Diễn tiến bất thường từ triệu chứng nhẹ
Bệnh nhi Đ.Đ.K.L. (8 tuổi, ngụ tại Tây Ninh) nhập viện trong tình trạng tím tái, li bì, suy hô hấp nặng, chỉ số SpO₂ (độ bão hòa oxy trong máu) chỉ dao động ở mức 80–82%, thấp hơn nhiều so với mức bình thường (95–100%) dù đã được hỗ trợ thở máy với thông số cao. Hình ảnh X-quang ngực cho thấy tổn thương lan tỏa hai bên phổi, đặc biệt là xẹp phổi đỉnh phải – dấu hiệu của tình trạng viêm phổi tiến triển nghiêm trọng.
Cứu sống trường hợp viêm phổi suy hô hấp năng nhờ ECMO - Kỹ thuật oxy hóa máu qua màng ngoài cơ thể ( ảnh bvcc)
Theo người nhà bệnh nhi, trước đó bé chỉ có biểu hiện sốt nhẹ, ho và nôn ói vài lần trong ngày. Những dấu hiệu ban đầu không quá nghiêm trọng khiến gia đình nghĩ rằng trẻ bị cảm thông thường. Tuy nhiên, chỉ sau hai ngày, bé bắt đầu thở mệt, lừ đừ, tím môi và phải nhập viện khẩn cấp tại bệnh viện tuyến tỉnh. Tại đây, các bác sĩ xác định bé bị viêm phổi nặng, tiến hành điều trị kháng sinh. Tuy nhiên, bệnh nhi không đáp ứng điều trị, tiếp tục suy hô hấp, buộc phải đặt nội khí quản, thở máy và chuyển khẩn cấp đến Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố trong tình trạng nguy kịch.
Huy động toàn lực để giành giật sự sống
Ngay khi tiếp nhận ca bệnh, các bác sĩ đánh giá đây là trường hợp suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS) mức độ nặng. Trẻ gần như không còn khả năng tự trao đổi khí dù đã được thở máy với thông số cao, phổi tổn thương lan tỏa, chức năng oxy hóa máu gần như không còn.
Trước diễn tiến ngày càng xấu, ekip điều trị đã quyết định triển khai kỹ thuật ECMO – một phương pháp hỗ trợ sự sống tiên tiến được xem như "phao cứu sinh cuối cùng" trong các ca suy hô hấp hoặc suy tuần hoàn nặng.
Bệnh nhi được đặt ống dẫn (cannula) vào tĩnh mạch cảnh trong và tĩnh mạch đùi để kết nối với hệ thống ECMO theo chế độ tĩnh mạch - tĩnh mạch (VV). Hệ thống này sẽ đảm nhiệm chức năng trao đổi oxy và loại bỏ CO₂ trong máu, thay thế hoàn toàn chức năng phổi trong thời gian điều trị.
Bên cạnh đó, các biện pháp điều trị hỗ trợ cũng được triển khai đồng bộ: thở máy thông số cao, đặt trẻ ở tư thế nằm sấp để cải thiện oxy hóa phổi, sử dụng kháng sinh phổ rộng để khống chế nhiễm trùng, an thần – giãn cơ để tránh kích thích hô hấp, điều chỉnh nước – điện giải, kiềm toan…
Một hành trình giành lại sự sống đầy thử thách
Giai đoạn điều trị tiếp theo là cuộc chiến không ngừng nghỉ với hàng loạt biến chứng nguy hiểm. Trong thời gian nằm ECMO, bệnh nhi xuất hiện nhiễm trùng huyết, viêm phổi bội nhiễm, suy đa cơ quan, tăng bạch cầu, tổn thương gan – thận nặng. Có thời điểm, toàn bộ chức năng sống của trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào máy móc.
Ekip điều trị phải thay đổi liên tục chiến lược điều trị theo từng giờ, từng ngày: điều chỉnh loại kháng sinh phù hợp theo kết quả cấy vi khuẩn và đáp ứng lâm sàng, điều chỉnh các chỉ số máy ECMO để phù hợp với tiến triển bệnh lý, truyền máu, cân bằng huyết động, hỗ trợ chức năng gan – thận bằng các thuốc đặc hiệu, dinh dưỡng tĩnh mạch toàn phần để duy trì thể trạng và sức đề kháng cho trẻ.
Theo chia sẻ của bác sĩ điều trị, thời điểm khó khăn nhất là khi các chỉ số huyết học và sinh hóa liên tục xấu đi, có lúc tưởng chừng không thể cứu vãn. Tuy nhiên, nhờ theo dõi sát và can thiệp linh hoạt, dần dần tình trạng bé bắt đầu có dấu hiệu cải thiện: gan – thận hồi phục chức năng, bạch cầu giảm dần, chỉ số viêm cải thiện, nước tiểu trở lại, chỉ số oxy máu tốt hơn.
Kỳ tích hồi phục sau gần 6 tuần điều trị
Sau 5 tuần được hỗ trợ bằng ECMO, các bác sĩ đánh giá chức năng phổi đã có tiến triển đáng kể. Bé được cai ECMO thành công, sau đó từng bước giảm thông số thở máy và được cai máy thở.
Từ trạng thái mê sâu, bất động hoàn toàn, bé L. bắt đầu tỉnh táo, có thể thở tự nhiên, nói chuyện với bác sĩ và người nhà, ăn uống nhẹ trở lại. Một tuần sau khi rút máy thở, bé có thể ngồi dậy, tập vật lý trị liệu và tiếp tục phục hồi thể trạng.
Sự hồi phục của bé L. là minh chứng cho sức sống kỳ diệu của trẻ nhỏ và trình độ chuyên môn cao trong hồi sức nhi khoa hiện đại tại Việt Nam.
ECMO – "phao cứu sinh" trong hồi sức nhi khoa
Oxy hóa máu qua màng ngoài cơ thể (ECMO – Extracorporeal Membrane Oxygenation) là kỹ thuật hỗ trợ sự sống tiên tiến bằng cách dẫn máu ra khỏi cơ thể người bệnh thông qua một hệ thống màng trao đổi khí. Tại đây, máu được cung cấp oxy và loại bỏ CO₂, sau đó quay lại cơ thể, giúp duy trì sự sống trong khi tim hoặc phổi chưa thể phục hồi.
ECMO thường được chỉ định trong các trường hợp suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS), viêm cơ tim cấp, sốc tim, suy đa tạng hoặc sau phẫu thuật tim. Đây là phương pháp điều trị phức tạp, đòi hỏi đội ngũ bác sĩ – kỹ thuật viên trình độ cao và hệ thống trang thiết bị hiện đại.
Tại Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố, ECMO đã được triển khai thành công trong nhiều năm qua, cứu sống hàng chục trường hợp bệnh nhi nặng mà trước đây gần như không có hy vọng. Thành công trong ca bệnh bé Đ.Đ.K.L. một lần nữa khẳng định vai trò then chốt của ECMO trong hồi sức nhi khoa hiện đại, mở ra nhiều cơ hội sống cho các ca bệnh nguy kịch.
Cảnh báo dành cho phụ huynh
Qua trường hợp này, các bác sĩ cũng gửi đến cộng đồng lời cảnh báo quan trọng: đừng xem nhẹ các triệu chứng sốt nhẹ, ho, nôn ói ở trẻ nhỏ. Với một số tác nhân vi sinh nguy hiểm như virus cúm, vi khuẩn phế cầu, tụ cầu vàng…, diễn tiến bệnh có thể rất nhanh, nhất là ở trẻ nhỏ có sức đề kháng yếu.
Việc theo dõi sát sao sức khỏe trẻ, đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường như thở nhanh, thở rút lõm ngực, tím tái, lừ đừ… là điều cần thiết để tránh nguy cơ bệnh trở nặng. Đồng thời, tiêm ngừa đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh viêm phổi, cúm, ho gà, COVID-19… cũng là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe trẻ.
Tấn Tài