Sét trên Sao Thổ lần đầu tiên được phát hiện qua những tín hiệu vô tuyến thu được từ tàu vũ trụ. Những tín hiệu này ban đầu nghe giống như tiếng vo ve của một chiếc radio cũ đang dò sóng, nhưng các nghiên cứu sâu hơn đã xác định rõ ràng rằng âm thanh bí ẩn này bắt nguồn từ những cơn giông dữ dội trong bầu khí quyển của Sao Thổ.

Khám phá này đã mở ra một cánh cửa mới vào những bí ẩn về cấu tạo và hoạt động khí quyển của hành tinh khổng lồ này.

"Sấm sét amoniac": Bản giao hưởng kỳ lạ của Sao Thổ

Bầu khí quyển của Sao Thổ hoàn toàn khác biệt so với Trái Đất. Trong khi giông bão trên Trái Đất chủ yếu liên quan đến hơi nước và nước lỏng, nước lỏng rất khó tồn tại trên Sao Thổ do nhiệt độ cực thấp, thường xuống dưới âm hàng trăm độ C.

Do đó, các đám mây giông bão của Sao Thổ chủ yếu được cấu tạo từ các tinh thể amoniac. Sự va chạm và ma sát của các tinh thể amoniac này tạo ra năng lượng tĩnh điện cực lớn, từ đó phóng ra những tia sét cực mạnh.

Dữ liệu khoa học cho thấy, một số tia sét trên Sao Thổ có thể đạt năng lượng lớn hơn hàng chục nghìn lần so với các siêu bão dữ dội nhất trên Trái Đất.

Tàu vũ trụ Cassini, "người quan sát" thầm lặng đã quay quanh Sao Thổ trong hơn một thập kỷ, đóng vai trò then chốt trong việc thu thập vô số dữ liệu quý giá về sét trên hành tinh này. Cassini đã phát hiện ra rằng sét trên Sao Thổ không xuất hiện ngẫu nhiên khắp nơi, mà tập trung ở những khu vực cụ thể gần đường xích đạo.

Những khu vực này tạo ra những đám mây khổng lồ và ngoạn mục, đôi khi bao phủ hàng trăm nghìn kilomet vuông, tương tự như các đám mây bão khổng lồ trên Trái Đất nhưng với quy mô vĩ đại hơn rất nhiều.

Cơn bão "bất tận": Kéo dài hàng tháng trời

Điều khiến sét trên Sao Thổ trở nên đặc biệt hơn nữa là thời gian kéo dài của các cơn giông. Trong khi một cơn giông điển hình trên Trái Đất thường chỉ kéo dài vài giờ thì giông bão trên Sao Thổ có thể bùng cháy dữ dội xuyên qua bầu khí quyển trong hàng tháng trời.

Các nhà khoa học giả thuyết rằng điều này có thể là do cấu trúc độc đáo của khí quyển Sao Thổ: việc không có bề mặt rắn khiến nó trở thành một "nồi súp" khí khổng lồ sủi bọt liên tục, cung cấp nguồn năng lượng dồi dào và bền bỉ cho các cơn bão hoạt động.

Nghiên cứu của các nhà khoa học về sét trên Sao Thổ không chỉ dừng lại ở sự tò mò. Bằng cách phân tích tần suất và năng lượng của sét, họ có thể thoáng thấy thành phần khí quyển Sao Thổ và thậm chí suy ra một số hoạt động bên trong của hành tinh này.

Cũng giống như việc sử dụng sét trên Trái Đất để nghiên cứu khí hậu và các quá trình khí quyển, sét trên Sao Thổ đã trở thành một manh mối quan trọng để khám phá những bí ẩn sâu xa hơn của hành tinh bí ẩn này.

Dù tàu thăm dò Cassini đã hoàn thành sứ mệnh, nhưng kho dữ liệu quý giá mà nó để lại vẫn đang được các nhà khoa học phân tích chuyên sâu. Biết đâu một ngày nào đó trong tương lai, chúng ta sẽ hiểu sâu hơn về tia sét trên Sao Thổ và khám phá ra nhiều chi tiết đáng kinh ngạc hơn nữa.

Vũ trụ trên thực tế là một nơi đầy bí ẩn và bất ngờ, luôn mang đến những khám phá mới mẻ ngay cả khi chúng ta nghĩ rằng mình đã hiểu rõ nó, nuôi dưỡng trí tưởng tượng vô tận của con người về những điều chưa biết và sự nhỏ bé của chúng ta trước kỳ quan bao la này.

Đức Khương