Đổi mới công tác thu thập và phân tách số liệu trợ giúp pháp lý để nâng cao hiệu quả quản trị

Ngày 19/12/2025, tại tỉnh Bắc Ninh, Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (PBGDPL&TGPL) – Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội thảo tham vấn báo cáo thu thập và phân tách số liệu vụ việc trợ giúp pháp lý (TGPL). Đây là hoạt động trọng tâm thuộc dự án "Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế" do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ Quỹ Phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF). Hội thảo do bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục PBGDPL&TGPL chủ trì, với sự góp mặt của lãnh đạo và các trợ giúp viên pháp lý đến từ Bắc Ninh, Hải Phòng, Phú Thọ, Hưng Yên và Ninh Bình.

Dự án này được triển khai từ năm 2022 đến 2026 theo Quyết định số 68/QĐ-TTG của Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Với mục tiêu cải thiện dịch vụ và thúc đẩy trao quyền pháp lý cho các đối tượng yếu thế, đặc biệt tại các tỉnh miền núi phía Bắc, dự án đặt ra yêu cầu khắt khe về tính minh bạch và hiệu quả của các chỉ số đo lường. Hoạt động thu thập, phân tích số liệu lần này tập trung vào giai đoạn từ ngày 01/01/2022 đến 31/5/2025 trên phạm vi toàn quốc. Các tiêu chí phân tách rất đa dạng, từ địa bàn, hình thức thực hiện (tư vấn, tố tụng, đại diện ngoài tố tụng) đến đối tượng thụ hưởng (trẻ em, phụ nữ...) và đặc biệt là xác định tỷ lệ vụ việc thành công.

Phát biểu tại hội thảo, bà Vũ Thị Hường nhấn mạnh dù Cục đã tổ chức nhiều đợt tập huấn kỹ năng nghiệp vụ nhưng đây là lần đầu tiên một hội thảo chuyên sâu về thống kê và phân tách số liệu được tổ chức. Theo bà, các số liệu không hề khô khan mà chính là công cụ giúp người thực hiện TGPL điều chỉnh hành vi nghề nghiệp, đồng thời giúp cơ quan quản lý có cái nhìn tổng thể để điều tiết chính sách phù hợp.

Tại phiên làm việc, báo cáo viên Nguyễn Ngọc Lan đã trình bày dự thảo kết quả nghiên cứu từ nhóm chuyên gia độc lập. Báo cáo dựa trên sự phối hợp chặt chẽ với các địa phương, trọng tâm là Điện Biên và Lào Cai, để chỉ ra những thuận lợi và khó khăn thực tế. Nhiều đại biểu bày tỏ sự hào hứng trước cách tiếp cận mới này, coi đây là cơ hội quý giá để học hỏi kỹ năng tổng hợp, xử lý và phân tích số liệu – những kỹ năng vốn thường bị xem nhẹ so với nghiệp vụ tranh tụng.

Tuy nhiên, hội thảo cũng thẳng thắn chỉ ra những "điểm nghẽn" về mặt kỹ thuật và quy định. Một vấn đề nổi cộm là sự thiếu đồng bộ về thời điểm chốt số liệu. Theo Thông tư 17/2025/TT-BTP, báo cáo định kỳ tính từ ngày 01/01 đến 31/12 hàng năm, nhưng số liệu vụ việc tố tụng thành công lại tính từ 01/11 năm trước đến 31/10 năm sau. Sự lệch pha này khiến việc so sánh, phân tích các chỉ số không đạt được độ tương thích hoàn hảo. Bên cạnh đó, hệ thống quản lý trực tuyến thường xuyên gặp tình trạng nghẽn mạng vào các kỳ báo cáo cao điểm, gây khó khăn cho việc trích xuất dữ liệu.

Đặc thù của lĩnh vực TGPL còn nằm ở các đối tượng "kép" – những người thuộc nhiều nhóm yếu thế cùng lúc, như trẻ em khuyết tật là người dân tộc thiểu số. Việc thiết kế các trường dữ liệu để phân tách chính xác những trường hợp này là một thách thức không nhỏ. Để giải quyết vấn đề này, bà Vũ Thị Hường cho biết Cục đang nỗ lực xây dựng Hệ thống Thông tin TGPL mới nhằm tối ưu hóa việc quản trị và tháo gỡ các vướng mắc về công nghệ.

Kết luận hội thảo, Phó Cục trưởng Vũ Thị Hường đánh giá cao nỗ lực của nhóm chuyên gia và khẳng định báo cáo có giá trị tham khảo rất lớn để đánh giá các chỉ số đo lường kết quả của dự án. Đây không chỉ là tài liệu nghiệp vụ mà còn là cơ sở để các địa phương nâng cao chất lượng dịch vụ, hướng tới mục tiêu cuối cùng là bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho người dân. Các đại biểu tham dự đều thống nhất mong muốn Cục sẽ tiếp tục tổ chức thêm các diễn đàn chuyên sâu để đưa công tác thống kê số liệu trở thành "đòn bẩy" thực sự cho sự đổi mới của ngành trợ giúp pháp lý trong tương lai.