Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt tới công tác giáo dục lý tưởng cách mạng và nuôi dưỡng khát vọng cho thanh niên trong công cuộc xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, đàng hoàng hơn, to đẹp hơn. Người xác định, thanh niên là chủ nhân tương lai của đất nước, họ có sức mạnh, tuổi trẻ, trí thông minh, sự sáng tạo, lòng nhiệt tình và hơn thế nữa. Tinh thần “đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên” đã thể hiện rõ quan điểm của Hồ Chí Minh về sứ mệnh của thanh niên Việt Nam trong mọi thời đại. Nhận thức sâu sắc về trách nhiệm tiên phong của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, chúng ta, thế hệ sinh viên thời đại 4.0 cần phải thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao trách nhiệm đối với Tổ quốc, trên cơ sở kế thừa và phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc; xung kích, sáng tạo, đi đầu trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ độc lập, giữ vững chủ quyền, an ninh quốc gia, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; sẵn sàng đảm nhận công việc khó khăn, gian khổ, cấp bách khi Tổ quốc yêu cầu; đồng thời, kiên quyết đấu tranh với các âm mưu, hoạt động gây phương hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc của các thế lực thù địch.
Trách nhiệm của tuổi trẻ đối với đất nước là một phần quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ quốc gia. Trong Luật Thanh niên năm 2020 đề cập tới trách nhiệm của tuổi trẻ đối với Tổ quốc với các nội dung phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc; xung kích, sáng tạo, đi đầu trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ độc lập, giữ vững chủ quyền, an ninh quốc gia, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; đảm nhận công việc khó khăn, gian khổ, cấp bách khi Tổ quốc yêu cầu; đấu tranh với các âm mưu, hoạt động gây phương hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc. Đối với Nhà nước và xã hội, thanh niên phải gương mẫu chấp hành chính sách, pháp luật và thực hiện nghĩa vụ công dân; tham gia giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, quốc phòng, an ninh quốc gia; chủ động đề xuất ý tưởng, sáng kiến trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật; tham gia quản lý nhà nước và xã hội; tích cực tham gia tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện Hiến pháp và pháp luật; xây dựng các mô hình sản xuất, kinh doanh tạo việc làm; tham gia bảo vệ môi trường và các hoạt động vì lợi ích của cộng đồng, xã hội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người cộng sản Việt Nam đầu tiên nhận thức đúng đắn vai trò to lớn của thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc. Quá trình ra đi tìm đường cứu nước, trải qua nhiều quốc gia, tham gia vào nhiều hoạt động, phong trào cách mạng của thanh niên trên thế giới, Người càng hiểu rõ hơn về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc khơi dậy phong trào hành động cách mạng của thanh niên. Theo Người, thanh niên là lực lượng nòng cốt, có vai trò quyết định đối với vận mệnh của dân tộc. Vì vậy, muốn giải phóng dân tộc, trước hết phải biết khơi dậy, phát huy vai trò xung kích của thanh niên. Hồ Chí Minh là người đã xác định đúng đắn lực lượng cách mạng ở Việt Nam. Trong lực lượng cách mạng, Hồ Chí Minh sớm nhận thấy vị trí, vai trò của thanh niên, đây là lực lượng đông đảo, trẻ, khỏe, nhiệt huyết, có lý tưởng, ước mơ hoài bão, sẵn sàng xả thân vì độc lập, tự do của dân tộc. Vì vậy, thanh niên trở thành một động lực chủ yếu của cách mạng.
Đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Hồ Chí Minh chỉ rõ, “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”; để trở thành những con người xã hội chủ nghĩa, “trước hết thanh niên phải rèn luyện và thấm nhuần tư tưởng xã hội chủ nghĩa”. Rèn luyện ở đây là rèn luyện trên mọi phương diện, từ lập trường tư tưởng, đạo đức cách mạng, rèn luyện ý trí và lòng dũng cảm, trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ,... Người động viên thế hệ trẻ phải có ý chí, nghị lực và sự quyết tâm, vì sự nghiệp cách mạng là quá trình lâu dài, khó khăn, đầy hy sinh gian khổ; vì thanh niên là một lực lượng to lớn của cách mạng, nên phải có quyết tâm lớn mới có thể đưa sự nghiệp cách mạng đến thành công.
Nhận thức sâu sắc về trách nhiệm của mình trong tình hình hiện nay, mỗi thanh niên khi xây dựng cuộc sống của chính mình và phát triển bản thân cũng chính là góp phần nhỏ bé vào công cuộc xây dựng đất nước. Với thanh niên, việc nâng cao trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, quê hương, đất nước được thể hiện qua việc cố gắng lao động, học tập, trau dồi kiến thức, tích cực tham gia các hoạt động vì cộng đồng. Mỗi người một hành động, dù nhỏ dù lớn nhưng cùng hướng về một mục tiêu xây dựng nước nhà giàu đẹp sẽ khiến cho cộng đồng tốt đẹp và vững mạnh hơn. Mỗi thành quả trong học tập, lao động của thanh niên dù là nhỏ nhưng cũng chính là hành động thiết thực cống hiến cho Tổ quốc.
Đại hội XIII của Đảng đã cụ thể hóa khát vọng phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay là phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Đây vừa là sự kế thừa và cụ thể hóa khát vọng phát triển đất nước trong giai đoạn tiếp tục đổi mới và hội nhập quốc tế hiện nay. Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao chất lượng các hoạt động chính trị - xã hội của thanh niên trong tình hình mới, các chủ thể có liên quan cần quán triệt và thực hiện tốt một số giải pháp sau đây:
Thứ nhất, tăng cường tuyên truyền, giáo dục cho thanh niên về quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, phát luật của Nhà nước, khơi dậy ý thức trách nhiệm của thanh niên đối với đất nước
Đây là giải pháp có vai trò tạo cơ sở, nền tảng để nâng cao nhận thức, thay đổi hành động của thanh niên theo hướng tích cực đối với nhiệm vụ phát triển đất nước. Bởi chỉ khi bản thân lực lượng thanh niên nhận thức sâu sắc được vai trò, trách nhiệm của lực lượng mình đối với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thì họ sẽ có được những hành động tích cực, chủ động và cần thiết trong các hoạt động chính trị - xã hội quan trọng của đất nước. Họ sẽ luôn giữ vai trò là những chủ thể tương lai của đất nước trong tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội. Do vậy, tổ chức Đoàn các cấp tăng cường phối hợp với các nhà trường, các cơ sở giáo dục và xã hội đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục cho thanh niên về chủ trương, đường lối phát triển đất nước thông qua các nội dung, chương trình học, thông qua các hoạt động xã hội, hoạt động thực tiễn, nhất là các chương trình giáo dục chính trị, tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên. Cùng với đó, để thanh niên thấm nhuần vai trò, trách nhiệm của lực lượng mình trong tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội, cần mạnh dạn đổi mới nội dung, hình thức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục làm cho thanh niên dễ nắm bắt, khơi dậy tinh thần tự giác, tích cực nghiên cứu, tìm hiểu chủ trương, đường lối phát triển đất nước của Đảng, từ đó có ý thức trách nhiệm trong tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội, góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng.
Thứ hai, đa dạng hóa các hình thức nhằm tập hợp, huy động được đông đảo nhất thanh niên tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội của đất nước
Các hoạt động chính trị - xã hội của đất nước, của các địa phương rất cần sự tham gia, góp sức và phát huy trách nhiệm của lực lượng thanh niên mới có thể thực hiện tốt. Bởi vì thanh niên chính là lực lượng xung kích, lực lượng nòng cốt và là những chủ nhân tương lai của đất nước, họ phải có trách nhiệm đối với các hoạt động chính trị - xã hội của đất nước. Muốn vậy, thời gian tới các cấp bộ Đoàn cần đa dạng hóa các hình thức tập hợp nhằm huy động được nhiều nhất lực lượng thanh niên tham gia tích cực, trách nhiệm vào các hoạt động chính trị - xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ quan trọng này. Gia đình, cộng đồng và xã hội cần tạo mọi điều kiện để thanh niên tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội, vì cộng đồng, vì đất nước, thông qua đó phát huy tinh thần trách nhiệm của lực lượng thanh niên với tư cách là một thành viên của gia đình, cộng đồng và xã hội. Tổ chức Đoàn, hội các cấp cần thường xuyên nắm bắt tư tưởng, chính trị của thanh niên, làm tốt công tác định hướng cho thanh niên tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội. Cùng với đó, kịp thời phát hiện, giúp đỡ những thanh niên có tinh thần tích cực, đổi mới, sáng tạo và cũng kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh những thanh niên có biểu hiện lệch lạc; tập trung tập hợp, đoàn kết thanh niên thành một khối thống nhất, ổn định.
Thứ ba, xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo động lực cho thanh niên tích cực, chủ động tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội
Đây là giải pháp thiết thực trong phát huy vai trò của thanh niên tham gia tích cực, chủ động và hiệu quả vào các hoạt động chính trị - xã hội. Bên cạnh việc làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền, việc xây dựng một cơ chế, chính sách phù hợp sẽ tạo động lực to lớn để thu hút đông đảo thanh niên tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội một cách tích cực, tự giác. Chính vì vậy, thời gian tới các cơ quan, đơn vị và các tổ chức chính trị - xã hội cần có cơ chế phù hợp để khiến khích, động viên thanh niên tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội của cơ quan, đơn vị mình cũng như của cộng đồng, xã hội. Tạo mọi điều kiện để thanh niên được học tập nâng cao trình độ về mọi mặt, tăng cường công tác bồi dưỡng thanh niên, tin tưởng giao nhiệm vụ quan trọng cho họ. Đặc biệt, cần tạo ra cơ hội cho thanh niên phấn đấu, hoàn thiện bản thân và khẳng định mình trên mọi lĩnh vực, thông qua đó đóng góp được nhiều nhất cho xã hội.
Thứ tư, khơi dậy tinh thần tích cực, chủ động, tự giác và trách nhiệm của thanh niên tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội
Đây là giải pháp suy đến cùng có tính chất quyết định nhất đến chất lượng, hiệu quả trong tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội của thanh niên. Bởi vì bản thân lực lượng thanh niên là chủ thể chính trong tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội, chỉ khi nào thanh niên nhận thức sâu sắc được vai trò, trách nhiệm của lực lượng mình, chủ động tham gia một cách tích cực, tự giác thì các hoạt động này mới đảm bảo chất lượng, bền vững. Vì vậy, các cấp bộ Đoàn cần thông qua các hoạt động để giúp thanh niên nhận rõ trách nhiệm của lực lượng mình trong thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc bằng năng lực của bản thân. Đặc biệt, cần giúp cho mỗi thanh niên ý thức được vai trò là “chủ nhân tương lai của đất nước”, từ đó thanh niên sẽ ra sức học tập, lao động sản xuất, làm việc, rèn luyện, tu dưỡng bản thân để lập thân, lập nghiệp, đóng góp cho sự phát triển của cơ quan, đơn vị và địa phương. Tập trung khơi dậy khát vọng cống hiến, nêu cao tinh thần trách nhiệm xã hội của thanh niên để góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị - xã hội của địa phương và đất nước. Ngoài ra, thanh niên cần phát huy tinh thần xung kích, dám nghĩ, dám làm, dám dấn thân, xung phong, tình nguyện đến những nơi khó khăn, gian khổ, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nói riêng và đất nước nói chung.
---------------------------------------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[2] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2016), Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh dành cho sinh viên Đại học, cao đẳng khối không chuyên ngành Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
[3] Nguyễn Thị Thu Huyền - Nguyễn Phương Mai (2023), Phát huy vai trò thanh niên trong thực hiện chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Tạp chí Lý luận Chính trị, số ra ngày 25/4/2023.
Ths. ĐÀO THANH BÌNH
Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp