PGS. TS. Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phát biểu khai mạc tọa đàm.
Chương trình có sự tham gia của các đồng chí PGS.TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS Hoàng Văn Nghĩa, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế; PGS. TS Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Hành chính công; GS.TS Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam đồng chủ trì tọa đàm.
Tham dự tọa đàm có PGS.TS Nguyễn Viết Thảo, nguyên Phó Giám đốc Học viện; bà Phạm Thu Trang, Quản lý chương trình Quỹ Rosa Luxemburg tại Việt Nam; đại diện lãnh đạo các tỉnh Bắc Ninh, Quảng Ninh, Tây Ninh và thành phố Cần Thơ; đại diện các cơ quan, đơn vị như Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Đại học Công đoàn; cùng đông đảo cán bộ, nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài Học viện.
Phát biểu khai mạc tọa đàm, PGS. TS Dương Trung Ý nhấn mạnh quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước coi bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn xã hội, lấy người dân làm trung tâm, đề cao phương châm "dân là chủ, dân làm chủ", hướng tới nền quản trị môi trường minh bạch, có sự tham gia và trách nhiệm giải trình. Thực tiễn trong nước và kinh nghiệm quốc tế cho thấy, sự tham gia của người dân giữ vai trò then chốt, quyết định hiệu quả và tính bền vững của chính sách môi trường. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn là chủ thể quan trọng trong giám sát, phản biện, thực thi và gìn giữ các giá trị môi trường.
Các đại biểu tham gia buổi tọa đàm
Theo PGS. TS Dương Trung Ý, việc học hỏi, trao đổi kinh nghiệm về huy động nguồn lực xã hội và sự tham gia của cộng đồng trong hoạch định, thực thi chính sách môi trường là yêu cầu cấp thiết, nhằm mở rộng tầm nhìn, nâng cao nhận thức và tìm kiếm những mô hình, giải pháp phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Đây cũng là mục tiêu xuyên suốt trong chương trình hợp tác nhiều năm giữa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Quỹ Rosa Luxemburg tại Việt Nam.
Để tọa đàm đạt hiệu quả thiết thực, PGS.TS Dương Trung Ý đề nghị các đại biểu tập trung phân tích sâu cơ sở chính trị – pháp lý, cơ sở thực tiễn và khoa học của việc huy động người dân tham gia hoạch định, thực thi chính sách bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu; đánh giá đa chiều mức độ tham gia của người dân, đặc biệt qua nghiên cứu tại bốn địa phương Bắc Ninh, Quảng Ninh, Tây Ninh và Cần Thơ; từ đó chỉ rõ những thuận lợi, rào cản và thách thức trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đồng thời, cần làm rõ vai trò của hệ thống chính trị và các tổ chức quần chúng trong việc tạo môi trường, động lực thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng, cũng như đề xuất các giải pháp, mô hình khả thi để tháo gỡ những hạn chế hiện nay.
Bà Phạm Thu Trang, đại diện Quỹ Rosa Luxemburg tại Việt Nam phát biểu tại buổi tọa đàm
Phát biểu tại tọa đàm, bà Phạm Thu Trang, đại diện Quỹ Rosa Luxemburg, đánh giá cao hiệu quả hợp tác giữa Quỹ và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Bà cho rằng, trong bối cảnh Việt Nam đang hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, việc mở rộng nghiên cứu tại các địa phương là hết sức cần thiết. Sự quan tâm, đồng hành của chính quyền và người dân địa phương cho thấy nhận thức cộng đồng về quản trị môi trường ngày càng được nâng cao. Mặc dù quá trình triển khai nghiên cứu còn gặp khó khăn về điều kiện tự nhiên, song các hoạt động vẫn được thực hiện nghiêm túc, đồng bộ và đúng tiến độ nhờ tinh thần trách nhiệm, chủ động phối hợp của các đơn vị thuộc Học viện.
Bà Phạm Thu Trang khẳng định Quỹ Rosa Luxemburg sẽ tiếp tục đồng hành, tăng cường hợp tác với Học viện trong thời gian tới; đồng thời mong muốn các kết quả nghiên cứu sẽ được tổng hợp, tích hợp vào tài liệu tập huấn và lan tỏa rộng rãi trên các kênh truyền thông, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng.
Toàn cảnh buổi tọa đàm
Tại tọa đàm, các tham luận đã tập trung làm rõ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn của sự tham gia của người dân trong quản trị môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Trên cơ sở phân tích khung thể chế, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các ý kiến khẳng định vai trò trung tâm của người dân, đồng thời chỉ ra những yêu cầu đặt ra đối với việc hoàn thiện cơ chế bảo đảm quyền tham gia, giám sát và phản biện xã hội trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
Các báo cáo nghiên cứu thực tiễn tại địa phương đã phản ánh tương đối đầy đủ thực trạng, kết quả đạt được, những mô hình hiệu quả cũng như những khó khăn, hạn chế trong huy động sự tham gia của người dân ở cơ sở; qua đó đề xuất nhiều định hướng, giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia thực chất và hiệu quả của người dân trong thời gian tới.
Tọa đàm cũng ghi nhận nhiều ý kiến bình luận, phản biện khoa học, góp phần làm rõ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao giá trị ứng dụng và khả năng chuyển hóa kết quả nghiên cứu vào thực tiễn.
Phát biểu tổng kết, GS.TS Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm của các đại biểu và chất lượng các tham luận tại tọa đàm. Ông nhấn mạnh cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách để người dân hiểu rõ và chủ động tham gia bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Quá trình xây dựng chính sách cần bảo đảm sự tham gia thực chất của người dân thông qua các cơ chế đối thoại, tương tác đa chiều, coi người dân là chủ thể trung tâm trong hoạch định và thực thi chính sách, qua đó bảo đảm tính phù hợp, khả thi và bền vững của các chính sách môi trường ở cả cấp quốc gia và địa phương.