Con người là trung tâm của chiến lược phát triển
Phát biểu khai mạc, PGS.TS Trần Cao Vinh – Phó Giám đốc ĐHQG-HCM nhấn mạnh: Đề án được triển khai trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số. Chính vì vậy, việc phát hiện, bồi dưỡng và phát triển tài năng trẻ không chỉ là nhiệm vụ cấp thiết của mỗi cơ sở giáo dục đại học, mà còn là chiến lược trọng yếu của quốc gia.
Ông cho rằng, việc thực hiện Đề án phải gắn liền với ba Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị:
- Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
- Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.
- Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
"Trong đó, con người là yếu tố then chốt; thu hút và đào tạo nhân tài là giải pháp trọng tâm để đạt được mục tiêu chiến lược. ĐHQG-HCM, với vai trò trung tâm của hệ thống giáo dục đại học quốc gia, phải thể hiện trách nhiệm trong đào tạo nguồn nhân lực tinh hoa, đáp ứng yêu cầu của đất nước trong giai đoạn mới", PGS.TS Trần Cao Vinh nhấn mạnh.
Gần 2.300 sinh viên tài năng tham gia chương trình
Theo báo cáo của Ban Đào tạo ĐHQG-HCM, sau gần hai năm thực hiện, Đề án đã bước đầu đạt được những kết quả khả quan. Đến cuối năm 2025, toàn hệ thống dự kiến có 2.290 sinh viên tham gia chương trình đào tạo tài năng, chiếm khoảng 2,5% tổng quy mô đào tạo.
Sinh viên tài năng được học tập theo chương trình đặc biệt, trong đó có 25–30% học phần chuyên sâu, nhiều môn học được giảng dạy bằng tiếng Anh nhằm tăng cường khả năng hội nhập quốc tế. Đặc biệt, 100% sinh viên trong chương trình đạt chuẩn ngoại ngữ, thể hiện năng lực tiếp cận tri thức toàn cầu.
Bên cạnh đó, hoạt động nghiên cứu khoa học, thực tập tại doanh nghiệp và trải nghiệm thực tế được chú trọng. Thống kê cho thấy, hơn 90% sinh viên tài năng đã tham gia nghiên cứu khoa học hoặc thực tập tại các tổ chức, doanh nghiệp; khoảng 20% sinh viên có công bố khoa học trong giai đoạn này. Nhiều em đã giành được các giải thưởng học thuật, tham gia hội thảo quốc tế, góp phần khẳng định thương hiệu đào tạo tinh hoa của ĐHQG-HCM.
Những khó khăn, hạn chế cần khắc phục
Bên cạnh kết quả tích cực, hội nghị cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong quá trình triển khai:
1. Tiêu chí tuyển chọn chưa đồng bộ: Một số đơn vị thành viên vẫn áp dụng tiêu chí chưa thật sự phù hợp với đặc thù ngành, dẫn đến sự chênh lệch về chất lượng đầu vào.
2. Cơ chế tài chính chưa linh hoạt: Nguồn lực hỗ trợ cho sinh viên và giảng viên còn hạn chế, đặc biệt đối với các hoạt động nghiên cứu, công bố quốc tế, hay hợp tác với doanh nghiệp.
3. Chương trình quốc tế hóa còn thiếu đồng đều: Dù đã có môn học bằng tiếng Anh, nhưng chất lượng và mức độ triển khai chưa thống nhất giữa các trường thành viên.
4. Liên kết với doanh nghiệp và nghiên cứu thực tiễn còn hạn chế: Một số ngành chưa tạo được nhiều cơ hội để sinh viên tham gia dự án thực tế, thực tập chuyên sâu hoặc đổi mới sáng tạo.
5. Quản trị và phối hợp triển khai: Việc điều phối giữa các đơn vị, đánh giá định kỳ, thu hút giảng viên quốc tế còn gặp nhiều khó khăn.
Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả
Tại hội nghị, các đại biểu đã trao đổi và đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả Đề án trong thời gian tới:
- Hoàn thiện tiêu chí tuyển chọn: Xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng, thống nhất, nhưng vẫn linh hoạt theo đặc thù từng ngành; chú trọng cả năng lực học thuật, ngoại ngữ, kỹ năng mềm và tiềm năng phát triển.
- Tăng cường nguồn lực tài chính: Nâng mức học bổng, hỗ trợ sinh hoạt phí và kinh phí nghiên cứu cho sinh viên tài năng; khuyến khích giảng viên giảng dạy chuyên sâu hoặc bằng tiếng Anh.
- Đẩy mạnh quốc tế hóa: Mở rộng hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp quốc tế; tăng số lượng học phần giảng dạy bằng tiếng Anh; mời chuyên gia nước ngoài tham gia giảng dạy và hướng dẫn nghiên cứu.
- Gắn đào tạo với nghiên cứu và doanh nghiệp: Tạo nhiều cơ hội cho sinh viên tham gia đề tài nghiên cứu, dự án đổi mới sáng tạo; tăng cường kết nối với doanh nghiệp để tổ chức thực tập, trải nghiệm thực tế, khởi nghiệp sáng tạo.
- Tăng cường quản trị và đánh giá chất lượng: Thực hiện đánh giá định kỳ theo các tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo tính bền vững và minh bạch của chương trình; tăng cường phối hợp liên ngành, liên cơ sở trong triển khai.
Định hướng 2025–2027: mở rộng nhưng vẫn giữ vững chất lượng
Trong giai đoạn còn lại của Đề án, ĐHQG-HCM đặt ra mục tiêu mở rộng quy mô sinh viên tài năng nhưng đồng thời giữ vững chất lượng đào tạo. Theo đó, chương trình sẽ
- Nâng tỷ lệ học phần chuyên sâu và học phần quốc tế, tăng số môn giảng dạy bằng tiếng Anh.
- Thiết lập các đề tài nghiên cứu riêng cho sinh viên tài năng, khuyến khích công bố quốc tế, tham gia hội thảo chuyên ngành.
- Mở rộng hợp tác với doanh nghiệp để sinh viên có thêm môi trường thực tập, nghiên cứu ứng dụng.
- Xây dựng cơ chế hỗ trợ đặc thù về học bổng, trang thiết bị, điều kiện học tập.
- Thiết lập hệ thống theo dõi, đánh giá bằng các chỉ số cụ thể như: số công bố khoa học, số sinh viên thực tập doanh nghiệp, số chương trình hợp tác quốc tế.
Khẳng định vai trò trung tâm của ĐHQG-HCM
Kết thúc hội nghị, các đại biểu thống nhất rằng Đề án tuyển chọn và phát triển sinh viên tài năng không chỉ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của ĐHQG-HCM, mà còn là một bước đi chiến lược để khẳng định vai trò trung tâm của đại học quốc gia trong hệ thống giáo dục Việt Nam.
Việc đào tạo sinh viên tài năng được kỳ vọng sẽ tạo ra một thế hệ trí thức tinh hoa – những người vừa có kiến thức chuyên sâu, vừa có năng lực nghiên cứu, sáng tạo, hội nhập quốc tế, đồng thời có tinh thần trách nhiệm với xã hội và đất nước. Đây chính là nguồn lực then chốt, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh trên con đường đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng với thế giới.
Tấn Tài