Trong giai đoạn hội nhập toàn diện hiện nay, việc quan tâm đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, tập hợp thanh niên có vai trò đặc biệt quan trọng, nhất là, cần xây dựng những hệ quy chiếu chuẩn mực để cùng nhau thực hiện việc “tự soi”, “tự sửa”; trong đó, tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng trên báo Nhân Dân số 5409 ngày 03/02/1969 là một trong những tác phẩm tiêu biểu và là ánh sáng soi đường cho các ngành, các cấp trong công tác thanh niên hiện nay.
Bác Hồ với thanh niên Việt Nam. Ảnh tư liệu
Vẹn nguyên giá trị về đạo đức cách mạng
Tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ vỏn vẹn gần 680 chữ, tuy nhiên, trong hơn 53 năm qua, đến nay vẫn vẹn nguyên giá trị và nóng bỏng tính thời sự; nhất là đã nêu bật được các luận điểm lớn về tầm quan trọng của đức cách mạng đối với sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta, trong đó có công tác thanh niên.
Mở đầu tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định vai trò nêu gương, tiên phong của người cán bộ, “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”. Đó là vai trò, trách nhiệm quan trọng hàng đầu của cán bộ, đảng viên, đoàn viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị và kể cả trong cuộc sống hàng ngày. Đây cũng chính là nội dung cốt lõi, trọng yếu được Trung ương Đảng nêu trong Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Hội nghị Trung ương lần thứ tư, khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về những điều đảng viên không được làm. Và trong thực tiễn lịch sử của dân tộc, hầu hết những cán bộ, đảng viên của ta đã làm rất tốt vai trò nêu gương, tiêu phong này, cho nên, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định, “ đó là một lời khen chân thành đối với đảng viên và cán bộ ta”.
Vì lẽ đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đúc kết, “trải qua 39 năm đấu tranh oanh liệt, làm cách mạng tháng 8 thành công”, do nhân dân ta đã đặt trọn niềm tin vào năng lực lãnh đạo sáng suốt của Đảng và trên thực tế, Đảng ta “đã đưa dân tộc ta tiến lên không ngừng từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”. Bởi lẽ, “ trên mặt trận chiến đấu và sản xuất, rất nhiều cán bộ, đảng viên ta tỏ ra anh dũng, gương mẫu, gian khổ đi trước, hưởng thụ đi sau và đã làm nên những thành tích rất vẻ vang”; đồng thời, chính nhờ “Đảng ta đã đào tạo một thế hệ thanh niên cách mạng, gái cũng như trai, rất hăng hái, dũng cảm trong mọi công tác”, đã cùng nhau góp nên thành quả to lớn, đầu tự hào này. Những cán bộ, đảng viên, đoàn viên như thế, chính là “những bông hoa tươi thắm của chủ nghĩa anh hùng cách mạng” và toàn thể “nhân dân ta, Đảng ta rất tự hào có những người con xứng đáng như thế”.
Song song đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng xác định, trong quá trình làm cách mạng, vẫn có một bộ phận cán bộ, đảng viên có “ đạo đức, phẩm chất còn thấp kém” , đã vướng vào chủ nghĩa cá nhân, mà “ phạm nhiều sai lầm”. Khi đó, tính xung kích, tiên phong dần bị mai một, mà thay vào đó, họ đã trở nên “ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa”, và còn “tự cao, tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền”, dần dà đã thực sự “xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh”. Những cán bộ như thế, khi tổ chức giao cho làm bất cứ việc gì, dù dễ dàng như thế nào thì cũng rất khó đi đến thành công.
Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghiêm khắc căn dặn, “mỗi cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết. Phải kiên quyết quét sách chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật. Phải sâu sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân. Phải cố gắng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ”.
Như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định, đạo đức cách mạng là phẩm chất không thể thiếu của những người làm cách mạng. Đạo đức cách mạng, được Chủ tịch Hồ Chí Minh ví như quy luật gốc rễ, nguồn cội của đất, trời như 6 câu thơ được Người nêu trong bài viết “Cần, kiệm, liêm, chính” đăng trên báo Cứu Quốc từ ngày 30/5 đến 02/6/1949:
“Trời có bốn mùa: Xuân, hạ, thu, đông,
Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức: Cần, kiệm, liêm, chính
Thiếu một phương, thì không thành đất
Thiếu một đức, thì không thành người”.
Thật vậy, đạo đức cách mạng đã tạo nên tính kiên cường, ý chí mạnh mẽ để mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên được tiến bộ, vững vàng vượt qua mọi khó khăn, thách thức và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong thực tiễn lịch sử dân tộc đã chứng minh, chính đạo đức cách mạng là một nhân tố quan trọng hàng đầu để tạo nên sức mạnh tổng hợp, góp phần tạo nên những thắng lợi vẻ vang trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của Đảng ta và góp phần tham gia “xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công”.
Ngoài tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn có nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết chỉ bàn về đạo đức cách mạng và chủ nghĩa cá nhân gồm: bài Chủ nghĩa cá nhân (1948); tác phẩm Cần kiệm liêm chính (1949); Đạo đức công dân (tháng 01/1955); Đạo đức cách mạng (tháng 6/1955); Đạo đức cách mạng (1958)... đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt, là hệ thống “cẩm nang” căn dặn tâm huyết, nghiêm khắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tầm quan trọng của việc không ngừng nâng cao đạo đức cách mạng và chống lại, quét sạch chủ nghĩa cá nhân đối với sự thành bại trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta.
Là ánh sáng soi đường cho công tác thanh niên
Trước bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, để làm tốt nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta, thì hơn lúc nào hết, các ngành, các cấp, các tổ chức, cơ quan, địa phương, đơn vị cần tiếp tục đẩy mạnh việc học tập, quán triệt sâu sắc ý nghĩa, giá trị vĩnh hằng, vĩ đại của tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất là trong công tác thanh niên.
Từ những giá trị tinh túy của tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, có thể áp dụng vào việc nâng cao hiệu quả đối với công tác thanh niên trong giai đoạn mới, có thể kể đến một số nội dung cơ bản như:
Một là, để tổ chức Đoàn Hội thực sự vững mạnh, cần quan tâm “quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của các cấp cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh niên trước tiên. Về việc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh ví như, khi chúng ta tiết kiệm, mua sắm được bộ bàn ghế, giường tủ mới, trước khi kê vào phòng, thì thường quét dọn nhà cửa sạch sẽ, chứ không ai để rác rưởi bẩn thỉu mà khiêng bàn ghế, giường tủ vào. Để thực hiện tốt nội dung này, đòi hỏi các cấp ủy Đảng, tổ chức Đoàn cần triển khai liên tục nhiều đợt sinh hoạt chính trị cao điểm, xuyên suốt, rộng khắp về tinh thần nêu gương, tính tự giác trong “tự soi, tự sửa” để tiếp tục chấn chỉnh, xây dựng tổ chức trong sạch, vững mạnh, đào tạo những cán bộ, đoàn viên ngày càng đảm bảo phẩm chất đạp đức, năng lực công tác, đủ “hồng” và “chuyên”; kiên quyết sàng lọc, loại bỏ ra khỏi tổ chức những nhân tố bị suy giảm sức chiến đấu, có những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, mắc bệnh cá nhân chủ nghĩa, xa rời tổ chức và quần chúng nhân dân, theo các nội dung trọng yếu được nêu trong Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Hội nghị Trung ương lần thứ tư, khóa XIII.
Hai là, tổ chức Đoàn cần quan tâm thực hiện các giải pháp nhằm không ngừng “nâng cao đạo đức cách mạng” chocác cấp cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh niên. Về nội dung này, các cấp bộ đoàn cần quan tâm đổi mới nội dung, phương thức của công tác giáo dục truyền thống, đạo đức, lối sống, tập trung các giải pháp để xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, năng động, sáng tạo, có đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, có văn hóa và sức khỏe tham gia xây dựng quê hương, cơ quan, đơn vị, đặc biệt, trong quá trình công tác, biết đặt lợi ích của tổ chức Đoàn và phong trào thanh niên lên trên hết, trước hết. Chẳng hạn, đẩy mạnh việc tổ chức các hoạt động giáo dục về chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; hay học tập, quán triệt và triển khai chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, các chủ trương, nghị quyết của Đoàn cấp trên; giáo dục, gợi mở về tình hình nhiệm vụ mới của quê hương, đất nước, cơ quan, đơn vị; không ngừng nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, sức “đề kháng” tự thân của tuổi trẻ trước những hành vi xấu, phảm cảm, đi ngược lại với những quy tắc, chuẩn mực đạo đức, thuần phong, mỹ tục của dân tộc và tích cực chống lại mọi âm mưu “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch. Bên cạnh đó, hơn ai hết, cán bộ Đoàn các cấp, nhất là những cán bộ đoàn giữ cương vị chủ chốt, cần phải cố gắng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ hiểu biết, năng lực, tính sáng tạo, năng động, xung kích, tiên phong để làm tốt các nhiệm vụ được giao, xứng đáng là cán bộ hậu bị tin cậy của Đảng và nâng cao được sức mạnh hiệu triệu, uy tín của những thủ lĩnh thực thụ trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên.
Ba là, cần duy trì chế độ sinh hoạt chi đoàn định kỳ, đảm bảo tính liên tục, thường xuyên, theo đúng quy định và quy chế hoạt động của tổ chức Đoàn. Ngày nay, trong điều kiện bùng bổ thông tin và sức mạnh ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đã tác động không nhỏ đến hình thức, nội dung sinh hoạt chi đoàn. Trước bối cảnh đó, tổ chức Đoàn cần nhanh chóng xây dựng những mô hình sinh hoạt đoàn dành cho các cơ sở đặc thù, hay thường xuyên đi công tác xa, hoặc đứng trước tình hình khó khăn do dịch bệnh COVID-19; với nội dung phù hợp với từng đối tượng, phạm vi, năng lực, trình độ của đoàn viên thanh niên. Chẳng hạn, có thể nghiên cứu tổ chức các hình thức sinh hoạt chi đoàn trực tuyến, hay đối với những nội dung quan trọng nhưng mang tính khẩn cấp, có thể thực hiện việc xin ý kiến của ban chấp hành Đoàn bằng văn bản, qua các phương tiện thư điện tử, mạng xã hội, để vừa đảm bảo tính tập trung dân chủ, vừa tăng cường được sự sáng tạo, đoàn kết, thống nhất của tập thể trong công việc; về nội dung, có thể chọn ra những vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội hay nhiệm vụ chuyên môn trong học tập, lao động, sản xuất quan trọng, nóng bỏng, cấp thiết để tuổi trẻ cùng nhau bàn bạc, thảo luận và đề ra những giải pháp, ý tưởng, sáng kiến, hiến kế, cùng với cấp ủy, ban lãnh đạo các cơ quan, tổ chức, địa phương, đơn vị hoàn thành tốt được các nhiệm vụ chính trị, mục tiêu, kế hoạch chung. Ngoài ra, cần lấy những quy định, quy chế hoạt động của tổ chức Đoàn và các yêu cầu thực tiễn công tác làm thước đo hiệu quả đối với các hoạt động phong trào; ngoài ra, cần quan tâm bồi dưỡng, phát huy tinh thần đoàn kết, tính tổ chức, tính kỷ luật, thực hiện tinh thần phê bình và tự phê bình nghiêm túc, quan tâm xây dựng, củng cố, kiện toàn tổ chức Đoàn vững mạnh, có sức sống. Bởi lẽ, xây dựng Đoàn vững mạnh chính là xây dựng Đảng trước một bước.
Bốn là, các cấp bộ đoàn cần “phải sâu sát thực tế, gần gũi quần chúng”, thật sự “tôn trọng và phát huy” tinh thần dân chủ, năng động, sáng tạo, nhiệt huyết của thanh niên. Ngày nay, một bộ phận cán bộ đoàn các cấp, nhất là cán bộ đoàn cơ sở thường mắc bệnh “quan liêu, mệnh lệnh”, “xa rời quần chúng”, “xa rời thực tế”; khi đó, những nội dung phong trào, nghị quyết, chương trình hành động... của tổ chức Đoàn sẽ rất khó đến được với thanh niên, vì không giải quyết được những nhu cầu chính đáng, các khó khăn, vướng mắc, nguyện vọng chính đáng của đoàn viên. Với vai trò là những cán bộ đoàn, phải thực sự gần gũi, làm người bạn gần gũi của thanh niên, trong mọi mặt công tác, phải biết “lo trước nỗi lo của thanh niên và vui sau niềm vui của thanh niên”. Dĩ nhiên, người cán bộ đoàn cần phải tự học tập nâng cao kiến thức ở nhiều lĩnh vực, để không bị tụt hậu và thực sự am tường tất cả các khâu, các bộ phận, nhất là các đơn vị khó khăn, đặc thù, cần có năng lực tổng hợp, dự báo đối với các xu hướng mới trong công tác thanh niên, cùng với khả năng định hướng, hiệu triệu của người thủ lĩnh thanh niên.
Năm là, “công tác kiểm tra” của Đoàn cần thực hiện thường xuyên, “chặt chẽ” và nghiêm túc. Sự thành công của công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn được đánh giá ở mức độ, kết quả quá trình ngăn chặn và phòng ngừa các vi phạm xảy ra trong tổ chức Đoàn; như vậy, trách nhiệm của người làm công tác kiểm tra của Đoàn cần phải nỗ lực ngăn chặn, hạn chế tối đa các sai phạm phát sinh đến mức phải ra quyết định kỷ luật. Như vậy, trong các kỳ sinh hoạt chi đoàn, cán bộ đoàn các cấp cần quan tâm quán triệt đến từng đoàn viên hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của mình, khi vừa là chủ thể, vừa là đối tượng chịu sự kiểm tra, giám sát của tổ chức Đoàn; thậm chí có thể nhắc đi nhắc lại nhiều lần, vì không phải đoàn viên nào cũng nhận thức được sâu sắc về nội dung này, nhất là những đoàn viên mới kết nạp, hay đoàn viên trong khu vực công nhân, lao động trực tiếp... Khi nhận thức và tinh thần tự giác của từng đoàn viên đã nâng cao, thì tự khắc mỗi người sẽ có sự tự điều chỉnh hành vi của mình để không vi phạm vào những điều tổ chức Đoàn, nội quy cơ quan, đơn vị, hay các nội dung do pháp luật quy định. Khi đó, phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” trong công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn sẽ được phát huy mạnh mẽ, đúng mực.
Sáu là, tổ chức Đoàn phải “hoan nghênh và khuyến khích” những cá nhân mạnh dạn, thẳng thắn, “thật thà phê bình” đối với cán bộ đoàn, đoàn viên và tổ chức. Một mặt, các cấp bộ đoàn cần tăng cường hoạt động nắm bắt dư luận xã hội đối với các nội dung hoạt động của tổ chức Đoàn, đồng thời, cần quan tâm lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng chính đáng, thậm chí nghiêm túc tiếp thu những ý kiến đóng góp, phản biện, phê bình những cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh niên, để có giải pháp xử lý, chấn chỉnh kịp thời, phù hợp. Ngoài ra, các cấp bộ đoàn cần quan tâm thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội của tổ chức Đoàn được quy định tại Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW, ngày 12-12-2013, Bộ Chính trị khóa XI. Đặc biệt, tổ chức Đoàn muốn hoàn thành nhiệm vụ được giao, cần phải phát huy tối đa tính dân chủ, đoàn kết, năng động, có sức hút tự thân, để các đoàn viên, thanh niên quan tâm, quý mến, tin tưởng và đi theo.
Trong suốt chiều dài lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn xem sự lớn mạnh về năng lực, tầm nhìn, đạo đức cách mạng của tuổi trẻ chính là những thành công, thắng lợi to lớn trong quá trình lãnh đạo cách mạng và là sự phát triển trường tồn của dân tộc ta. Thật vậy, thế hệ trẻ chính là những người chủ tương lai của đất nước, do đó, bên cạnh vai trò lãnh đạo, dẫn dắt của các cấp ủy đảng, thì từng cán bộ, đoàn viên, thanh niên cần không ngừng tự chủ động học tập, tu dưỡng đạo đức, nâng cao trình độ nghiệp vụ, kiến thức chuyên môn, năng lực công tác và sẵn sàng tiên phong nhận thực hiện các nhiệm vụ khó khăn, các mảng công việc mới, cấp thiết của cơ quan, đơn vị, tổ chức, địa phương, đất nước để mỗi người được chủ động lập thân, vững vàng lập nghiệp, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh theo di nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Trong đó, tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cho đến tận hôm nay, thật sự là một “cẩm nang quý báu” về đạo đức cách mạng, là kim chỉ nam chuẩn mực, là động lực tinh thần to lớn và là ánh sáng soi đường giúp tuổi trẻ của nước, cùng các ngành, các cấp mạnh mẽ vượt qua những khó khăn, thách thức, không ngừng nâng cao hiệu quả công tác thanh niên, góp phần tích cực để đưa đất nước vươn lên, phát triển bền vững trong giai đoạn mới.
Trần Thiên Nga
Chi bộ Trung tâm Truyền thông thanh thiếu nhi Trung ương Đoàn
