Nga đánh đổi gì để đạt được thành quả ở Ukraine?
Cuộc xung đột ở Ukraine chủ yếu diễn ra trên mặt đất trong 2 năm qua khi quân đội hai bên thường xuyên giao chiến bằng pháo hạng nặng với sự hỗ trợ của máy bay không người lái. Lực lượng không quân của hai nước đều ở tình thế bị phụ thuộc bởi các phi đội hạn chế của Ukraine và việc Nga chưa thể giành được ưu thế trên không.
Tuy nhiên, khi quân đội Nga tăng cường tấn công ở phía Đông, lực lượng không quân của nước này đã đảm nhiệm vai trò lớn hơn. Các nhà phân tích quân sự cho biết, Nga đã sử dụng ngày càng nhiều chiến đấu cơ gần tiền tuyến để thả bom lượn vào các vị trí của Ukraine và dọn đường cho bộ binh. Chiến thuật này, từng được sử dụng chủ yếu ở Avdiivka - thành phố phía Đông chiến lược Nga giành được vào tháng trước, đã mang đến những kết quả khả quan, các chuyên gia đánh giá.
Binh lính Ukraine tấn công đối phương từ một vị trí ở Donetsk. Ảnh: Getty
Tuy nhiên, nó cũng đi cùng với rủi ro.
"Đây là một công cụ tốn kém nhưng khá hiệu quả mà Nga đang sử dụng hiện nay trong xung đột", ông Serhiy Hrabskyi, Đại tá đã nghỉ hưu của quân đội Ukraine cho hay. Theo ông, việc Nga đưa các chiến đấu cơ đến sát tiền tuyến vô cùng nguy hiểm nhưng nó có thể "tác động đến các vị trí của Ukraine một cách hiệu quả".
Tuần trước, quân đội Ukraine tuyên bố đã bắn hạ 7 chiến đấu cơ Su-34, gần như tất cả đều hoạt động ở phía Đông, chỉ vài ngày sau khi bắn hạ máy bay trinh sát radar tầm xa A-50. Theo các quan chức Ukraine, đây là một phần trong hàng loạt cuộc tấn công thành công nhằm vào Lực lượng Không quân Nga mà theo Kiev, họ đã bắn hạ 15 máy bay của đối phương trong nhiều ngày qua. Phần lớn các vụ bắn rơi máy bay chưa thể xác minh.
Dù vậy, trang phân tích quân sự Oryx và một số nhà quan sát quân sự Nga đã xác nhận về việc Moscow tổn thất 2 tiêm kích Su-35. Cơ quan tình báo quân sự Anh cũng xác nhận về việc máy bay A-50 bị phá hủy.
Justin Bronk, học giả nghiên cứu cấp cao về không lực và công nghệ tại Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) ở London cho rằng, Ukraine "chắc chắn đã tiến hành ngày càng nhiều cuộc phục kích" với sự hỗ trợ của các hệ thống phòng không trong những tháng gần đây và đã đạt được một số "thành quả đáng chú ý".
Sau khi xung đột nổ ra vào cuối tháng 2/2022, Ukraine đã cố gắng ngăn cản Nga kiểm soát không phận qua các cuộc không chiến và việc sử dụng thành thạo các tên lửa phòng không. Theo RUSI, chỉ sau 1 tháng, Nga đã dừng triển khai máy bay chiến đấu mà thay vào đó tiến hành các cuộc tấn công từ xa bằng tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình. Điều đó khiến cho Nga không thể triển khai hiệu quả hỏa lực mạnh mẽ trên không từ các tiêm – cường kích để tấn công các vị trí của Ukraine trên tiền tuyến, báo cáo của RUSI cho hay.
Điều này bắt đầu thay đổi vào đầu năm ngoái khi Nga sử dụng bom lượn được thả từ máy bay và có thể bay từ khoảng cách xa so với tiền tuyến, hạn chế rủi ro máy bay bị các tên lửa phòng không tấn công. Mang hàng trăm kg chất nổ, các quả bom lượn có thể xuyên thủng các boong-ke dưới lòng đất.
"Những quả bom này phá hủy hoàn toàn mọi thứ. Tất cả các tòa nhà và công trình đều bị san phẳng chỉ bằng một quả bom", Egor Sugar, một binh lính Ukraine chiến đấu ở Avdiivka cho hay.
Tăng cường tấn công bằng bom lượn
Các quan chức Ukraine và các nhà phân tích quân sự cho biết lực lượng trên không của Nga đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát Avdiivka - một khu vực đòi hỏi các chiến đấu cơ của Moscow phải "bay gần" tiền tuyến hơn để phát huy tối đa hiệu quả của bom lượn. Tuy nhiên, điều đó cũng khiến chúng đối mặt với nguy cơ bị các hệ thống phòng không Ukraine bắn hạ.
Vào cuối tháng 12 năm ngoái, quân đội Ukraine tuyên bố đã phá hủy 3 tiêm kích Su-34 gần bờ Đông sông Dnipro do Nga kiểm soát, nơi mà các lực lượng của Kiev đã đảm bảo được một số vị trí nhỏ.
Hiện vẫn chưa rõ các hệ thống phòng không Ukraine triển khai. Tuy nhiên, một số quan chức quân đội và nhà phân tích cho rằng Kiev đã sử dụng hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất. Đây là hệ thống phòng không phóng từ mặt đất tiên tiến nhất của Washington.
Tom Karako, Giám đốc Dự án Phòng thủ Tên lửa thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho rằng, cơ quan tình báo Ukraine đã thu thập hoạt động của máy bay chiến đấu Nga và triển khai các hệ thống phòng không để bắn hạ chúng.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho biết: "Nga dường như đang tổn thất ngày càng nhiều phương tiện trên không trong những tuần gần đây để tiến hành các cuộc tấn công bằng bom lượn nhằm hỗ trợ chiến dịch ở phía Đông Ukraine".
Một trong những thành quả lớn nhất của Ukraine trong các cuộc không chiến là việc phá hủy một trong những "radar bay" A-50 của Nga - vốn đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối các cuộc ném bom từ trên không nhằm vào các vị trí của Ukraine trên tiền tuyến.
'Lấy đi đôi mắt và lấy đi khả năng nhắm trúng mục tiêu của họ. Đó là một thắng lợi khá lớn", ông Karako nói.
Tình báo quân sự Anh cho biết, Nga có 7 máy bay A-50 nhưng khả năng cao chúng đã tạm dừng hỗ trợ các chiến dịch quân sự để tránh tổn thất thêm. Không quân Ukraine cũng nói rằng, các hoạt động trên không của Nga ở phía Đông Ukraine đã giảm đáng kể vào tối 1/3.
Hiện chưa rõ Nga có thể duy trì mức độ tổn thất trên về dài hạn hay không. Tuy nhiên, mới đây, hãng thông tấn Tass cho biết, tập đoàn quốc phòng do nhà nước sở hữu Rostec sẽ nối lại việc sản xuất A-50 bởi vì nó đóng vai trò quan trọng với lực lượng vũ trang Nga.
Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch)Theo: New York Times
