1. Mở đầu
Từ khi thành lập đến nay, Đảng ta luôn xem trọng công tác tuyên giáo, xem công tác tuyên giáo như là vũ khí tinh thần sắc bén sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đối với thế trẻ, công tác tuyên giáo còn góp phần định hướng tư tưởng, hình thành lý tưởng trong thế hệ đoàn viên, thanh niên, sinh viên (gọi tắt là đoàn viên, thanh niên), đưa các nội dung của công tác Đảng, công tác Đoàn vào đời sống, học tập của đoàn viên, thanh niên… giúp các bạn biết được những nội dung cơ bản, cốt lõi trong chính sách, chủ trương mà Đảng, Nhà nước đề ra và Đoàn Thanh niên triển khai đã đang và sẽ ảnh hưởng đến mình như thế nào. Đối với việc phát huy dân chủ, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, người dân chỉ có thể phát huy dân chủ khi họ được hưởng sự giáo dục, khi đó thì họ mới biết được đâu là quyền lợi họ được hưởng và đâu là nghĩa vụ mà họ phải thực hiện. Ngày nay, Đảng ta đang tiến hành xây dựng Nhà nước với của dân, do dân, vì dân với phương châm “lấy dân làm gốc” và thực hiện “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân hưởng thụ”. Do đó, phát huy vai trò dân chủ trong sinh viên, công tác tuyên giáo trong tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cũng phải thực hiện được chức năng cốt lõi của mình là tuyên truyền, giáo dục, định hướng…bởi trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, để phát huy sáng kiến và tư duy độc lập của đoàn viên, thanh niên, cần có quy định về chế độ cung cấp, cập nhật thông tin thường xuyên, bảo đảm quyền được thông tin của đoàn viên, thanh niên. Bên cạnh đó, khi và chỉ khi làm tốt được công tác tuyên giáo, thì các chủ trương, đường lối, chính sách, thông tin về Đại hội Đảng, Đoàn các cấp, chính sách, pháp luật,… của Nhà nước được triển khai một cách rộng rãi, đa dạng các hình thức đến sinh viên từ đó góp phần phát huy được quyền dân chủ trong sinh viên.
2. Vai trò của công tác tuyên giáo trong việc phát huy quyền dân chủ ở sinh viên
Dân chủ được hiểu “là hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội dựa trên việc thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực, thừa nhận nguyên tắc bình đẳng, tự do và quyền con người” [1]. Quyền dân chủ “thực chất chính là yêu sách về bình đẳng chính trị và xã hội của mỗi cá nhân trong mối quan hệ với Nhà nước, bảo đảm cho cá nhân khả năng hành động theo ý mình, cho sự tự quyết định và làm chủ ý chí của mình mà không có hại cho người khác, và do đó cho khả năng giải phóng toàn diện những năng lực bản chất người của mỗi cá nhân”[2]. Từ đó, theo quan điểm của tác giả, có thể suy ra Quyền dân chủ trong sinh viên được hiểu là yêu sách về bình đẳng chính trị - xã hội của mỗi sinh viên trong mối quan hệ với Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và với nhà trường, đảm bảo cho sinh viên hành động theo ý chí của mình, sự tự quyết định và làm chủ ý chí, hành động của mình mà không gây hại đến người khác, và từ đó, có khả năng phát huy toàn diện phẩm chất, năng lực của mỗi sinh viên.
Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định, thực hành dân chủ trong Đảng có ý nghĩa quyết định đối với phát triển dân chủ trong tổ chức và hoạt động của cả hệ thống chính trị gắn với dân chủ hóa toàn bộ đời sống xã hội, có dân chủ mới có đồng thuận xã hội, có đồng thuận xã hội mới tạo ra sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Sinh thời, Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Dân là gốc của nước, của cách mạng”, “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân”, “Dân chúng đồng lòng, việc gì cũng làm được. Dân chúng không ủng hộ, việc gì làm cũng không nên”[3]; “Nước lấy dân làm gốc. Gốc có vững cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”[4].
Với những gì mà Đảng và Hồ Chủ tịch đã vạch ra, công tác tuyên giáo trong đoàn viên, thanh niên, sinh viên cũng không ngoại lệ, công tác tuyên giáo trong môi trường Đoàn Thanh niên là nơi lý tưởng nhất, trực tiếp nhất, cụ thể nhất để phát huy vai trò định hướng tư tưởng, lý tưởng, giáo dục lòng yêu nước,… trong thanh niên, đưa các nội dung công tác Đảng, Đoàn đi vào đời sống thanh niên, phát huy quyền làm chủ, quyền được sáng tạo, được phát biểu ý kiến, thảo luận, tranh luận, từ đó phát huy trí tuệ, nâng cao bản lĩnh của đoàn viên, thanh niên. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm lỳ 2022 - 2025, trong đó những nội dung đầu tiên được đề ra trong mục tiêu tổng quát là: “Xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có ý chí tự cường, tự hào dân tộc; có lý tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc; có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe; có văn hóa, kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ năng sống; có nghề nghiệp, ý chí lập thân, lập nghiệp; năng động, sáng tạo. …”[5].
Từ những nội dung lý luận, cũng như quá trình tổng kết thực tiễn trong hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên, sinh viên, vai trò của công tác tuyên giáo trong việc phát huy quyền dân chủ của sinh viên được thể hiện thông qua một số nội dung cơ bản như:
Thứ nhất, công tác tuyên giáo góp phần trực tiếp đưa những chính sách, chủ trương, đường lối, thông tin... của Đảng, Nhà nước, Đoàn Thanh niên đến sinh viên.
Thứ hai, Ban Tuyên giáo trong Đoàn Thanh niên có nhiệm vụ góp phần tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, lý tưởng, đạo đức của sinh viên.
Thứ ba, Ban Tuyên giáo là một trong những Ban tiếp xúc trực tiếp với sinh viên, có điều kiện tốt nhất để lắng nghe những tâm tư, nguyên vọng, phản ánh và những “trải lòng” của sinh viên, là cầu nối, tham mưu cho Đảng, Đoàn Thanh niên mà cụ thể Ban Thường vụ trong công tác tuyên truyền, giáo dục đoàn viên, thanh niên thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; giáo dục truyền thống, giáo dục chính trị - tư tưởng và văn hoá trong thanh niên.
3. Một số phương hướng trong công tác tuyên giáo nhằm góp phần phát huy dân chủ trong sinh viên
Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ những nguyên tắc cơ bản trong công tác tuyên giáo là: “Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đề ra đường lối, chủ trương, chính sách đúng đắn, phù hợp với điều kiện thực tế trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể; Coi trọng công tác tổng kết thực tiễn gắn với đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển lý luận, góp phần xây dựng, hoàn thiện đường lối, chính sách, giải đáp kịp thời, đúng đắn những vấn đề mới, bức xúc mà thực tiễn đặt ra; thường xuyên đổi mới nội dung, phương thức tiến hành công tác tuyên giáo; Làm tốt công tác tuyên truyền, định hướng chính trị tư tưởng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới; kiên quyết phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi khắc phục các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống giáo điều, cơ hội, xét lại, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; Gắn công tác Tuyên giáo với công tác tổ chức, cán bộ và phong trào quần chúng. Công tác tuyên giáo là công tác với con người, vì con người, đòi hỏi phải nắm vững những quy luật riêng của tư tưởng, có thái độ, phương pháp khoa học, phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa yêu cầu định hướng tư tưởng với sự tự nguyện, giữa lý trí và tình cảm, giữa lời nói và việc làm, giữa “xây” và “chống”, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực; Nêu cao vai trò của cấp uỷ, tổ chức đảng các cấp, sự phối hợp thường xuyên của các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị xã hội để huy động các nguồn lực trí tuệ, con người cho công tác tư tưởng của Đảng, trong đó lực lượng nòng cốt là đội ngũ chuyên trách làm công tác tuyên giáo của Đảng” [6].
Dựa trên những nguyên tắc mà Đảng đã vạch ra trong công tác tuyên giáo, nhằm góp phần phát huy vai trò của công tác tuyên giáo trong Đoàn Thanh niên nhằm góp phần phát huy quyền dân chủ trong sinh viên, bài viết xin nêu một số phương hướng cơ bản, từ các phương hướng này, mỗi cơ sở có thể căn cứ vào môi trường, điều kiện, hoàn cảnh của mình trên quan điểm “lịch sử - cụ thể” để đề ra những giải pháp, biện pháp trong công tác tuyên giáo ở đơn vị mình, cụ thể như sau:
Một là, công tác tuyên giáo phải được xem là nhiệm vụ thường xuyên, trọng điểm, gắn công tác tuyên giáo với công tác tổ chức, cán bộ với phong trào trong sinh viên.
Hai là, tổ chức Đoàn Thanh niên ở các đơn vị thực hiện tốt chức năng giám sát, phản biện xã hội, nhất là những vấn đề liên quan đến phát huy dân chủ, đến quyền và lợi ích của các đoàn viên, thanh niên, sinh viên.
Ba là, Ban tuyên giáo trong Đoàn Thanh niên phải thật sự nhạy bén, linh hoạt trong việc tiếp cận các thông tin, nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng và dư luận trong sinh viên thông qua nhiều hình thức.
Bốn là, trong công tác tuyên giáo, phải đảm bảo cân đối giữa nội dung và hình thức. Kết hợp tuyên truyền trực tiếp và trực tuyến. Đảm bảo thông tin được tuyền đạt hết sức ngắn gọn, dễ hiểu, tránh thói ba hoa, lòe lọet cũng như thói giáo điều…
Năm là, phát huy vai trò “nêu gương” ở mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên, thanh niên trong nhà trường trong việc nêu tinh thần dân chủ trong hoạt động nghiên cứu, giảng dạy, học tập và phát biểu ý kiến. Hay nói cách khác, xây dựng một môi trường dân chủ, đoàn kết, đồng lòng của toàn thể Hội đồng Trường, Ban Giám hiệu, cán bộ, giảng viên và toàn thể sinh viên trong nhà trường.
4. Kết luận
Đối với mỗi quốc gia, dân tộc, thế hệ kế cận - thanh niên, học sinh, sinh viên chính là tương lai của đất nước, là lực lượng chủ yếu trong sự nghiệp giữ gìn, xây dựng và phát triển đất nước giàu mạnh.
Lịch sử hào hùng đã chứng minh sức mạnh của công tác tuyên truyền, giáo dục trong việc giác ngộ, tập hợp và tổ chức lực lượng cách mạng trong quần chúng, biến ý chí, tinh thần thành sức mạnh vật chất, như C.Mác và Ph.Ăngghen đã chỉ ra: “Vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán của vũ khí, lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất; nhưng lý luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó xâm nhập vào quần chúng”[7]. Từ đó, tạo nên các cao trào cách mạng trong quần chúng nhân dân, trong thế hệ thanh niên, sinh viên, đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Ngày nay, đất nước ta đã và đang bước vào một thời kỳ mới, tổng kết nhiệm kỳ khóa XII, và nhìn lại giai đoạn vừa qua, khi đó, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng khẳng định toàn Đảng, toàn dân đã đạt được những thành tựu quan trọng và đồng thời nhấn mạnh: “Đất nước ta chưa bao giờ có được tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Đó vừa là sự tự hào, vừa là trách nhiệm to lớn của thế hệ kế cận trong việc tiếp tục phát huy vai trò của mình trong sự nghiệp giữ gìn và dựng xây đất nước, cũng là nguồn động lực to lớn cho công tác tuyên giáo nói chung và công tác tuyên giáo trong Đoàn Thanh niên nói riêng rằng chỉ có đi sâu, đi sát, phát huy dân chủ mạnh mẽ thì mới tạo được nguồn động lực, biến sức mạnh vật chất thành sức mạnh tinh thần, định hướng lý tưởng và động cơ đúng đắn cho những người trẻ, thế hệ sinh viên trong sự nghiệp dựng xây đất nước, “gây dựng cơ đồ” vị thế của quốc gia, dân tộc./.
---------------------------------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1 - 2]. Hoàng Văn Nghĩa (2003), “Dân chủ và việc thực hiện quyền dân chủ”, Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp, truy xuất từ:
http://lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=210141
[3 - 4]. Hồ Chí Minh (2000), “Toàn tập”, tập 5, tr. 293, 409 - 410, Hà Nội: CTQG.
[5]. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (2017), “Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XII nhiệm kỳ 2022 - 2027”, Trang tin điện tử Tỉnh Đoàn Bình Định.
[6]. Hiền Hòa (2020), “Làm sáng tỏ hơn vị trí, vai trò và những thành tựu quan trọng của công tác tuyên giáo”, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam”, Truy xuất từ: https://dangcongsan.vn/xay-dung-dang/lamsang-to-hon-vi-tri-vai-tro-va-nhung-thanh-tuu-quantrong-cua-cong-tac-tuyen-giao-559333.html
[7]. C.Mác & Ph.Ăngghen. (1995), “Toàn tập”, tập 1,tr. 580, Hà Nội: CTQG.
Nguyễn Trần Minh Hải - Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
