Từ khóa: Chuyển đổi số; Quân đội hiện đại; Thanh niên Quân đội.
1. Đặt vấn đề
Thanh niên Quân đội là lực lượng đông đảo, nguồn nhân lực chủ yếu, trực tiếp thực hiện chuyển đổi số - nhiệm vụ mới, khó khăn, phức tạp. Thanh niên Quân đội có vai trò xung kích, tiên phong trong chuyển đổi số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững và xây dựng Quân đội hiện đại theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng và xây dựng hình mẫu Thanh niên Quân đội trong tình hình mới.
Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, Trung ương Đoàn, Ban Thanh niên Quân đội, thanh niên Quân đội đã có những đóng góp rất quan trọng trong chuyển đổi số. Song bên cạnh đó, quá trình thanh niên Quân đội thực hiện nhiệm vụ chuyển đối số vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần phải kịp thời khắc phục. Điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả thực hiện chuyển đổi số ở nước ta và Quân đội. Đại hội đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Quân đội lần thứ X đã chỉ ra: “Đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt thích ứng với điều kiện, diễn biến dịch bệnh Covid-19 và công cuộc chuyển đổi số còn chậm” (1) .
2. Nội dung nghiên cứu
Dự báo trong những năm tới, cùng với toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, “cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển mạnh, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia, dân tộc” (2) . Ở trong nước, bên cạnh những thuận lợi, các thế lực thù địch sẽ tiếp tục triệt để lợi dụng sự phát triển công nghệ thông tin để chống phá cách mạng nước ta. Đứng trước những thách thức đó, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Quân đội có sự phát triển và yêu cầu cao hơn, như: “giữ vững chủ quyền số quốc gia trên không gian mạng trong mọi tình huống” (3) . Bối cảnh và tình hình đó đòi hỏi phải có những giải pháp hiệu quả nhằm phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số.
Thứ nhất, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng đối với phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số hiện nay.
Các cơ quan, đơn vị tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng nhận thức rõ về những vấn đề cơ bản của chuyển đổi số; vai trò, tầm quan trọng của nhiệm vụ chuyển đổi số đối với sự nghiệp phát triển đất nước và xây dựng Quân đội hiện đại, nhất là những nội dung cơ bản trong Nghị quyết số 52-NQ/TW, ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị khóa XII về “Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, Quyết định số 749/QĐ-TTg, ngày 03/06/2020 của Thủ tướng Chính phủ về “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, Kế hoạch số 4396/KH-BQP, ngày 04/11/2021 của Bộ Quốc phòng về “Phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong Bộ Quốc phòng giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030” . Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng nhận thức sâu sắc về vai trò và sự cần thiết phát huy vai trò của Quân đội, thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số; thực trạng phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số . Kịp thời cung cấp đầy đủ những thông tin, đánh giá của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp về ưu điểm, hạn chế, bất cập trong quá trình phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Từ đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp làm căn cứ đề ra những chủ trương, hình thức, biện pháp khắc phục triệt để, góp phần nâng cao chất lượng phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số ở các giai đoạn tiếp theo. Ngoài ra, các cơ quan, đơn vị thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng nhận thức đầy đủ những vấn đề mới đang đặt ra đòi hỏi phải phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Qua đó, các tổ chức, lực lượng có nhận thức đúng, đề cao trách nhiệm của mình đối với phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số.
Thứ hai, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì, cơ quan chức năng các cấp đối với phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số hiện nay.
Cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì, cơ quan chức năng các cấp thường xuyên học tập, nghiên cứu, nắm vững và hiểu sâu sắc chủ trương, chính sách, kế hoạch của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về thanh niên, công tác thanh niên, công tác thanh niên trong Quân đội và chuyển đổi số, trọng tâm là Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”; Chương trình hành động số 991-CTr/QUTW ngày 26/10/2015 của Quân ủy Trung ương về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho Thanh niên Quân đội giai đoạn 2015 - 2030”; Kế hoạch số 4396/KH-BQP ngày 04/11/2021 của Bộ Quốc phòng về “Phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong Bộ Quốc phòng giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”. Nâng cao chất lượng xây dựng nghị quyết, kế hoạch, quy định, hướng dẫn của cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì, cơ quan chức năng các cấp; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát gắn với sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm kịp thời đối với quá trình phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Bởi vì, chuyển đổi số là một nhiệm vụ mới, khó khăn, phức tạp nên quá trình thực hiện sẽ có những vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn và cần phải được giải quyết hiệu quả. Đồng thời, kiên quyết khắc phục tình trạng xây dựng nghị quyết, kế hoạch, hướng dẫn chung chung và khó cụ thể hóa, thực hiện trong thực tiễn; kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm mang tính hình thức.
Thứ ba, xác định đúng nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số hiện nay.
Tập trung khơi dậy và phát huy mạnh mẽ tinh thần xung kích, “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám vượt qua khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung” (4) của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Xây dựng và nhân rộng các mô hình thanh niên Quân đội tiên phong trong chuyển đổi số nhằm phù hợp tâm lý, nhu cầu chính đáng, khát vọng cống hiến của họ. Khơi dậy và phát huy vai trò xung kích của thanh niên Quân đội trong tham gia tuyên truyền, phổ biến các kiến thức, kỹ năng số cho nhân dân trên địa bàn đóng quân; trực tiếp tham gia phòng, chống tác động tiêu cực từ không gian mạng, công nghệ số và bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng trong chuyển đổi số. Trên cơ sở đó, các cơ quan, đơn vị vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng nâng cao nhận thức về vai trò, sự cần thiết phải phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số trên các phương tiện thông tin đại chúng, cũng như các phương tiện thông tin nội bộ. Kết hợp chặt chẽ giữa các hình thức, biện pháp thuyết phục, nêu gương và hành chính quân sự; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương trong quá trình phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số phù hợp với từng nội dung, từng giai đoạn. Nâng cao chất lượng sinh hoạt của cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ huy, tổ chức quần chúng và hội đồng quân nhân, chú trọng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội trong tiến hành sinh hoạt. Ngoài ra, vận dụng linh hoạt hình thức bồi dưỡng, tập huấn, tọa đàm, trao đổi, hội thảo về chuyển đổi số nhằm phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số hiện nay.
Thứ tư, tăng cường bồi dưỡng năng lực, kỹ năng số và văn hóa số cho thanh niên Quân đội.
Đại hội đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Quân đội lần thứ X đã xác định mục tiêu: “Đến năm 2027, 100% cán bộ đoàn, trên 60% đoàn viên, thanh niên được tiếp cận các hoạt động nâng cao năng lực số do tổ chức đoàn triển khai; 100% cán bộ đoàn, 50% đoàn viên, thanh niên sử dụng thành thạo các phương tiện kỹ thuật phục vụ học tập, làm việc, giao tiếp, truyền thông trên nền tảng số” (5) . Các cơ quan, đơn vị nghiên cứu, bổ sung các khoa mục huấn luyện thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số, nhất là kiến thức cơ bản về chuyển đổi số; năng lực, kỹ năng số và văn hóa số. Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, tư tưởng, như học tập trung, hoạt động sân khấu hóa, thực tiễn thực hiện nhiệm vụ; tập huấn, trao đổi, tọa đàm, hội thảo; sinh hoạt của các tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức đoàn và hội đồng quân nhân… để chuyển tải kiến thức, năng lực, kỹ năng số và văn hóa số thấm sâu vào suy nghĩ, hành động của mỗi thanh niên Quân đội. Chú trọng phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động của thanh niên Quân đội trong học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao nhận thức, năng lực, kỹ năng số và văn hóa số. Xây dựng môi trường thi đua tích cực để thanh niên Quân đội tự rèn luyện, tự phát triển nhận thức, năng lực, kỹ năng số và văn hóa số, bởi lẽ, động cơ, ý chí quyết tâm, tính tự giác trong rèn luyện, tu dưỡng của thanh niên Quân đội chịu ảnh hưởng rất lớn bởi môi trường đơn vị.
Thứ năm, xây dựng và thực hiện tốt các chế độ, chính sách, tạo động lực phát huy vai trò xung kích, tiên phong của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số hiện nay.
Việc tạo lập phương thức giải quyết các chế độ, chính sách là nhiệm vụ trước hết và cần phải được tiến hành trên cơ sở kết hợp hài hòa giữa lợi ích chung và lợi ích riêng, giữa lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần, giữa lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, giữa cống hiến và hưởng thụ; có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chủ thể phát huy và lực lượng có liên quan đến phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Nội dung đổi mới, hoàn thiện các chế độ, chính sách đối với thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số cần tập trung vào chế độ, chính sách về bố trí, sắp xếp, sử dụng đúng người, đúng việc, đúng chuyên môn, đúng vị trí, chức trách của từng thanh niên Quân đội; chế độ, chính sách về tiền lương, phụ cấp chức vụ, phụ cấp đặc thù, điều kiện cơ sở vật chất bảo đảm cho học tập, huấn luyện, rèn luyện, sinh hoạt, thực hiện nhiệm vụ; chế độ, chính sách về nhà ở, bảo hiểm y tế, hậu phương gia đình, nhất là đối với thanh niên Quân đội công tác ở đơn vị đóng quân trên địa bàn ở vùng sâu, vùng xa, ít có điều kiện quan tâm, chăm sóc đến gia đình. Kịp thời thể chế hóa, ban hành, hoàn thiện thành các quy định cụ thể; thực hiện nghiêm túc, công khai, minh bạch các chế độ, chính sách mà thanh niên Quân đội thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số được hưởng theo chủ trương, chính sách, quy định của Đảng, Nhà nước và Quân đội. Phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng trong thực hiện chế độ, chính sách; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các sai phạm, tiêu cực, bảo đảm không có tình trạng bớt xén chế độ, chính sách của thanh niên Quân đội thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số.
Thứ sáu, định kỳ sơ tổng kết, rút kinh nghiệm việc phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số hiện nay.
Đề cao trách nhiệm của các chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm phát hiện, bồi dưỡng, nhân rộng điển hình tiên tiến trong quá trình phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Để việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm việc phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số có sự đánh giá đúng mức, tránh qua loa đại khái, hình thức chủ nghĩa, từng cơ quan, đơn vị và các chủ thể tham gia phát huy phải tự đánh giá, cùng nhau rút kinh nghiệm để thời gian tiếp theo tiến hành ngày càng tốt hơn. Thực hiện đúng phương châm “Thanh niên biết, thanh niên bàn, thanh niên làm, thanh niên kiểm tra, thanh niên giám sát, thanh niên thụ hưởng” (6) đối với xây dựng và ban hành các văn bản mang tính pháp quy về công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm đối với phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số. Sau khi, tổ chức tốt các hội nghị sơ kết, tổng kết đối với phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số, các cơ quan, đơ vị phải kịp thời ra quyết định chỉ đạo, thông báo cho các tổ chức, lực lượng áp dụng những mô hình hay, cách làm sáng tạo; khắc phục và phòng ngừa các khuyết điểm đã phát hiện.
3. Kết luận
Chuyển đổi số là một nhiệm vụ mới, khó khăn và phức tạp; là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng Quân đội hiện đại. Để tiếp tục duy trì và phát huy hơn nữa vai trò của thanh niên Quân đội trong chuyển đổi số trong thời gian tới, các cơ quan, đơn vị cần thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên. Quá trình thực hiện, các chủ thể phải nhận thức đúng, tránh tuyệt đối hóa từng giải pháp nào; đồng thời, tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện hệ thống giải pháp sao cho phù hợp, khả thi cao trong thời gian tới.
Phạm Ngọc Hưng - Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
Lại Văn Tung - Cục Chính trị, Quân chủng Hải quân, Bộ Quốc phòng
(1), (4), (5), (6) Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2022), Báo cáo chính trị của Tổng cục Chính trị tại Đại hội đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Quân đội lần thứ X , Hà Nội.
(2), (3) Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII , tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr.106, 277.
