Hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức về trợ giúp pháp lý cho già làng, trưởng bản và người có uy tín trong cộng đồng.
Tại những bản làng xa xôi của tỉnh Lạng Sơn, từ bao đời nay, đời sống của đồng bào gắn liền với núi rừng và những phong tục tập quán lâu đời. Tuy nhiên, khi xã hội phát triển, những va chạm trong đời sống dân sự như tranh chấp đất đai, mâu thuẫn hôn nhân hay các vướng mắc về chính sách an sinh xã hội xuất hiện ngày càng nhiều. Một thực tế cho thấy là khi đối mặt với rắc rối pháp lý, ưu tiên hàng đầu của bà con thường là tìm đến già làng, trưởng bản để xin lời khuyên thay vì gõ cửa các cơ quan chức năng. Đằng sau sự lựa chọn đó là một rào cản tâm lý nặng nề; nỗi lo về chi phí. Trong tâm thức của nhiều người dân vùng cao, việc tư vấn pháp luật vẫn bị coi là một dịch vụ mất chi phí, gắn liền với những khoản thuê luật sư đắt đỏ vượt quá khả năng tài chính của gia đình. Chính nỗi lo "vô hình" này đã vô tình đẩy người nghèo, người yếu thế đứng bên lề của công lý, khiến họ tự xoay xở giữa những rắc rối mà lẽ ra đã được tháo gỡ kịp thời bằng các quy định pháp luật.
Mặc dù già làng, trưởng bản và những người có uy tín trong cộng đồng luôn là "điểm tựa" tinh thần vững chắc, nhưng trước một hệ thống pháp luật chuyên sâu và phức tạp, chính họ cũng gặp không ít khó khăn trong việc định hướng cho bà con. Khoảng trống thông tin về quyền được trợ giúp pháp lý hoàn toàn miễn phí từ Nhà nước chính là "điểm nghẽn" lớn nhất. Nhiều người dân không hề biết rằng mình thuộc đối tượng được bảo vệ, được hỗ trợ pháp lý mà không phải chi trả bất kỳ khoản phí nào. Sự thiếu hụt thông tin này dẫn đến tình trạng người dân loay hoay trong sự cô độc pháp lý, tạo ra khoảng cách lớn giữa chính sách và thực tiễn thực thi. Nhận diện rõ thách thức đó, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đã quyết định tổ chức chuỗi 03 Hội nghị tập huấn tại các xã Thiện Long, Thiện Hòa và Thiện Thuật thuộc tỉnh Lạng Sơn trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Đây là một bước đi chiến lược nhằm đưa chính sách đến "đúng người, đúng chỗ" và giải quyết yêu cầu cấp thiết từ hơi thở thực tiễn đời sống.
Tại các buổi tập huấn, điểm nhấn quan trọng nhất chính là sự thay đổi trong phương thức tiếp cận. Thay vì những bài giảng lý thuyết khô khan theo kiểu "đọc - chép", hội nghị được thiết kế như một diễn đàn mở để người dân và cán bộ cơ sở cùng đối thoại. Nội dung tập huấn tập trung xoáy sâu vào những câu hỏi thực tế nhất: Ai là người được hưởng dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí? Quy trình thủ tục ra sao? Phải liên hệ với cơ quan nào trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn để được hỗ trợ? Những vấn đề này vốn dĩ nằm trên văn bản giấy tờ, nay được các báo cáo viên dày dạn kinh nghiệm chuyển hóa thành ngôn ngữ bình dân, gắn liền với các tình huống thực tế thường gặp tại bản làng. Pháp luật, từ những điều khoản xa lạ, đã trở thành những bài học dễ nhớ, dễ hiểu và có thể áp dụng ngay để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mỗi cá nhân.
Đặc biệt, hội nghị dành phần lớn thời lượng để lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng và cả những "nút thắt" pháp lý mà bà con đang gặp phải. Những câu chuyện thực tế về tranh chấp ranh giới đất rừng, việc làm giấy khai sinh hay quyền lợi bảo hiểm y tế đã được đưa ra phân tích thấu đáo dưới góc độ pháp lý. Sự hiện diện của đội ngũ báo cáo viên am hiểu tâm lý đồng bào đã tạo ra một không khí tin cậy, nơi bà con có thể thoải mái chia sẻ mà không còn mặc cảm hay lo sợ. Những câu chuyện "người thật, việc thật" về các vụ việc đã được trợ giúp pháp lý thành công chính là minh chứng sống động nhất, giúp người dân hiểu rằng họ không hề đơn độc. Nhà nước luôn đồng hành và bảo vệ họ thông qua công cụ quyền năng là pháp luật, và trợ giúp pháp lý chính là "cánh cửa" để họ bước vào không gian công lý đó một cách tự tin nhất.
Không chỉ dừng lại ở mục tiêu phổ biến kiến thức cho người dân, chuỗi hội nghị còn hướng tới việc xây dựng một mạng lưới "sứ giả pháp luật" tại cơ sở. Bằng việc bồi dưỡng kiến thức cho đội ngũ già làng, trưởng bản, hội nghị đã giúp họ củng cố vai trò là "điểm tựa thông tin" tin cậy. Khi người có uy tín trong bản hiểu rõ luật, biết rõ quyền lợi của bà con, họ sẽ là người đầu tiên hướng dẫn người dân đi đúng hướng, tìm đúng chỗ khi có vướng mắc phát sinh. Đây chính là cách làm bền vững để duy trì dòng chảy thông tin pháp luật xuyên suốt từ trung ương đến tận từng hộ gia đình.
Khép lại chuỗi hoạt động tại Lạng Sơn, điều đọng lại không chỉ là những tập tài liệu hay danh sách số điện thoại đường dây nóng, mà là sự thay đổi về nhận thức của cả một cộng đồng. Kỳ vọng rằng, sau những cuộc đối thoại thẳng thắn và chân tình này, bức tường ngăn cách giữa người dân vùng cao và công lý sẽ dần đổ bỏ. Khi trợ giúp pháp lý thực sự trở thành một "điểm tựa" vững chắc, bà con sẽ vững vàng hơn trên hành trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đó không chỉ là sự thực thi pháp luật, mà còn là sự lan tỏa hơi ấm của những chính sách an sinh xã hội nhân văn, góp phần giữ vững sự bình yên, ổn định và thúc đẩy sự phát triển bền vững của vùng núi biên cương Lạng Sơn trong tương lai.