.
Tại huyện Lục Ngạn là địa phương đứng thứ tư toàn tỉnh về số lượng nhà tạm, nhà dột nát cần xóa – việc triển khai chương trình cũng gặp không ít thách thức. Năm 2025, trong tổng số 95 hộ được phê duyệt hỗ trợ, có 42 hộ vướng mắc về đất đai (chiếm khoảng 70%), 15 hộ thuộc diện đặc biệt khó khăn, không có khả năng đối ứng kinh phí. Bên cạnh đó, phần lớn các hộ là đồng bào dân tộc thiểu số, còn giữ tập quán xem ngày, xem tuổi khi làm nhà, gây khó khăn cho công tác tuyên truyền, vận động.
Bí thư Huyện ủy Lục Ngạn Lương Thế Tuấn cho biết, để tháo gỡ các khó khăn nêu trên, Huyện ủy đã thành lập 9 tổ công tác do Thường trực Huyện ủy và các Ủy viên Ban Thường vụ trực tiếp phụ trách, tiến hành rà soát, đánh giá cụ thể từng hộ gia đình. Đồng thời, huyện thành lập Tổ công tác chuyên trách về đất đai do Phó Chủ tịch UBND huyện làm tổ trưởng, với sự tham gia của lãnh đạo các cơ quan chuyên môn nhằm kịp thời giải quyết các vướng mắc phát sinh.
Song song với đó, huyện đẩy mạnh vận động cộng đồng, phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số để tạo sự đồng thuận. Các chiến dịch như “90 ngày cao điểm” và “10 ngày đêm nước rút” được triển khai, cùng với việc kiểm điểm tiến độ hằng tuần, qua đó bảo đảm hoàn thành mục tiêu trong tháng 5/2025.
Theo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bắc Giang, trong năm 2024, toàn tỉnh đã phê duyệt hỗ trợ xây mới, sửa chữa 1.498 căn nhà với tổng kinh phí khoảng 86 tỷ đồng, nguồn lực chủ yếu được huy động từ xã hội hóa. Đến 31/12/2024, 100% số nhà theo phê duyệt đã được hoàn thành và bàn giao cho người dân.
Sang năm 2025, kinh phí thực hiện chương trình được trích từ nguồn tiết kiệm 5% chi thường xuyên năm 2024. Tỉnh phê duyệt hỗ trợ 798 căn nhà, gồm 221 căn cho người có công với cách mạng; 473 căn cho hộ nghèo, cận nghèo; 62 căn cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng đặc biệt khó khăn và 42 căn thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025.
Đến tháng 6/2025, Bắc Giang đã hoàn thành bàn giao 798/798 căn nhà, với tổng kinh phí trên 94 tỷ đồng, về đích sớm hơn so với yêu cầu của Chính phủ.
Ngoài số nhà trong kế hoạch, các địa phương còn xây dựng thêm gần 472 căn nhà “Đại đoàn kết” từ các nguồn xã hội hóa khác. Nhiều đơn vị tiêu biểu tích cực tham gia như Công an tỉnh xây dựng 39 căn nhà với tổng kinh phí 7,8 tỷ đồng, vượt 48% so với đăng ký ban đầu; Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh xây dựng 15 căn nhà, đồng thời huy động 3.000 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia hỗ trợ tháo dỡ nhà cũ và vận chuyển vật liệu.
Trong quá trình triển khai, nhiều địa phương, đơn vị đã chủ động, sáng tạo trong từng khâu thực hiện như rà soát, phân loại đối tượng; phân công trách nhiệm cho từng ngành, đoàn thể; kết nối các đơn vị tài trợ với hộ gia đình có nhu cầu, đặc biệt là các hộ không có khả năng đối ứng; vận động những hộ có điều kiện hoặc dòng họ hỗ trợ tự xóa nhà tạm; hỗ trợ thủ tục đất đai, cấp phép xây dựng; đồng thời chủ động nâng mức hỗ trợ tại những địa bàn có khả năng huy động xã hội hóa tốt.
Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bắc Giang Đinh Đức Cảnh khẳng định: “Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát là đòn bẩy quan trọng góp phần thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, vùng cao và vùng thấp, hiện thực hóa mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau. Những ngôi nhà mới không chỉ bảo đảm an toàn mà còn là điểm tựa để hàng nghìn hộ nghèo vươn lên ổn định cuộc sống”.
Để đạt được kết quả này, ngay sau khi Ban Chỉ đạo tỉnh ban hành kế hoạch và phát động chương trình, 10/10 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã đồng loạt triển khai vận động ủng hộ, tổ chức các hội nghị tuyên truyền sâu rộng với sự tham gia của gần 5.000 lượt cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp và người dân.
Thư ngỏ kêu gọi đóng góp được gửi tới toàn dân; tại các thôn, tổ dân phố, tổ công tác được thành lập để chủ động rà soát, bình xét, hướng dẫn hộ dân hoàn thiện thủ tục, cam kết tiến độ và đôn đốc thi công.
Nhằm bảo đảm hiệu quả và tiết kiệm chi phí, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đã phối hợp với Câu lạc bộ Kiến trúc sư trẻ tổ chức Cuộc thi thiết kế mẫu “Nhà Đại đoàn kết”. Năm mẫu nhà đoạt giải có mức chi phí từ 100–150 triệu đồng/căn, phù hợp điều kiện của các hộ nghèo và được phổ biến rộng rãi để người dân lựa chọn.
Trong ba tháng cao điểm (tháng 4–6/2025), Ban Chỉ đạo tỉnh yêu cầu các địa phương báo cáo tiến độ hằng tuần về số nhà khởi công, bàn giao, huy động nguồn lực, giải ngân và xử lý các vướng mắc liên quan đến đất đai, quy hoạch. Đồng thời, ba đợt kiểm tra được tổ chức tại các địa bàn trọng điểm như Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế, theo dõi sát sao từ khâu rà soát đến thi công xây dựng.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Nguyễn Việt Oanh, mặc dù tỉnh đã hoàn thành mục tiêu đề ra trong chương trình, song trên thực tế, tình trạng nhà tạm, nhà dột nát vẫn có thể tiếp tục phát sinh. Bên cạnh đó, nhiều hộ dân vẫn chưa đủ điều kiện hỗ trợ do vướng mắc về đất đai, quy hoạch, pháp lý. Vì vậy, công tác xóa nhà tạm cần được xác định là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, gắn với nâng cao chất lượng sống và bảo đảm an sinh xã hội bền vững.
Trong thời gian tới, tỉnh Bắc Giang sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành; xác định việc chăm lo chỗ ở cho người dân, đặc biệt là hộ nghèo, cận nghèo và gia đình chính sách, là nhiệm vụ chính trị thường xuyên. Đồng thời, tập trung tháo gỡ các khó khăn, nhất là vướng mắc liên quan đến đất đai, quy hoạch, nhằm bảo đảm đủ điều kiện hỗ trợ nhà ở theo quy định, góp phần thực hiện đồng bộ các chính sách giảm nghèo và phát triển bền vững.