I. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang diễn ra mạnh mẽ và yêu cầu phát triển toàn diện con người ngày càng cao, việc đổi mới các hoạt động hỗ trợ thanh niên dân tộc thiểu số trở thành nhiệm vụ cấp thiết của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Thanh niên dân tộc thiểu số không chỉ là lực lượng quan trọng trong xây dựng kinh tế – xã hội tại địa phương mà còn là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi do điều kiện sống, học tập và tiếp cận công nghệ còn hạn chế. Trước thực tế đó, Đoàn các cấp đã và đang nỗ lực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động theo hướng linh hoạt, sáng tạo, sát với nhu cầu thực tiễn, nhằm nâng cao năng lực số, thúc đẩy khởi nghiệp, tăng cường hội nhập cho thanh niên dân tộc thiểu số, từ đó góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững. Hiệu quả hỗ trợ hoạt động của Đoàn thường được thể hiện rõ nét qua các hoạt động như hoạt động tuyên truyền, vận động; hoạt động hỗ trợ thanh niên dân tộc về về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa…; các chương trình, phong trào do đoàn tổ chức liên quan đến khởi nghiệp trong thanh niên. Các nội dung này được thực hiện hiệu quả sẽ góp phần quan trọng trong nâng cao các hoạt động hỗ trợ thanh niên dân tộc thiểu số của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
II. Nội dung
1. Tăng cường triển khai các hoạt động hỗ trợ nâng cao năng lực, xây dựng và tạo môi trường cho thanh niên dân tộc
Các cấp bộ Đoàn cần tiếp tục triển khai các hoạt động tập huấn, đào tạo nghề, đào tạo kiến thức nền tảng cho thanh niên về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa… Đẩy mạnh tổ chức các lớp giáo dục về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa. Các chương trình đào tạo về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa… cần có sự đánh giá, cập nhật thường xuyên để phù hợp với thực trạng, xu hướng khởi nghiệp trong nước và quốc tế. Cung cấp giải pháp chuyển đổi số cho thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp. Định kỳ hàng năm tổ chức tuyên dương, tôn vinh thanh niên có thành tích xuất sắc trong học nghề, lập nghiệp; các cá nhân, doanh nhân trẻ khởi nghiệp xuất sắc; vinh danh các starup tiêu biểu…
Đối với thanh niên dân tộc thiểu số, phối hợp tổ chức tốt ngày hội việc làm, các sàn giao dịch, ngày hội tư vấn hướng nghiệp, việc làm; liên kết với các trung tâm đào tạo việc làm tổ chức các lớp dạy nghề; giúp cho thanh niên nắm bắt được các cơ hội về nhu cầu việc làm trên thị trường lao động, xu thế hội nhập, tiếp cận được các doanh nghiệp có nhu cầu việc làm. Phát huy vai trò đồng hành của tổ chức đoàn trong triển khai chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) do Chính phủ phát động; đẩy mạnh hỗ trợ thanh niên nông thôn xây dựng ý tưởng, lập hồ sơ, đăng ký tham gia chương trình…
2. Mở rộng các hoạt động tư vấn, hỗ trợ thông tin, kiến thức, kỹ năng cho thanh niên về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa
Các cấp bộ Đoàn triển khai công tác tư vấn, hỗ trợ, thông tin kiến thức, kỹ năng cho thanh niên. Hình thành hội động tư vấn từ cấp Trung ương và địa phương để triển khai các hoạt động tư vấn, hỗ trợ. Các tỉnh, thành đoàn tiếp tục chủ động xây dựng và phát huy vai trò của các đơn vị chuyên trách hỗ trợ khởi nghiệp như trung tâm hỗ trợ, văn phòng hỗ trợ… đảm bảo có thể thực hiện hiệu quả các chức năng như gắn kết các nguồn lực sẵn có, tổ chức đào tạo sử dụng chuyên gia bên ngoài; tư vấn cho thanh niên về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa.
Hỗ trợ thanh niên nhất là trong lĩnh vực khởi nghiệp, lập nghiệp tiếp cận các nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước; các nguồn vốn, hỗ trợ tài chính thông qua các chương trình, chính sách ưu đãi cho thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp của Chính phủ. Hỗ trợ nâng cao năng lực kinh doanh, khởi nghiệp cho thanh niên, đặc biệt là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và áp dụng công nghệ số. Xây dựng các ngân hàng, sàn giao dịch ý tưởng nhằm kết nối thanh niên với các quỹ đầu tư. Khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn, Quỹ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, Quỹ quốc gia về việc làm, vốn từ Ngân hàng chính sách xã hội và vận động các nguồn vốn xã hội hóa để hỗ trợ vay vốn cho thanh niên. Triển khai các hoạt động tư vấn, hỗ trợ pháp lý, sở hữu trí tuệ, đăng ký thương hiệu, nhãn hiệu, bảo hộ thương hiệu sản phẩm và các nội dung pháp lý khác liên quan đến kinh doanh cho thanh niên khởi nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể của thanh niên.
Đồng thời, tăng cường và mở rộng hợp tác quốc tế trong các hoạt động khởi nghiệp của thanh niên; thực hiện các cam kết khu vực và quốc tế liên quan đến hoạt động khởi nghiệp của thanh niên mà Việt Nam tham gia ký kết. Kết nối với các Đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam, tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, các quỹ đầu tư nước ngoài để hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp về nguồn vốn, kĩ thuật, nâng cao năng lực chuyển đổi số; vận động nguồn lực quốc tế triển khai các hoạt động hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp và nâng cao năng lực số. Liên kết, xây dựng mạng lưới kết nối giữa các thanh niên khởi nghiệp, doanh nhân trẻ Việt Nam trong và ngoài nước, giữa Hội doanh nhân trẻ Việt Nam với các tổ chức, mạng lưới doanh nhân trẻ khu vực ASEAN và quốc tế.
Ngoài ra, đổi mới các hoạt động tư vấn đòi hỏi các cấp bộ đoàn chủ động triển khai các hoạt động tư vấn về về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa… để thúc đẩy sự phát triển của thanh niên một cách toàn diện trong đó chú trọng đến việc đẩy mạnh hiệu quả của công tác tư vấn, hướng nghiệp, giới thiệu việc làm của các đơn vị của các trường nghề, trung tâm dịch vụ việc làm,…; các tỉnh, thành đoàn quan tâm công tác ký kết với các doanh nghiệp tại địa phương để tham gia vào công tác định hướng nghề nghiệp, định hướng khởi nghiệp cho thanh niên dân tộc.
3. Tăng cường tham mưu chính sách, pháp luật về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa
Các cấp bộ Đoàn chủ động nghiên cứu, đánh giá, đề xuất với các ngành, các cấp xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp. Chủ động tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương phân bổ nguồn ngân sách để xây dựng các chương trình về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa; vận động nguồn xây dựng quỹ hỗ trợ thanh niên về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa tại địa phương. Xây dựng và phát tài liệu tổng hợp các chính sách, hướng dẫn thanh niên áp dụng, thực hiện các chính sách của Nhà nước hỗ trợ thanh niên dân tộc. Nâng cao hiệu quả giám sát của Đoàn thanh niên trong các chính sách, pháp luật về về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa. Ban hành tài liệu tổng hợp các chính sách, hướng dẫn thanh niên áp dụng, thực hiện các chính sách của Nhà nước về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa.
Thúc đẩy việc tổ chức hiệu quả "Diễn đàn Thanh niên dân tộc", các chương trình đối thoại giữa thanh niên dân tộc với lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương để tháo gỡ những vướng mắc, kiến nghị đề xuất những chính sách, chương trình thúc đẩy, hỗ trợ thanh niên về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa.
Song song đó, Đoàn cần tăng cường các hoạt động tham vấn, kiến nghị các chính sách nhằm thu hút nguồn lực từ thanh niên kiều bào, du học sinh về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa. Giám sát việc thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật và thực thi chính sách về hỗ trợ thanh niên dân tộc theo Quy chế giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên. Phản biện xã hội đối với các dự thảo chính sách, luật pháp về phát triển về hướng nghiệp, hội nhập, kỹ năng số, nâng cao sức khỏe, tăng cường hiểu biết về văn hóa cho thanh niên dân tộc.
4. Đề xuất một số kiến nghị nhằm đổi mới các hoạt động hỗ trợ của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đối với thanh niên dân tộc
Để đổi mới hiệu quả các hoạt động hỗ trợ thanh niên dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần tập trung vào một số kiến nghị trọng tâm như sau:
Thứ nhất, xây dựng các chương trình hỗ trợ mang tính đặc thù, phù hợp với điều kiện văn hóa, ngôn ngữ và trình độ của thanh niên dân tộc, trong đó ưu tiên các nội dung về nâng cao năng lực số, khởi nghiệp, phát triển kỹ năng mềm và kiến thức hội nhập.
Thứ hai, tăng cường ứng dụng công nghệ số trong công tác Đoàn tại vùng sâu, vùng xa như xây dựng nền tảng học tập trực tuyến đa ngôn ngữ, tổ chức tư vấn nghề nghiệp và khởi nghiệp qua các kênh trực tuyến.
Thứ ba, huy động nguồn lực từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế để hỗ trợ hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ Đoàn địa phương làm nòng cốt triển khai các mô hình hỗ trợ hiệu quả.
Thứ tư, lồng ghép mục tiêu phát triển thanh niên dân tộc vào các chương trình, chính sách quốc gia về phát triển bền vững và chuyển đổi số, tạo hành lang pháp lý rõ ràng để Đoàn chủ động tham gia sâu rộng hơn trong việc hỗ trợ thanh niên dân tộc thiểu số phát triển toàn diện.
Thứ năm, đối với thanh niên dân tộc thiểu số cần tích cực tham gia các lớp bồi dưỡng kỹ năng; chủ động tiếp cận thông tin chính thống, nâng cao nhận thức về an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân, tránh bị ảnh hưởng bởi các luồng thông tin sai lệch; tăng cường tinh thần đoàn kết, tích cực tham gia các mô hình tổ công nghệ số cộng đồng, cùng nhau chia sẻ kiến thức và hỗ trợ lẫn nhau trong học tập và phát triển kinh tế.
III. Kết luận
Thanh niên dân tộc là lực lượng xã hội to lớn, xung kích, sáng tạo, đi đầu trong công cuộc đổi mới ở các vùng miền núi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Thanh niên dân tộc có vai trò, vị trí trung tâm, là lực lượng xã hội to lớn, xung kích, sáng tạo đi đầu trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội tại các vùng miền núi. Những năm gần đây, sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ cũng như quá trình hội nhập các mô hình kinh tế hiện đại và công cuộc quốc tế hóa trên nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội đã trở thành sức mạnh giúp thanh niên dân tộc thiểu số (DTTS) phát huy sức trẻ, cống hiến để chủ động, vững vàng tiến bước vào giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh chuyển đổi số và phát triển bền vững, việc đổi mới các hoạt động hỗ trợ thanh niên dân tộc thiểu số là yêu cầu tất yếu, góp phần tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ ở vùng khó khăn. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh với vai trò tiên phong, cần tiếp tục sáng tạo, linh hoạt trong phương thức tổ chức, nội dung hỗ trợ và huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội để đồng hành cùng thanh niên dân tộc thiểu số trên hành trình tiếp cận tri thức mới, nâng cao kỹ năng số và năng lực hội nhập. Đồng thời, bản thân thanh niên cũng cần chủ động học tập, đổi mới tư duy và phát huy nội lực để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của thời đại. Sự phối hợp chặt chẽ giữa tổ chức Đoàn, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và bản thân thanh niên sẽ là chìa khóa để thu hẹp khoảng cách số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần hiện thực hóa mục tiêu "không ai bị bỏ lại phía sau" trong bối cảnh đất nước bước sang kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình.
Tài liệu tham khảo
Trần Thị Vành Khuyên (2019), Thực hiện chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở vùng đồng bằng sông cửu long, Luận án tiến sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Nguyễn Văn Lượng, Nguyễn Văn Song (2021), "Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn: Lý luận, thực tiễn và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam", Khoa học nông nghiệp Việt Nam, no.09 - tr.1270- 1282 - ISSN.2588-1299. Thanh, P. V., & Thủy, V. T. (2017). Một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực các dân tộc thiểu số ở miền núi Thanh Hóa hiện nay. Tạp Chí Giáo Dục, Số 416. Ban Bí thư Trung ương Đoàn. (2022). Báo cáo chính trị Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022–2027. Hà Nội: Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. (2023). Báo cáo tổng kết công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi năm 2023. Hà Nội: Ban Chấp hành Trung ương Đoàn. Nguyễn, T. H., & Lê, V. A. (2023). Phát triển năng lực số cho thanh niên dân tộc thiểu số trong bối cảnh chuyển đổi số. Tạp chí Thanh niên, (5), 42–47. Nguyễn Quốc Nghi, Lê Thị Diệu Hiền và Mai Võ Ngọc Thanh (2016), Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định khởi sự doanh nghiệp của sinh viên khối ngành Quản trị Kinh doanh tại các trường đại học/cao đẳng ở thành phố Cần Thơ, Tạp chí Khoa học Đại học Văn Hiến, (10), tr.55-63. Đoàn Kim Thắng (2015). Vị thành niên và thanh niên Hà Nội: về sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, 9 (94), 124-131. Huyen, T., & Duong, H. (2019, July 3). Announcement of survey results to collect information on socio-economic status of 53 ethnic minorities in 2019. Electronic Newspaper for Ethnic and Development Khiet, H.T. (2021). Enhancing education development in ethnic minority areas -an important basis for realizing equality among ethnic groups. Communist Magazine Khai, D. Van. (2000). Human resources in the process of industrialization and modernization.
TS. Trịnh Minh Thái
Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường,
Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam