Có những thứ tưởng đã nằm sâu trong kho tư liệu âm thầm, bỗng trở nên gần gũi khi ai đó dũng cảm thay đổi cách kể. Thanh Âm Tứ Phủ không phải là sản phẩm của sự hoài niệm vô định, đó là một chiến dịch truyền thông được tính toán tỉ mỉ, bắt đầu từ một nhận thức rõ ràng: Gen Z đang muốn tìm lại cội nguồn văn hóa, nhưng họ cần được "chạm" đến bằng ngôn ngữ họ hiểu, nền tảng họ dùng và trải nghiệm họ khao khát.
Dự án được thực hiện bởi nhóm sinh viên năng động đến từ trường Đại học FPT Hà Nội gồm Quách Duy Hùng (Quản lý dự án), Phạm Thị Kim Dung, Lê Quý Dương, Lê Thùy Ly và Nguyễn Minh Hoàng. Điều thôi thúc họ bắt tay vào hành trình này bắt nguồn từ một thực tế hiển nhiên, Hát Văn vẫn đang bị nhìn nhận như một nghi lễ tín ngưỡng có phần xa lạ, ít tương tác và thiếu hệ thống thông tin chính thống. Trong khi đó, Gen Z thế hệ lớn lên cùng mạng xã hội, video ngắn và các xu hướng sáng tạo lại có nhu cầu mạnh mẽ trong việc khám phá văn hóa theo cách gần gũi, trực quan và mang dấu ấn cá nhân.
Khoảng trống giữa cách tiếp cận cũ kỹ của Hát Văn và kỳ vọng trải nghiệm của người trẻ chính là lý do để Thanh Âm Tứ Phủ ra đời. Nhóm dự án sớm nhận thấy tính cấp thiết của một chiến dịch truyền thông bài bản, đủ mới, đủ sâu và đủ đúng ngôn ngữ thẩm mỹ của Gen Z để giúp Hát Văn bước khỏi "vùng tĩnh lặng" và hòa vào dòng chảy sáng tạo đương đại. Với họ, đưa Hát Văn đến gần khán giả trẻ không chỉ là lấp đầy một khoảng trống hiểu biết, mà còn là góp phần gìn giữ một phần di sản quý của Việt Nam, để giá trị ấy tiếp tục sống và lan tỏa trong hiện tại.
Thanh Âm Nguồn Cội - Trải nghiệm để "chạm" vào di sản
Sự kiện "Thanh Âm Nguồn Cội", diễn ra vào tháng 11/2024 tại Đền Bích Câu Đạo Quán (14C Cát Linh, Đống Đa, Hà Nội), trở thành dấu ấn đặc biệt trong chuỗi hoạt động khi mang đến cho người trẻ một cơ hội hiếm có để thực sự "chạm" vào di sản. Không chỉ lắng nghe, người tham dự được mời bước vào từng lớp văn hoá qua trải nghiệm tự tay cầm phách và kéo đàn trong không gian Nhà Mẫu; đắm mình trong không gian linh thiêng của đình Bích Câu để thưởng thức trọn vẹn những làn điệu Hát Văn – Ca Trù; rồi chậm rãi nối mạch ký ức với quá khứ qua từng nét bút thư pháp và Hán Nôm. Cùng với đó là giao lưu trực tiếp với nghệ sĩ, nghệ nhân Hát Văn, Hát Ca Trù, Hát Xẩm để nghe họ kể chuyện nghề, chuyện giữ lửa và câu chuyện gìn giữ nghệ thuật qua thời gian.
Mỗi góc không gian được dựng nên như một cánh cửa mở ra quá khứ, nơi nhạc cụ không còn chỉ để ngắm, chữ nghĩa không còn là điều xa lạ và âm thanh xưa được soi chiếu bằng sự tò mò đầy trong trẻo của người trẻ.
"Thanh Âm Tứ Phủ" đã ứng dụng công nghệ quét NFC, cho phép khán giả truy cập trực tiếp vào trang thông tin của nghệ nhân cùng những bản văn đặc sắc, từ đó có thể nghe – đọc – thưởng thức ở bất cứ đâu. Bên cạnh việc tích hợp công nghệ trong tổ chức và vận hành sự kiện, chương trình còn dành nhiều không gian cho các hoạt động trải nghiệm trực tiếp, giúp người trẻ thực sự được "chạm" vào di sản.
Kể chuyện bằng tinh thần Gen Z
Thay vì truyền tải các giá trị của Hát Văn bằng mô-típ trang trọng, xa cách, nhóm chọn cách "chạm" tới Gen Z bằng bộ nhận diện trẻ trung, sắc màu sống động, phong cách thiết kế hiện đại nhưng vẫn giữ tinh thần truyền thống của di sản văn hoá. Ngôn ngữ thị giác ấy giúp Hát Văn không chỉ hiện diện trên mạng xã hội như một tư liệu văn hóa, mà như một chất liệu truyền cảm hứng, dễ xem, dễ chia sẻ, dễ đồng cảm, từ đó mở đường cho việc kết nối sâu hơn với người trẻ.
Quản lý dự án, Quách Duy Hùng, chia sẻ: "Chúng mình luôn tin rằng di sản sẽ chỉ thật sự có sức sống khi được lắng nghe, được thực hành và được tiếp nối. Khi trò chuyện cùng các nghệ nhân, nhóm càng thấm thía rằng mỗi giai điệu, mỗi nhịp phách đều mang theo một câu chuyện dài cần người trẻ đồng hành để kể tiếp. Đó cũng là lý do dự án này được ấp ủ và kiên trì thực hiện."
Trong hành trình nâng niu những thanh âm thuở trước, để tiếng vọng của giá trị văn hoá truyền thống vẫn dịu dàng ngân vang, nhóm mong muốn đưa di sản ra khỏi khái niệm khô khan để trở thành thứ sống, thở và chạm được vào trái tim người trẻ. Hành trình này chắc chắn còn dài, nhưng mỗi cuộc trò chuyện với nghệ nhân, mỗi giai điệu được lắng nghe, mỗi lần thử chạm vào nhịp phách, mỗi câu chuyện được kể đều là một viên gạch góp vào cây cầu kết nối những thế hệ, để di sản không chỉ được lưu giữ mà còn được sống tiếp trong đời sống hôm nay.
PV